İran'ın Nükleer Programı

ABD Ulusal Güvenlik eski danışmanı Zbigniew Brzezinski, İran dışında Pakistan'ın da nükleer programı üzerinde endişe duyulması gereken bir ülke olduğunu ileri sürdü.

Brzezinski, Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nin (CSIS) "İran Nükleer Anlaşması: Tahran ve Batı İçin Yeni Bir Yön mü?" konulu panelde, İran ile P5+1'in Tahran yönetiminin nükleer programı üzerinde vardığı mutabakatın İran'a birçok imkan sunduğunu kaydetti.

İran'ın uluslararası yaptırımlar nedeniyle karşı karşıya olduğu sıkıntılara değinen Brzezinski, "ABD, Çin ve Rusya'nın dahil olduğu bir anlaşma İran'ın kendilerini dışta bıraktığı uluslararası sürece en başta dahil olma imkanı sunuyor" ifadesini kullandı.

Son yıllarda İran halkının değişim arzusuna vurgu yapan Brzezinski, İran'da, Türkiye gibi demokratik bir ülke olma isteyen büyük bir kesimin bulunduğunu anlattı.  Brzezinski, "İran nüfusunun önemli bir kısmı gerici, kendisine zarar veren, kendi kendini yok eden rejime karşı seslerini seçimlerde yükseltiyor. Bunun uygun ve barışçıl bir şekilde yapılması gerekiyor. Seçimler bir anlamda bunu işaret ediyor. İran'ın, özellikle şehir kesimlerinde yaşayan büyük bir kısmı, örneğin Türkiye gibi olmak istiyor" diye konuştu.

İsrail Başbakanı Binyamin Netenyahu'nun İran'ın nükleer programını çözüme bağlama yönünde atılan ilk adıma karşı sert açıklamalarını da eleştiren Brzezinski, söz konusu anlaşmanın sadece İsraillileri ilgilendirmediğine işaret etti. İsrail yetkililerinin "İran'ın nükleer silah üretmesine aylar kaldığı" şeklindeki beyanatlarını da tenkit eden Brzezinski, "Amaç ve dağıtım sistemi gibi şeyler olmadan silaha sahip olmak bir anlam ifade etmiyor" yorumunda bulundu.

Zbigniew Brzezinski, bölgede nükleer silah açısından kaygılanılması gereken ülkenin sadece İran olmadığını ifade etti. Brzezinski, "Bu bölgede Pakistan da endişe duyulması gereken bir ülke. Bu ülkenin de birçok nükleer silahı ve bunu dağıtacak sistemi var" iddiasında bulundu.

-"Yeni yaptırımlar doğru değil"-

Brooking Enstitüsü'nün silahların kontrolü, silahsızlanma ve Ortadoğu konularındaki kıdemli üyesi Robert Einhorn da İranlıların uzlaşmaya varmak istemelerinde Avrupa Birliği'nin uyguladığı yaptırımların önemli rol oynadığını kaydetti.

Brzezinski gibi İran toplumunda değişimden yana büyük bir kesimin bulunduğu anlatan Einhorn, "Özellikle gençlerin oluşturduğu, yeterince izole edilmiş ve şimdi dünyanın tekrar bir parçası olmak isteyen büyük bir toplum var" değerlendirmesinde bulundu.

"Rusya ve Çin bir anlaşamaya varmak istiyor, ABD burada titiz olan taraf" diyen Einhorn, kabul ettiği koşullar gereğince uluslararası toplumla yeniden buluşmayı isteyen İran'ın taahhütlerini yerine getirip getirmediğinin Batı ülkeleri tarafından yakından izleneceğini vurguladı. İçinde bulunulan böyle bir ortamda ABD Kongresi'nin Tahran yönetimine yeni yaptırımlar uygulamasının doğru olmadığını dile getiren Einhorn, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Yeni yaptırımların şu anda iyi bir fikir olduğunu düşünmüyorum. Ancak İranlılar durumun farkındalar. Eğer anlaşmada yer alan yükümlülükleri yerine getirmezlerse yeni yaptırımların geleceğini biliyorlar. Yaptırımlar her zaman olacak. Yaptırımların daha fazlasına sahip olabiliriz ama şu anda zamanı doğru değil."

-"İran'a ihtiyacımız olacak"-

New York Times gazetesinin Pulitzer ödüllü köşe yazarı Thomas Friedman ise İran'ın geleceğini yine kendisinin şekillendireceğine vurgu yaptı. "İran geleceğini nasıl görüyor" diyen Friedman, "Büyük bir Kuzey Kore olarak mı yoksa küçük bir Çin olarak mı? Uluslararası toplum tarafından daha dışlanmış olmayı mı istiyor" diye sordu.

ABD'nin İran ile ortak birçok çıkarı olduğunu belirten Friedman, " Afganistan'dan çekildiğimiz zaman bizim orada elde ettiğimiz kazanımları muhafaza etmek için İran'a ihtiyacımız olacak" yorumunda bulundu.

ABD Kongresi'nin de Başkan Barack Obama'nın açıklamaları doğrultusunda yeni yaptırımlar getirmeyeceğini düşündüğünü ifade eden Friedman, "Bir şans verildi. Gelin düzenli, net bir deneme yapalım" diye konuştu. - Washington DC