Kuzey Denizi'nde tartışmalı proje: Karbondioksit mezarlığı

Avrupa'da havaya salınan karbondioksitin toplanarak depolanması projeleri hız kazanıyor. Danimarka ilk kez yurt dışından da karbondioksit depolayacak projeyi bugün hayata geçirdi. Çevreciler ise tepkili.Danimarka dünyada bir ilke imza atarak yurt dışından getirilecek karbondioksitin Kuzey Denizi derinliklerinde depolanmasını öngören projeyi başlattı. Karbondioksitin enjekte edileceği bin 800 metre derinlikteki depoyla atmosferdeki ısınmanın önlenmesi ve iklim hedeflerinin tutturulması hedefleniyor. Eski bir petrol kuyusunun bulunduğu alanda oluşturulan ve "karbondioksit mezarlığı" diye adlandırılan depoya 2030 yılına kadar yılda sekiz milyon tona kadar karbondioksit enjekte edilmesi amaçlanıyor.

Danimarka İklim Bakanı Lars Aagard, ülkesinin 2045'e kadar ulaşmayı hedeflediği "sıfır karbon" hedefi doğrultusunda söz konusu projenin önemli bir araç olacağını belirterek "İklim hedeflerimize ulaşmamıza yardımcı olacak. Kendi karbondioksit emisyonlarımızdan çok daha fazlasını depolayabilecek toprakaltı alana sahip olduğumuz için diğer ülkelerden de karbondioksit depolayabilme imkanına sahibiz" dedi.

İngiliz kimya devi Ineos ve Alman petrol şirketi Winterfall Dea'nın öncülüğündeki "Greensand" projesi, Aralık ayında pilot aşamasına geçilmesi için gerekli ruhsatı almıştı. Avrupa'da şu an geliştirme ya da faaliyete geçme aşamasında benzer otuz proje bulunuyor. Greensand projesini diğerlerinden farklı kılan ise, karbondioksitin sadece yakın bölgelerdeki sanayi alanlarından değil, uzak ülkelerden taşınacak olması.

Sıvılaştırılıp gemi ve boru hatlarıyla taşınacak

Greensand projesiyle kaynağından alınacak karbondioksitin ilk etapta Belçika'da sıvılaştırılması ve gemilerle taşınması öngörülüyor. İleriki süreçte taşımada boru hatlarının kullanılması da gündemde. Greensand projesinde özel konteynerlere doldurulan karbondioksit, eski Nini West petrol platformuna taşınarak deniz tabanının 1,8 kilometre derinliğine enjekte edilecek. Pilot aşama tamamlandığında Nini West'in yakınındaki Siri kuyusunun da kullanıma açılması öngörülüyor. Avrupa'daki benzer projelerde de taşınan sıvılaştırılmış karbondioksitin jeolojik çukurlar ya da içi boşaltılmış petrol ve doğal gaz sahalarında depolanması planlanıyor.

Greensand projesinin yanı sıra Fransız enerji devi TotalEnergies de 2030 yılına kadar yılda beş milyon tonluk karbondioksit depolama projesi üzerinde çalışıyor. Şimdiye kadar kendi karbon emisyonlarını yer altına gömen Norveç'in de önümüzdeki yıllarda yurt dışından karbondioksit depolamaya başlaması bekleniyor.

Projeye eleştiriler

Ancak milyonlarca tonluk kapasiteye rağmen toplam emisyon miktarı düşünüldüğünde depolama projelerinin küresel ısınma sorununa mucizevi bir çözüm sunmayacağı görüşü hakim. Avrupa Çevre Ajansı verilerine göre AB ülkeleri, pandemi nedeniyle ekonomik faaliyetlerin azaldığı 2020 yılında bile atmosfere 3,7 milyar ton sera gazı saldı.

Karbondioksit depolama projelerinin çevreye vereceği zararlar konusunda da endişeler var. Avustralyalı düşünce kuruluşu IEEFA, karbondioksitin toplanmasından depolanmasına giden sürecin yoğun enerji tüketimine yol açacağına işaret ederek toplanan karbondioksitin yüzde 21'ine denk gelen miktarın bu süreçte havaya salınacağı hesaplaması yaptı. Kuruluş, depolardan olası sızıntıların çevreye ciddi etkileri olacağı uyarısında da bulundu. Ayrıca projenin maliyetinin kamuoyuyla paylaşılmamış olması da eleştiri konusu.

Çevre kuruluşu Greenpeace'in Danimarka şubesi de projeye karşı çıkıyor. Greenpeace Danimarka'nın iklim ve çevre politikaları yöneticisi Helene Hage, depolama projelerinin sorunu çözmemekle kalmayıp aynı zamanda çevreye zararlı yapıların varlığını sürdürdüğü eleştirisinde bulundu. Hage, "Bu yöntem bizim ölümcül alışkanlıklarımızı değiştirmiyor. Danimarka gerçekten emisyonlarını azaltmak istiyorsa karbondioksiti en fazla üreten tarım ve taşımacılık gibi sektörlere bakmalıdır" dedi.

AFP/BK,HT