İşsizlik ve Kariyerde Yeni Formül: Ahilik

270 üyesi bulunan İş Dünyası Gelişim Derneği (İŞGED) üyeleri, tüm ticari hayatında Ahilik düsturunu benimseyen NT Mağazaları Genel Müdürü Şeref Zekai Kolak'ın "Ahilik ve Günümüze Yansımaları" başlıklı konuşmasını dinleyerek, görüş ve önerilerini paylaştılar.

Şeref Zekai Kolak konuşmasında, ahilik prensiplerinden bugün de yararlanılabileceğini söyleyerek, "Ahi kültürüne göre insan iki kürekli bir kayığa benzer. Bir kürek üretim, ticaret, ekonomi, sanat gibi isleri temsil eder, diğer kürek insan ilişkileri ile ahlâkî değerlerdir. Ahilik prensibini benimseyen kurumlar nitelikli eleman bulma ve onlar da aidiyet duygusu oluşturup kurum kültürü ortaya çıkartma konusunda sıkıntı yaşamazlar" dedi.

NT Mağazaları Genel Müdürü Şeref Zekai Kolak, İş Dünyası Gelişim Derneği (İŞGED) üyelerine Ahilik kültürünü anlattı. Kendisi de Ahi olan Kolak'ın "Ahilik ve Günümüze Yansımaları" başlıklı konuşmasını dinleyen İŞGED üyesi genç işadamları, ticarette ahlaki değerlerin önemini vurgulayan konuşmanın ardından Kolak ile görüş ve önerilerini paylaştı.

Dr. Şeref Zekai Kolak konuşmasında, ahilik prensiplerinden bugün de yararlanılabileceğini söyleyerek, "Ahi kültürüne göre insan iki kürekli bir kayığa benzer. Bir kürek üretim, ticaret, ekonomi, sanat gibi isleri temsil eder, diğer kürek insan ilişkileri ile ahlâkî değerlerdir. Ahilik prensibini benimseyen kurumlar nitelikli eleman bulma ve onlar da aidiyet duygusu oluşturup kurum kültürü ortaya çıkartma konusunda sıkıntı yaşamazlar" dedi.

Ahilik prensiplerinden bugün de yararlanılabileceğini açıklayan Dr.Şeref Zekai Kolak, "Ahilik, balık yemeyi değil balık tutmayı öğretmiştir. Şirketlerin en temel unsurlarından biri insan kaynakları yönetimidir. İş verimliliği insan kaynakları verimliliği ile olur. Bu konuda en büyük görev liderlere düşmektedir. Mimar Sinan eserlerinde çocuklardan gelen eleştirileri bile dikkate almıştır. Lider bu anlamda yeme içme, davranışlarında temkinli ve dikkatli olmalıdır.

Türkiye ekonomisinde gelişmeler hızla sürerken değişik sektörlerde istihdam ihtiyacı da artıyor. Bazı patronlar işe göre eleman bulamamaktan yakınırken bazıları ise eleman bulamadığı için yatırımları bile yavaşlatıyor/durduruyor. İşsizliğe yönelik geliştirilen istihdam politikaları var fakat uzun vadede yetiştirilecek profesyonel bir çalışan için aktif eğitim modeli önem arz etmektedir. İş dünyasının en önemli problemlerinden biri haline gelen personel yetiştirme ve işe göre eleman bulma konusunda ise 'Ahilik Modeli' çok önemli bir çözüm olduğu ileri sürülüyor. İnsan kaynakları zirveleri ile sektörün ihtiyacına çözüm bulma yolunda çalışmalar sürerken tarihten ders alırcasına Ahilikle farklı bir çözüm ortaya koyulabilir. Günümüzde Üniversite ve sanayi işbirliği ile bazı bölümlerde öğrenciler eğitim-öğretim hayatına devam ederken aynı zamanda iş hayatına atılıyor.

Öğrenciler, akademik bilgilerin yanı sıra profesyonel iş dünyasının iş akışları yaşayarak teorikten -pratiğe süreci yaşıyor. Fakat biz bunu iş dünyasının değişik alanlarında da uygulamalıyız. Ahilikte iş hayatının ilk basamağı olan yamaklığın 8-10 yaşlarında başlaması tesadüf değildir. Bugünün liderleri hayallerini 6- 7 yaşında planlamışlar. NBA de oynamak isteyen bir oyuncu şimdiden kendine bakmalı basketbola uygun olup olmadığını test ettirmeli. Microsoft CEO'su Bill Gates ben bugün hayata geçirdiğim projeleri ben 8 yaşında iken hayal etmiştim diyor. Bu bize eğitim -öğretim alanında yapılan değişimin ülkemize de yansıması gerekmektedir.

Okulöncesi ve İlköğretim diye ifade ettiğimiz dönemi çok iyi değerlendirmeli, karakter ve kişilik testleri, yapılmalı ve öğrencilerin karakterlerine uygun mesleği bu dönemden planlamamız gerekmektedir. İlkokulda duvar gazetesi çıkaran geleceğin bir medya patronu veya gazetecisi olabilir" diye konuştu.

NT çalışanlarını da ahilik düsturuyla yetiştiriyoruz

NT Mağazaları Genel Müdürü Şeref Zekai Kolak, Ahilik prensiplerini kendi bünyelerinde uygulama yolunda önemli adımlar attıklarını belirtirken personel yetiştirmede yeni bir modele geçerek büyümelerini sürdüreceklerini söyledi. Kolak, "Bu yıl da eğitim ve öğretim sezonunda mağazalarımıza sezonluk personel aldık. Sezon öncesinde eğitimlere tabii tuttuğumuz ve NT ile ilk defa tanışan bu sezonluk çalışanlarımızı uzun vadeli istihdam etmek için kendileri ile mülakatlar yaptık.

Yapılan mülakatlar neticesinde kadroya geçirdiğimiz adaylar oldu. Bu adaylara nasılAhilikte Kalfa olacak kişi, kalfalık göstergeleri olan 'şed bağlama' ve "kuşak kuşanmaya" hak kazanmış oluyorsa bizlerde kadrolu olarak aldığımız bu personellerimize ekim ayı Ahilik haftası etkinlikleri kapsamında şed bağlama töreni düzenledik. Bundan sonra da bu güzel geleneği sürdürmeyi planlıyoruz. Ahilik teşkilat yapısı incelendiğinde terfii sistemi çok önemli olduğu görülmektedir. Yapılan uygulamalar ile günümüzde olduğu gibi bazı eğitimler vererek iş yönetmek için eleman yetiştiriyoruz. Ahilikte ise işin en zor tarafı olan 'Esnaf' yetiştiriliyor.

Ahilik, sanatta mükemmellik, yaşayışta dürüstlük, toplum ve insana hizmette erdemi esas alır. Bir iş hayatı düşünün ki daha küçükken insanların yetenekleri keşfediliyor. İleride hangi alanda başarılı olabilecekse iş hayatına ailenin gözetiminde başlıyor. Her şey o kadar kurumsallaşmış ki ne zaman, nerede, hangi şartlarda, ne yapılacağı belli.

Ahiliği fütüvvet ilkeleri ile harmanlayan Ahi Evran dır. Ahilik, dini iktisadi ve sosyal bir teşkilattır. Ahilik, sanatta mükemmellik, yaşayışta dürüstlük, toplum ve insana hizmette erdemi esas alır. İş yerinde mükemmeli yakalamak için sadece teknik bilgi yetmez. Ahlâkî ilkeleri olmayan bir iş adamının başarılı olamayacağı, olsa bile bunun geçici olacağı kesindir. Ahiliğin temelini fütüvvet ruhu oluşturur. Fütüvvet insanı sürekli olarak yeni fetihlerin peşindedir gümüz ifadesiyle girişimcilik peşindedir. Yeni keşifler, yenilik, canlılık onun vazgeçilmezidir. Ahilikte rekabet değil tamamen kardeşlik (refik) esası hakimdir. Ahilikte amaç sadece kişiye bir meslek öğretmek değil; meslek ahlâkını, toplum kurallarını da öğretmek, benimsetmek ve onu 'iyi insan' olarak yetiştirmektir. Ahilik kişiyi başındaki yöneticisine, müşteriye, ailesine, komşularına karşı sorumlu tutmanın yanında işin en önemlisi Yaratıcısına karşıda sorumlu tutmaktadır. Dolayısıyla iş hayatı onun için ibadete dönüşmektedir.

Yanlış yaparsa bunun hesabını ahirette de sorulacağı hissini taşımaktadır. Ahilikte amaç sadece kişiye bir meslek öğretmek değil; meslek ahlâkını, toplum kurallarını da öğretmek, benimsetmek ve onu 'iyi insan' olarak yetiştirmektir. Eline bir âlet alan Usta olamıyordu. Çıraklıktan ustalığa kadar yükselmek için uzun süre çalışma hem meslekî hem de ahlâkî olgunluğa ulaşmak gerekiyordu. Ahilikte yamaklık, is hayatının ilk basamağıdır. Bir meslek öğrenmesi amacıyla 8-10 yas civarı çocukların bir ustanın yanına verilmesiyle yamaklık baslardı. Yamaklık süresi 2 yıldı ve bu süre içerisinde yamaklık edenlere para verilmezdi. Ahiler arasında, sanatın okumakla değil, ahinin yetişmesi için, üstattan öğrenmesi şartı getirilip yamaklık, çıraklık, kalfalık, ustalık, yiğitbaşılık, ahi babalık ve kethüdalık safhalarından geçmesi şartı vardı. Şed eğitilip yetiştirilen çırakların ustalık icazetini aldıkları törende bellerine bağlanan pamuktan veya yünden yapılmış peştamala verilen addır. Beşe bükülüp üçe katlanan şed, hurma yaprağından örülme tepsi içinde, üçe katlanmış seccade ile birlikte törenin başı Ahi Baba'ya sunulur. Ahilikte de iş hayatında dürüstlükten verilen bir taviz durumunda pabucu dama atılır.

Ticari hayatına son verilir. Ahilikte, gündüz iş yerlerinde yamak, çırak, kalfa ve usta hiyerarşisinde mesleğin incelikleri öğretilirken akşam yaren sohbetlerinde ahlâk ve terbiye eğitimi uygulanırdı. Hakkın koruyucusu ve savunucusu, üründe aldatılan müşterinin en üst ahilik kurumuna kadar şikâyet hakkı vardı ve aldatan esnaf mutlaka en ağır biçimde cezalandırılırdı. Ahilikte de iş hayatında dürüstlükten verilen bir taviz durumunda pabucu dama atılır. Ticari hayatına son verilir. Ahîlik kurumundaki eğitiminin asıl amaçlarından biri ferdi sosyalleştirerek şahsiyet haline getirmek ve üstün insan kılmaktır'. Bireyin sosyalleşmesi için gerekli kabul edilen ve 'görgü kuralları' olarak ifade edilen bütün kuralların Ahî zaviyelerinde, Ahî örgütü üyelerine kazandırılmaya çalışılmıştır. Birliği, refahı, toplum düzenini sağlayan, halkın maddî, manevî tüm ihtiyaçlarına cevap veren sivil toplum kuruluşudur Demek ki işletmelerde uzun soluklu bir sistemin kurulması inancımızdan ve kültürümüzden beslenmesi, çalışanların yaradılışına ve ihtiyaçlarına uygunluğuna bağlıdır. Ahiler özel girişimciliği destekleyen bir anlayıştadırlar. Yüksek fiyat ve kalitesiz girdi kullanma temelli rekabet onlarda kabul görmüyordu. Yolsuzlukla, dolandırıcılıkla haksız gelir elde etme bir Ahi'ye uzaktı. Ahilik esnafın sürekli elinden tutan ve yol gösterici öğretici bir rehberdi. Köye misafir geldiğinde köylü veya konak sahibi misafirin yemesini içmesini, hayvanların bakımını sağlamaktadır. Yatacak yerini de hazırlamaktadır. Asla karşılık beklenmezdi ve zengin fakir fark etmezdi. Türk düşüncesinde alp kavramı da önemli yer tutmaktadır. Beylik duygusu + insan sevgisi + gerçeklik seklinde özetlenebilecek olan eski Türk düşüncesinin esaslarını ahlak prensibi yapmış, yani hayatında düstur edinmiş insana eski Türkçede 'alp' denir. Birbirini seven, birbirine saygı duyan, yardım eden, fakiri gözeten, yoksulu barındıran, işi kutsal, çalışmayı ibadet sayan, din ve ahlâk kurallarına sıkı sıkıya bağlı esnaf ve sanatkârların iş teşkilâtı. Ahi kültürüne göre insan iki kürekli bir kayığa benzer. Bir kürek üretim, ticaret, ekonomi, sanat gibi isleri temsil eder, diğer kürek insan ilişkileri ile ahlâkî değerlerdir. Ahi teşkilatının amacı insan olmanın niteliklerini üzerinde taşıyan sanatkârların, iyi esnaf ve ticaret erbabı olmalarıdır" dedi.

NT Mağazaları Genel Müdürü Dr. Şeref Zekai Kolak'ın konuşmasının ardından soru cevap kısmına geçildi. Program sonunda Dr. Şeref Zekai Kolak'a plaket takdim edildi.