Kaybolma Tehlikesindeki Diller

Kafkasya Üniversiteler Birliği (KÜNİB), Harvard Üniversitesi, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Türk Dil Kurumu (TDK) ve Ardahan Üniversitesi (ARÜ) tarafından ortaklaşa olarak 'Uluslararası Tehlike Altındaki Diller' konferansı, 13- 16 Ekim 2014 tarihleri arasında yapıldı. 'Uluslararası Tehlike Altındaki Diller Konferansına sunulan bildirileri; dünyanın en ünlü yayınevlerinden olan Brill tarafından kitaba dönüştürüldü. Editörlüğünü Ardahan Üniversitesi kurucu Rektörü Prof. Dr. Ramazan Korkmaz ve Prof. Dr. Gürkan Doğan'ın üstlendiği kitabın büyük bir tükeniş endişesini çizgilerle anlatan kapak resmini Doç. Dr. Ahmet Ali Aslan çizdi. Brill, 1683 yılından bu yana süregelen yayın politikası dışına çıkarak kendi grafikerleri dışında bir ressamın özgün çizimine basmış olduğu bir kitabın kapağında yer verdi.

TÜRKİYE DE BAĞLANTILI

Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Gürkan Doğan, kitapta bölgede bulunan tehlike altındaki diller üzerine yapılmış ve dünyanın dört bir yanından gelen tanınmış bilim insanlarının yaptığı 20 önemli araştırmanın yer aldığını belirtti. Prof. Dr. Doğan Güney Amerika, Güney Afrika, Hindistan, Orta Doğu, Sibirya ve Kafkasya'nın tehlike altındaki dillerin en yoğun bulunduğu kırmızı çizgide yer aldıklarını söyledi. Türkiye'nin kırmızı çizgideki hinterlandın büyük bir kısmıyla doğrudan ve dolaylı bağlantıları bulunduğunu kaydeden Prof. Dr. Doğan, dilbilimcilere göre 100 yıl sonra, şu an dünyada konuşulan yaklaşık 7 bin civarındaki dil, şive ve lehçeden yüzde 80'inin kaybolma tehlikesiyle yüz yüze olduğunu anlattı. Prof. Dr. Doğan şöyle konuştu:

"UNESCO yöneticisi Koichiro Matsuura'ya göre, 'Bir dilin kaybı birçok kültürel kayba da yol açar, şiirlerden efsanelere, özdeyişlerden fıkralara kadar. Dillerin kaybı insanlık için biyoçeşitliliğin de kaybıdır. Çünkü diller doğa ve evren hakkında birçok bilgi taşır.' Bugün bazı diller çok az konuşanı kaldığı için sürdürülemez durumda, ama dilbilimciler, dili konuşan toplum da bunu isterse, hiçbir iz bırakmadan kaybolmasın diye, gelişkin kayıt teknolojilerinden de yararlanmak suretiyle, o dili olabildiğince kayda geçirebiliyorlar. Tehlike altındaki bazı dilleri birçok sebepten dolayı yaşatmak mümkün olmasa da, büyük bir insanlık mirası olan bu dilleri bütün söz servetleriyle birlikte derlemek, incelemek ve insanlığın hafızasına kaydetmek en temel insani görevlerimizden biridir. Özellikle üniversitelerin bu konuda özel farkındalık çalışmaları yapmaları ve bir an önce tüm dünyada bu tehlikeye karşı önlem almaları gerekmektedir."