İmo, Deprem Bölgesindeki Binalara İlişkin Gözlem Raporunu Yayınladı: "Gelişi Güzel Yapılmış, Yönetmeliğe Aykırı Yapılar. Adeta Lego Gibi Kolonlar"

TAMER ARDA ERŞİN

İnşaat Mühendisleri Odası'nın deprem illerindeki binaların durumuna ilişkin hazırladığı raporda, yıkılan ve ağır hasar alan binalarla ilgili "Kolonun kirişten zayıf olması, zeminin uygun olmaması ve sıvılaşma yaşanması, korozyona bağlı erimiş demirler, yönetmeliğe uygun olmayan ve gelişi güzel inşa edilmiş yapılar" tespiti yer aldı. Raporda, bir binaya ilişkin "En üst katın köşe kolonu taban kısmında alt kat kolonundan devam eden donatı filizlerinin olmadığı, kolonların adeta lego gibi durduğu görülmektedir. Bu durum katın sonradan ilave edildiğini göstermektedir" denildi.

İnşaat Mühendisleri Odası (İMO), 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Sonucu Oluşan Yapısal Hasarlara İlişkin Gözlem ve Değerlendirme Raporu'nu yayınladı. Raporda, İMO mühendislerinin 28 Şubat-4 Mart 2023 tarihleri arasında deprem bölgesi illerinde yaptıkları incelemeler sonucunda elde ettikleri bulguların yer aldığı raporda, binalardaki bulgular "Kolonun kirişten zayıf olması, zeminin uygun olmaması ve sıvılaşma yaşanması, korozyona bağlı erimiş demirler, yönetmeliği uygun olmayan ve gelişi güzel inşa edilmiş yapılar" olarak sıralandı. Raporda, Kahramanmaraş'taki bir binanın durumu "En üst katın köşe kolonu taban kısmında alt kat kolonundan devam eden donatı filizlerinin olmadığı, kolonların adeta lego gibi durduğu görülmektedir. Bu durum katın sonradan ilave edildiğini göstermektedir. Fotoğrafta görüldüğü üzere iş makinası ile yıkımı yapılmaktadır" diye anlatıldı.

Raporda, Kahramanmaraş'ta yıkılmayan İMO Şube binasına ilişkin "Çevredeki binaların neredeyse tamamı enkaz haline dönüşmüş iken İnşaat Mühendisleri Odası hizmet binası depremi hasarsız atlatmış durumda. Ancak yanındaki binanın enkaz kaldırma çalışmaları devam ettiği için binanın  içine girilememiştir. Ayrıca enkaz kaldırma çalışmaları sırasında havayı kaplayan zararlı toz bulutu da binanın kullanımına engel teşkil etmektedir. Dışardan yapılan incelemede ne dış cephe bölme duvarlarında ne de kolon ve kirişlerde en ufak kılcal çatlak bile gözlenmemiştir" denildi.

Raporda, şu tespit ve bulgulara yer verildi:

ADANA: Çukurova ilçesi, Kurttepe mevkii. Yan yana aynı proje kapsamında yapılmış 2 bina, biri tamamen göçmüş, diğeri ayakta. Ayakta kalan binaya hasar tespit ekipleri ağır hasar vermiş. Binaya girmek yasak olduğu için taşıyıcı sistemdeki hasar durumu incelenememiştir. Özellikle balkon kısmında bölme duvarlarda büyük diyagonal çatlaklar, kırılma ve dökülmeler görülmüştür. Yıkılmayan bloğun neden yıkılmadığını anlamak ve gerekli incelemeleri yapmak için araştırmacıların ve İMO teknik uzmanlarının binanın içine girmelerine izin verilmemesi büyük bir eksikliktir…Binanın yıkılma şekli ve enkazın durumuna bakıldığında beton dayanımının çok düşük olduğu ve betonarme elemanlarda donatının yetersiz olduğu düşünülmektedir.

GÜNEŞ SİTESİ: Kalan beton parçaları üzerinde yapılan gözlemsel incelemede uygun granülometreye sahip olmadığı beton dayanımının oldukça düşük olduğu izlenimi doğmuştur. Bina yıkılırken yandaki binanın yan cephesine çarparak, çarptığı binanın konsol çıkmaları ve konsol üzerine oturan duvarlarında hasara neden olduğu görülmüştür. Yıkılma esnasında komşu binanın betonarme taşıyıcı sisteminde herhangi bir hasar gözlenmemiştir.  Ancak bu yapıya ağır hasar verildiği ifade edilmiştir.

"KOLONLAR KİRİŞTEN DAHA ZAYIF"

HATAY: İskenderun'da D817 yolu üzerinde (Barbaros Mah., İbrahim Karaoğlanlı Caddesi) yıkılmış bir bina enkazındaki kiriş ve kolonlar üzerinde yapılan incelemelerde; düz demir kullanıldığı, etriye aralıklarının 20 cm-37 cm arasında değiştiği, kolon ebatlarının en fazla 20 cm x 60 cm olduğu, kolonların kirişlerden daha zayıf olduğu, beton dayanımının genel olarak çok düşük olduğu gözlenmiştir.

DERYA APARTMANI: Z+7 katlı betonarme binanın zemin katında 40 cm x 90 cm ebadında kolonlar ile merdiven boşluğu kenarında betonarme perdeleri mevcuttur. Zemin katta bölme duvarları bulunmamakta olup, yumuşak kat düzensizliği bulunmaktadır. Donatılarda aşırı korozyon ve kesit kaybı gözlenmiştir. Etriye sıklaştırması yoktur, etriye kancaları 135^o kıvrılmamıştır. Zemin kat kolonlarının tabana oturan kısımlarında donatıları dışarı burkulmuş, kalıcı deformasyon oluşmuştur, bina ağır hasarlıdır.

BEŞEN PLAZA: Kolezyonu düşük, kumlu ve sulu zeminde sıvılaşmaya bağlı taşıma gücü kaybı nedeniyle 15-20 cm civarında gömülen binalar bulunmaktadır. Bölgede yoğun bir şekilde kum fışkırmaları gözlenmiştir.

"SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BİLE YÖNETMELİĞE UYGUN DEĞİL"

İSKENDERUN SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ: İskenderun Sağlık Müdürlüğü'nün bulunduğu binanın yan cephesi garaj girişinin yanındaki betonarme perdede ağır derecede kesme kırılması var. Perdelerin uç bölgelerinde donatılar yönetmeliğe uygun yerleştirilmemiş, ilave boyuna donatı ve sargı yok. Beton dayanımının da düşük olduğu düşünülmekte.

ANTAKYA SUBAŞI AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ: 2003 yılında inşa edilmiş. Yapı denetimin Hatay ilinde ilk başladığı zamanlarda yapılmış. İmalatlarda eksik ve kusurların olduğu görüldü. Binada dışarıdan yapılan incelemede yatay ve düşey yönde kalıcı bir deplasman ve mekanizmalaşma olmadığı, ağır hasarlı kolonu olmadığı, dış cephe dolgu duvarlarında ise kırılma ve dökülmeler olduğu gözlendi…Donatılarda aşırı korozyon var, korozyondan demirler erimiş, boyuna donatılar kopmuş. Yağmursuyu borularının uçları açıkta, gelen sular bina temeline sızmakta.

"TEMELLER ARASI BAĞ KİRİŞLERİ YOK"

GAZİANTEP EMRE APARTMANI: 2000 yılında yapıldığı söylenmiştir. Taşıyıcı sistemi, tekil temeller üzerine inşa edilmiş betonarme kolon ve kirişler ile oluşan çerçevelerden oluşmaktadır. Taşıyıcı sistemde yatay deprem yüklerini karşılayacak perdelerin olmadığı gözlenmiştir. Enkazdan geriye kalan betonarme taşıyıcı elemanlarda yapılan incelemede, temeller arası bağ kirişlerinin olmadığı, etriye sıklaştırmalarının yapılmadığı, kancalarının 135^o bükülmediği görülmüştür.  Betonun görünümü de dayanımının yetersiz olduğu izlenimini vermektedir. Bu binanın alt katında bulunan bir mobilya mağazasında kolon kesildiği (adli süreçte yapılan incelemelerle doğrulanması gerek) söylenmiştir. Binanın yıkılma şekli ve enkazın durumuna bakıldığında beton dayanımının çok düşük olduğu ve donatının yetersiz olduğu görülmektedir.

"GELİŞİ GÜZEL YAPILMIŞ"

KAHRAMANMARAŞ PAZARCIK NADİR CAMİ: Mühendislik hizmeti görmeden gelişigüzel inşa edilmiş bir yapı. Kubbenin bulunduğu kısım tamamen göçmüş. Betonarme minaresi dip kısmından kırılarak devrilmiş.

"KOLONLAR LEGO GİBİ"

PAZARCIK BAHÇELİEVLER BELGESİ YEM SANAYİ BİNASI: Bina, Z+4 normal katlı yem tesisine ait eski bir betonarme yapıdır. Fotoğrafta görüldüğü üzere en üst katın köşe kolonu taban kısmında alt kat kolonundan devam eden donatı filizlerinin olmadığı, kolonların adeta lego gibi durduğu görülmektedir. Bu durum katın sonradan ilave edildiğini göstermektedir. Fotoğrafta görüldüğü üzere iş makinası ile yıkımı yapılmaktadır.

EBRAR SİTESİ: Kahramanmaraş'ta depremde en çok can kaybının yaşandığı yerlerden biri olan Ebrar Sitesi'nde 12 bloktan 8'inin tamamen yıkıldığı söylendi.

Her blok her katta 4 daire, toplam 32 daireden oluşuyor. Taşıyıcı sistemi betonarme çerçeveli, duvarları gazbeton ile örülü olan binaların zemin katları asma katlı olmak üzere 7 normal kattan oluşmaktadır. Binaların her an yıkılma tehlikesi olduğu ve girilemediği için taşıyıcı sistemi hakkında detaylı inceleme yapılamamış ve bilgi edinilememiştir. Sahadaki gözlemlerimizde beton dayanımının düşük olduğu izlenimi edinildi. İlk inşa edilen blokların hazır betonun olmadığı dönemlerde inşa edildiği, betoniyerle beton dökümü yapıldığı söylendi. Beton, dökümünden sonra yeterince sulanmamış, kürünü almamış olabilir. Dışarıdan yapılan gözlemde etriye sıklaştırmasının yapılmadığı, kancaların 135 § kıvrılmadığı anlaşılmıştır."