Kaybolan Kırgız Geleneksel Müzik Aletleri Hayata Dönüyor

NEZİR ALİYEV - Kırgızistan'da profesyonel müzisyen Nurlanbek Nışanov, ekibiyle Kırgız halkına ait geleneksel müzik çalgılarından 18'ine yeniden hayat verdi.

Yaklaşık 34 yıldır geleneksel müzik aleti yapımıyla uğraşan 52 yaşındaki Nışanov, evinde kurduğu mütevazi atölyesinde unutulan Kırgız halkına özgü el yapımı müzik aletleri üretiyor.

Devlet orkestrasında görev yapan Nışanov'un bizzat yaptığı müzik aletleri arasında vurmalı ve üflemeli çalgılar bulunuyor.

"Manas Destanı'ndan keşfettik"

Nışanov, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ekibi ile 30 yıldır geleneksel müzik aletlerine hayat vermeye çalıştıklarını söyledi.

Zaman içerisinde unutulan müzik aletlerini Manas Destanı'ndan keşfettiklerini anlatan Nışanov, şunları kaydetti:

"Manas Destanı'nda adı geçen 24 müzik aletinden 18'ine hayat verdik. Geriye 6 müzik aleti kaldı. Bu müzik aletlerinin adlarını ve hangi durumlarda kullanıldığını biliyoruz ancak bunların yapılması kadar çalınması da önemlidir. Bunun üzerinde yoğun çalışıyoruz."

"Müzik aletlerimiz yok edildi"

Kırgız müziği ve çalgılarının tarihini de yakından araştıran Nışanov, Sovyetler Birliği öncesi ve sonrasında Kırgız halkına özgü enstrümanların kaybettirildiğini dile getirdi.

Nışanov, müziğin ve geleneksel çalgıların ezelden beri Kırgız halkında askeri seferlerde, bayram, tören, kutlama ve büyük düğünlerde vazgeçilmezlerden olduğunu vurguladı.

Kırgız müzik aletlerinde tarihin ve efsanelerin saklı olduğunu belirten Nişanov, "Çok zengin müzik çalgı türlerimiz vardı ancak Rus Çarlığı döneminde ilk olarak Kırgız savaşçıların kullandığı sesli ve vurmalı aletler kaybettirildi. Sovyetler Birliği'nde de diğer müzik aletleri yavaş yavaş yok edildi." diye konuştu.

Sovyetler Birliği döneminde Kırgız müzik aletlerinin profesyonel kabul edilmediğine dikkati çeken Nışanov, "Kırgızistan'ın Sovyetler'den bağımsızlığını ilan ettiği ilk yıllarda Kırgızların elinde 3 adet çalgı kaldı. Bunlar üç telli çalgı komuz, vurmalı nefesli çalgı temir komuz ve yaylı çalgı kıl-kıyak'tı." dedi.

"Yabancı müzik aletleriyle çalmayı öğrettiler"

Nışanov, Sovyetler Birliği döneminde Kırgızlara yabancı müzik aletleriyle eğitim verildiğini anlattı.

Müzik eğitimi aldığı okulda Kırgız müzik aletlerinin olmadığını söyleyen Nışanov, okul döneminde Kırgızlara tarihlerinden bahsedilmediği gibi müzik aletlerinden de söz edilmediğini ifade etti.

Nışanov, "Müzik eğitimi yıllarımda Kırgız müzik aletlerine benzeyen Ukrayna geleneksel müzik aleti domrada ve Rus balalaykasında eğitim verildi." şeklinde konuştu.

"Milli hafızamızı canlandırmaya başladık"

Nışanov, günümüzde ise geleneksel müzik aletlerine hayat vererek milli hafızayı canlandırmayı amaçladıklarını belirtti.

Müziğin ve geleneksel çalgıların ezelden beri Kırgız halkının bayram, tören ve düğünlerinde vazgeçilmezlerden biri olduğunun altını çizen Nişanov, "Kırgız müzik aletlerinde halkımızın ruhu, tarihi ve kültür kodu gizlidir." dedi.

Nışanov, nesilden nesile aktarılan Manas Destanı'ndan ortaya çıkardıkları geleneksel vurmalı müzik aletlerinden "dool" ve "dobulbas"ın eylül ayı başında düzenlenecek 3. Dünya Göçebe Oyunları'nın açılış ve kapanış törenlerinde kullanılacağını sözlerine ekledi.

Ülkede yaygın olarak komuz, kıyak, temir komuz, çoor, cığaç, ooz komuz, surnay, kerney, dool, dobulbas, sıbızgı, cetigen ve şorpaşor çalgıları kullanılıyor.