Knidos Kazı Başkanı Prof. Dr. Doksanaltı'dan 'beyaz mermer' açıklaması

MUĞLA'nın Datça ilçesinde, 2 bin 500 yıllık tarihi geçmişe sahip Knidos Antik Kenti'ndeki küçük tiyatroda sürdürülen ve aslına benzemeyen 'beyaz mermer' kullanıldığı yönündeki eleştirilerin hedefi olan restorasyon çalışmaları ile ilgili konuşan kazı ve restorasyon başkanı Prof. Dr. Ertekin Doksanaltı, "Venedik Tüzüğü restorasyon ilkeleri gereği seçilen materyal ile orijinal materyal arasında mutlaka renk ya da ton farkı olmak zorundadır. Aksi halde 100- 150 yıl sonra hangisi 21'inci yüzyılda yapılmış, hangisi orijinal fark edilemez. Restorasyon çalışmalarını değerlendirirken, sabırlı olunması gerekir" dedi.

Knidos Antik Kenti'nde, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü adına Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ertekin Doksanaltı başkanlığında küçük tiyatroda yapılan restorasyon çalışmalarına, 'beyaz mermer' tartışması damga vurdu. Yaklaşık 4 yıl önce de, 'mutfak mermeri' kullanıldığı iddialarıyla gündeme gelen Knidos Antik Kenti'ndeki restorasyonla ilgili DHA'ya özel açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Doksanaltı, "Knidos Antik kentinde, 2016 yılında beri restorasyon çalışmaları kazı başkanlığı eliyle yürütülüyor" dedi.

'TAHLİL VE ANALİZ YAPILDI'

Küçük tiyatrodaki restorasyon çalışmalarında, Batı Anadolu orijinli ince grenli, gri damarlı beyaz mermerlerin kullanıldığını belirten Prof. Dr. Doksanaltı, şunları söyledi:

"Orijinal bloklar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğü Restorasyon Konservasyon Laboratuvarı tarafından mineralojisi ve petrografisi, optik ve XRD analizleri kullanılarak, analiz edildi. Bu bloklar üzerinde aynı zamanda Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Laboratuvarı'nda, indeks ve mekanik özelliklerin belirlenmesi için analizler yapıldı. Bu çalışmalar ile tiyatronun inşasında kullanılan taşların kökenleri yani mevcut taşların direnç ve dayanıklılık seviyeleri tespit edilerek, restorasyonda kullanılacak ya da kullanılamayacak blokların tek tek tespiti yapılabildi. Analizler sonucu orijinal bloklar ile aynı sertlik, geçirgenlik ve grene sahip olan ince grenli gri damarlı beyaz Batı Anadolu mermeri, Newton'un 1857 fotoğrafında görülen şekilde kesilerek, antik usüllere göre elle işlenerek, yerine konulmaya başlandı."

'TON FARKI ZORUNLU'

İmitasyon mermer blokların doğal olarak ocaktan yeni kesildiği için orijinal bloklar ile belirgin renk farkına sahip olduğunu ifade eden Prof. Dr. Doksanaltı, "Bununla birlikte 2016 yılında yerleştirilen imitasyon bloklar, geçen sürece bağlı olarak orijinal bloklar ile neredeyse aynı renk tonuna gelmeye başlamıştır. Ancak Venedik Tüzüğü restorasyon ilkeleri gereği seçilen materyal ile orijinal materyal arasında mutlaka renk ya da ton farkı olmak zorundadır. Aksi halde, 100- 150 yıl sonra, hangisi 21'inci yüzyılda yapılmış, hangisi orijinal fark edilemez. Venedik tüzüğü ilkelerine göre, mutlaka yeni yapılan ile orijinal arasında fark olmak zorunda ve o farkın da ayırt edilmesi gerekir. Bire bir aynı malzeme kullanılamaz. Bire bir aynı malzemenin kullanılması yanıltıcı olur" diye konuştu.

'ÜÇ YILDA ORİJİNALİ GİBİ OLDU'

Antik tiyatronun batı giriş yolu duvarında yapılan restorasyon çalışmasını örnek gösteren Prof. Dr. Doksanaltı, "Duvarın ortasında orijinal bir blok var. Orijinal bloğun hemen iki yanında ise bizim 2016 yılında koymuş olduğumuz imitasyon bloklar bulunuyor. 2016 yılında koyduğumuz bu bloklar, 3 yıl içerisinde bu hale geldi. Arada çok az bir fark kaldı. 2019 yılında yeni konulan bloklara bakıldığında ise, rengi farklı ve beyazdır. Ocaklardan yeni kesilen blokların hemen orijinallerine benzemesi beklenemez. İşlendikten sonra, üç yıl içerisinde bu bloklar da değişerek aslına benzer konuma gelecektir. Restorasyon çalışmalarını değerlendirirken, biraz sabırlı olunması gerekiyor. Zaman içerisinde değerlendirmek doğru olacaktır" dedi.

Knidos Antik Kenti tiyatrosunun bir bölümüne 2014 yılındaki restorasyon çalışmaları sırasında 4 sıra halinde konulan 20 blok mermer, tartışmalara neden olmuştu. Restorasyon sırasında konulan 'mutfak mermeri' eleştirilerine neden olmuştu. Restorasyon çalışmalarının sürdüğü Antik Kent'te aynı mermerler kullanılmaya devam ediyor.