KAYSERİ'DE 748 YILDIR KORUNAN KÜMBETİN ZİYARETE AÇILMASI ÖNERİSİ

KAYSERİ'nin Melikgazi ilçesinde, 1275'te inşa edilen ve üzerindeki 'hayat ağacı', 'çift başlı kartal' gibi motiflerle dikkat çeken Döner Kümbet, 748 yıldır ilk günkü gibi korunuyor. Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Sağıroğlu Arslan, "Yapı, yakın zamanda restorasyon gördü. Korumaya aldılar. Ziyarete açılabilir. Böylelikle 750 senelik eseri, tekrar tanımış oluruz" dedi.

Hunat Mahallesi'ndeki tarihi Döner Kümbet, 1275 yılında Sultan 1'inci Alaeddin Keykubad'ın kızı Şah Cihan Hatun adına yaptırıldı. Anadolu Selçuklu Devleti döneminde 'mezar anıt' olarak inşa edilen kümbetin alt kısmında cenazelik, üst kısmında ise ziyaretgah bölümü bulunuyor. Dış cephesinde o dönemi anlatan motifler olan ve ilk günkü mimarisini koruyan tarihi kümbet, 748 yıldır korunuyor.

Tarihi yapı hakkında bilgi veren ERÜ Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Sağıroğlu Arslan, "Anadolu Selçuklu yapısı olarak biliniyor. Üzerinde kitabesi var ancak herhangi bir tarih ibaresi yok. Şah Cihan isminde bir hanımefendinin adı yazmakta ama Şah Cihan'ın kimliği ile ilgili birtakım belirsizlikler var. Dönemin kaynaklarından Şah Cihan'ın Alaeddin Keykubad'ın kızı olduğu düşünülüyor. Bu yapıyı, Albert Gabriel 1933 yılında yazdığı Anadolu Anıtları kitabında Niğde'deki ve Ahlat'taki türbelerle kıyaslayarak, 1275 yılına tarihleniyor" dedi.

'TÜRKLERİN İSLAMİYET'E KAZANDIRDIĞI YAPI TİPİ'

Yapının mezar anıtı olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Arslan, "Halk arasında kümbet olarak geçiyor ve 'Döner Kümbet' adıyla anılmaktadır. Türklerin İslamiyet'e kazandırdığı bir yapı tipidir. İslam kültüründe aslında mezarın yeri belli olmaz. Ancak Türkler, kurgan geleneğinden gelmektedir. Anadolu'da da o zamanlar tümülüs geleneği vardı. Türklerin de Anadolu'ya geldiğinde bu geleneği devam ettirdiklerini görüyoruz. Kümbetin altında bir cenazelik kısmı var. Üstte ziyaretgah mekanı var. En üstte de külah kısmı yer alıyor. Herkese kümbet, mezar anıtı yapılmıyor. Sadece önemli şahsiyetlere yapılıyor. Bu da sultanın kızı olduğu için adına yapılmış mezar anıtı" diye konuştu.

YÜKSEK KABARTMALAR TIRAŞLANDI

Kümbet üzerindeki motifleri de anlatan Arslan, "Her cephesi sağır kemerlerle çevrelenmiş. Her gövdede birtakım geometrik, bitkisel ve figüratif süslemeler var. Anadolu Selçuklu döneminde aslında Orta Asya geleneğini devam ettiren süslemeleri görüyoruz. Kümbetin üzerinde 'hayat ağacı' motifi var. Hayat ağacı motifinin üzerinde 'çift başlı kartal' motifi var. Bu kartal, devlet armasıdır. 'Hayat ağacı', uzun ömürlülük anlamına gelir ve devleti simgeler. Türk mitolojisinde çok önemli bir yere sahiptir. Kapının hemen girişinde fantastik yaratıklar, insan başlı, kanatlı pars figürler varmış. Ancak bu figürler tamamıyla günümüze ulaşamamış. Beyaz mermerden kitabelik kısmı var. Sivri kemer içerisine alınmış. Bunlar armasal ifadelerdir" dedi.

Döner Kümbet'in ziyarete açılabileceğini kaydeden Doç. Dr. Arslan, "Yapı, yakın zamanda bir restorasyon gördü aslında çok yüksek kabartmalara sahipti fakat restorasyon ile bu yüksek kabartmaları az da olsa tıraşladılar. Yapı, şu anda ayakta ve atıl durumda değil. Güzel bir şekilde koruma altına aldılar. Yapı ziyarete açılabilir çünkü yapının içinde mihrabı var. Tekrar açılıp, turizme kazandırılması güzel olur. Böylelikle 750 senelik eseri, tekrar tanımış oluruz. Sadece kaynaklarda kalmamış olur" diye konuştu.