Küresel iklim değişimi, van'daki derelerin debilerini etkiledi

VAN Yüzüncü yıl Üniversite Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi Dr. Mustafa Akkuş, Van'daki derelerin debilerinin geçmiş yıllara oranla büyük ölçüde azaldığını söyledi. Akkuş, "Bir tarafta suya ihtiyaç duyan balıklar, diğer tarafta da suya ihtiyaç duyan çiftçiler. Dolayısıyla azalan su kaynaklarını efektif kullanmamız lazım" dedi.

Van Gölü'nün tuzlu ve sodalı suyunda yaşayan, ilkbahar aylarında ise üremek için göl çevresindeki derelere Norveç'teki somon balıkları gibi adeta uçarcasına akın eden ve bu esnada görsel bir şölen sunan inci kefalinin yaşam alanları daralıyor. Uzmanlar, 15 Nisan- 15 Temmuz tarihleri arasında balıkların üreme göçü yaptıkları derelerin su debilerinde önemli azalma olduğuna dikkat çekiyor.

Van Yüzüncü yıl Üniversite Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş da inci kefalinin üreme göçünün en güzel izlenebildiği yerlerden biri olan Muradiye ilçesindeki Bendimahi Çayı önünde açıklamalarda bulundu. Akkuş, son 23 yılda Bendimahi Çayın'daki su debisindeki azalmanın yaklaşık yüzde 40-60 seviyelerinde olduğunu belirtti. Akkuş, bunun en büyük nedeninin ise küresel iklim değişimi olduğunu söyledi.

Bu durumun kontrol altına alınmaması halinde balıkların yaşam alanlarının daralacağını, balıkçılık yaparak geçimini sağlayan 14 bin insanın ve tarım arazilerini sulamak zorunda kalan insanların zor günler geçireceklerini anlatan Akkuş, tek çözümün su kaynaklarının efektif kullanılması olduğunu ifade etti. Bu konuda herkese önemli sorumluluklar düştüğünü anlatan Mustafa Akkuş, şöyle konuştu:

"Van Gölü'ne dökülen en büyük akarsu olan Bendimahi Çayı'nın önündeyiz. Bu bölgedeki en büyük doğal kaynaklardan birisi ve 14 bin insanın geçimini sağladığı Van Gölü İnci Kefali balıkçılığını ayakta kalmasını sağlayan en büyük kaynaklardan birisi. Fakat son yıllarda küresel iklim değişiminin etkileriyle beraber, özellikle 1996 yıllardan günümüze kadar geldiğimiz süre içerisinde Bendimahi Çayı'nın debisinde yüzde 40'lık yüzde 60'lık bir azalma olduğunu görüyoruz. Bu aslında bölgemizdeki küresel iklim değişiminin en bariz etkilerinden birisi. Artık geçmişteki gibi dağlara fazla kar yağmıyor. Geçmişteki gibi yağmur da yağmıyor. Eğer kış aylarında dağlarda kar yoksa yazın maalesef derelerde su bulmamız mümkün olmuyor. Tabu bu beraberinde büyük bir sorunu getiriyor. Çünkü doğal kaynaklar ekonominin temelini oluşturuyor. Bugün Van Gölü'ndeki İnci kefali avcılığından 14 bin insan geçimini sağlıyor. Yine Bendimahi Çayı'nın etrafında bulunan binlerce insan tarım yaparak geçimlerini sağlıyor. Fakat su yoksa ekmek yok ve ekonomide büyük sorun var demektir. Bu noktada suyu iyi kullanmamız iyi yönetmemiz gerekiyor."

Dr. Akkuş, bir tarafta suya ihtiyaç duyan balıkların, bir tarafta da suya ihtiyaç duyan çiftçilerin olduğuna dikkat çekerek, "Dolayısıyla azalan su kaynaklarını efektif kullanmamız lazım. İşte bu noktada yapmamız gerekenler öncelikli olarak sulama kanallarının hepsini elden geçirmemiz gerekiyor. ve minimum akış oranına dikkat etmemiz gerekiyor. Örneğin Bendimahi Çayı için söylemek gerekirse, 2 metre küp/saniye suyu her daim bulundurmamız lazım. Artık farklı sulama yöntemlerine geçmemiz lazım. Salma sulama ya da vahşi sulama denilen yöntemlerden vazgeçip, bunun yerine daha efektif sulama yöntemlerini kullanmamız lazım. Gerekiyorsa ürün desenini değiştirmemiz, daha az suya ihtiyaç duyan ürünler elde etmemiz gerekiyor. Şuna dikkat etmemiz lazım. Eğer doğal kaynakları koruyamazsak bunun bize geri dönüşü, binlerce işsiz insan ve binlerce sorun şeklinde olacaktır" dedi.