Irak'ta Kritik Siyasi Süreç

Milletvekillerinin toplu bir şekilde yemin ederek göreve başladığı ilk oturumda meclis başkanlığı seçiminin yapılması ise taraflar arasında uzlaşma sağlanamaması nedeniyle beklenmiyor.

Oturuma 328 milletvekilinden 255'i katıldı. Çatışmalarda hayatını kaybedenler için dua okundu.

Sünnilerin ağırlıkta olduğu bölgelerin büyük bir bölümünün IŞİD ve aşiretlere bağlı silahlı grupların eline geçmesinin ardından siyasi partilerin çoğunluğu Başbakan Nuri Maliki'nin yeniden başbakan olmasına karşı çıkıyor.

Parlamentodaki en büyük Şii grup olan, Mukteda Sadr ve Ammar Hekim'in Milli Birlik Hareketi, başbakanlık için Maliki dışında bir ismin önerilmesini talep etti.

Seçimlerde en yüksek oy oranını alan Maliki ise koltuğunda kalmakta ısrarcı.

Şii lider Mukteda Sadr, pazartesi günü yaptığı açıklamada Maliki'nin liderliğini yaptığı Kanun Devleti Koalisyonu'na başka bir ismi aday göstermesi çağrısı yaptı.

Sadr 'Maliki ülkenin iyiliğini kendi iyiliğinin önüne koyarak üçüncü defa aday olmamalıdır. Bütün ortaklar bunu arzuluyor. Hatta bu, dini mercilerin ve halkın birçok kesiminin de arzusu' ifadelerini kullandı.

İyad Allavi'nin liderliğindeki Vataniyye Koalisyonu Meclis'in 1 Temmuz'da yapacağı ilk oturumuna katılmayacağını açıkladı. Koalisyon, mezhepçilik ve ırkçılıktan uzak, vatandaşlık temelinde bir yönetim istediğini duyurdu.

ABD yönetiminin Irak'ta bir an önce hükümetin kurulması için taraflara yaptığı baskı devam ediyor.

Maliki'nin hükümet hesapları

Her ne kadar dışarıda Maliki'nin birlik hükümeti kurabileceğine dair şüpheler olsa da ve Sünniler, Maliki'yi suçlasa da, 30 Nisan'da Irak'ta yapılan genel seçimlerin sonuçlarının ortaya çıkardığı siyasi tablo, Maliki'nin dışlanmasının kolay olmayabileceğine işaret ediyor.

Seçimlerde Maliki'nin liderliğini yaptığı Kanun Devleti 92 milletvekili çıkardı. Maliki'nin aday olduğu Bağdat'ta aldığı kişisel oy sayısı da 721 bin. Bu rakam, Irak'ta Saddam Hüseyin rejimi yıkıldıktan sonra yapılan seçimlerde herhangi bir politikacının bugüne kadar aldığı oylardan hatta Maliki'nin 2010 yılında aldığı 622 bin oydan daha fazla.

Muhaliflerin sandalye sayısı

Kanun Devleti ile işbirliği yapan ve seçimlerde de bunu açıkça ifade eden çeşitli küçük koalisyonlar da en az on sandalye kazandılar.

Maliki'nin Kanun Devleti'nin en yakın rakibiyle arasında neredeyse 60 milletvekilinden fazla fark var.

Sünni blokun partileri olan Usame Nuceyfi'nin Muttehidun'un 23; İyad Allavi liderliğindeki El Vataniye'nin 22; Salih Mutlak yönetimindeki El Arabiye'nin 9 milletvekili bulunuyor.

Şii partilerde benzer bir durum söz konusu. Ammar El Hakim'in Muvatin'i 29, Sadr'a bağlı El Ahrar'ın 32, eski başbakanlardan ve adı yeniden başbakanlık için geçmeye başlayan İbrahim Caferi'nin Reform Hareketi'nin de 5 sandalyesi var.

Seçime üç ayrı parti halinde giren Kürtlerin toplam sandalye sayısı 62.

Hükümet için 163 'evet' lazım

Irak'ta hükümet kurmak için 328 sandalyeli mecliste en az 163 'evet' oyu gerekiyor. Irak Anayasası'na göre, seçimlere itiraz sonuçları da açıklandıktan sonra ki bu henüz yapılmadı, meclisin toplanarak üçte iki çoğunlukla önce cumhurbaşkanını seçmesi gerekiyor. Seçilen cumhurbaşkanı da en çok oy olan parti liderini hükümeti kurmakla görevlendiriyor.

Ancak 2010 seçimlerinde süreç tam olarak böyle işlememişti. 2010 seçimlerinde Maliki'nin 89 sandalyesi vardı, en fazla oy alan partiyse Şii olmakla birlikte, laik bir koalisyonun başında olan Allavi'nin El Irakiye Bloku'ydu ve 91 sandalyesi vardı. Ancak seçimlerden sonra Maliki, kendisiyle birlikte harekete edecek başka partiler de buldu ve hükümet kurma görevi, o dönemde Türkiye gibi ülkelerin böyle bir durumun olası sakıncalarına dikkat çekmesine rağmen Maliki'ye verildi. Maliki yönetiminde kurulan hükümet de özellikle Sünnilere karşı dışlayıcı politikalar gütmeye başladı.

Ülkede yaşananların kendisine karşı düzenlenen bir komplo olduğunu iddia eden Maliki, 18 Haziran 2014'te ülkede yaşananlara rağmen hükümet kurma çalışmalarına devam edileceğini dile getirdi.