ICCI 2013'te Enerji Borsası'nın Gündemi Ortaya Çıktı

Oturum başkanlığını Dr. Mustafa Kemal Yılmaz'ın (Borsa İstanbul Genel Müdür Yardımcısı) yaptığı toplantıya Batu Aksoy (Turcas Enerji CEO), Mustafa Karahan (Enerji Ticareti Derneği Yönetim Kurulu Başkanı), Abdulkadir Ongun (Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Arz Güvenliği Daire Başkanı) ve Bora Oruç (Sermaye Piyasası Kurulu Başkan Danışmanı) katıldı.

EPİAŞ 6 ayda hayata geçecek

Borsa İstanbul Genel Müdür Yardımcısı Dr. Mustafa Kemal Yılmaz Elektrik Piyasası Kanunu'nun elektrik piyasasında fiyatların organize piyasada belirlenmesi ve daha şeffaf, daha güvenilir bir piyasa ortamının oluşması ve bu vesileyle de enerji piyasasının çok daha etkin işleyen, öngörülebilir bir yapıya kavuşturulmasını hedeflediğini söyledi. Yılmaz ayrıca "6 aylık sürede EPİAŞ'ı hayata geçireceğiz, hayata geçtiğinde hem teknik açıdan, hem de şeffaflık açısından önemli katkılar sağlayacak. Borsaların 2 fonksiyonu var, biri şeffaflığı sağlaması ve piyasa oluşumuna imkan vermesi." diye konuştu

2023'e kadar 128 milyar dolar yatırım

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Arz Güvenliği Daire Başkanı Abdulkadir Ongun Türkiye'nin elektrik talep artış hızının yüzde 6 seviyesinde olduğunu, OECD ülkeleri içinde en hızlı talep artışı olduğunu, kişi başına 2023 yılında elektrik tüketiminin yaklaşık 6 bin kW/ yıl olacağını söyledi. Hidroelektrikte 34 bin MW, kömürde 28 bin MW toplamda ise 122 bin MW'lık kurulu güce ihtiyaç olacağını sözlerine ekleyen Ongun, "Doğalgazda yaklaşık 9 milyar dolar, hidroelektrikte 36 milyar dolar, kömürde 25 milyar dolar, rüzgarda 19 milyar dolar, nükleerde 21 milyar dolar, iletim ve dağıtım şebekelerinin rehabilitasyonunda da 18 milyar dolarlık bir yatırıma ihtiyaç var. Toplamda 2023 yılına kadar 128 milyar dolarlık bir yatırım ihtiyacımız var" dedi. Ongun şöyle devam etti:

"Borsa İstanbul, türev ürün piyasalarının işletildiği bir merkez, EPİAŞ kapsamında spot piyasalar, gün içi ve gün öncesi piyasası işletilecek, ilave olarak uzlaştırma işlemi de EPİAŞ tarafından yapılacak. TEİAŞ ise dengeleme güç piyasası ve yan hizmetler piyasası tabi ki uygun olduğu sürece devam edilecek. Bu yeni yapıyla sektörde özellikle şeffaflıkta, rekabette, optimizasyonda, planlamada, risk yönetiminde, standardizasyonda önemli mesafelerin alınabileceğini düşünüyoruz, sektörde önemli bir verimlilik artışı olacak. Borsa İstanbul tarafından yapılan türev işlemler, ticari piyasa katılımcıları bilgileri gönderecek işlem yapacaklar ve fiziksel teslimat bilgisi EPİAŞ'a gönderilecek. EPİAŞ ve Borsa İstanbul'un ticari bilgileri Takasbank'a göndererek, Takasbank üzerinden teminat transferi gerçekleştirilecek."

Fiyat tahmini mekanizması çalışmıyor

Enerji Ticareti Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Karahan 100 milyar doların üzerinde yatırım ihtiyacı olduğunu, yatırımın yapılabilmesi için piyasayı serbestleştirmek gerektiğine dikkat çekti. Karahan konuşmasında "Eğer bunu yapamazsak ve bu büyümelerle devam edersek, tekrar devlet garantili modele geçmek zorunda kalacağız. Piyasada fiyat tahmin mekanizması çalışmıyor, özellikle elektrikte. Bu yatırımların finansmanı için de önemli bir şey. Gerçekten kısa vadeli bir fiyat tahmini yapmak çok zor, fiyatın neden oluştuğunu geçmişe bakarak da çok zor olabiliyor. Bizim için temel yapı önceliği bu, fiyatı tahmin edebiliyor olabilmek. Eğer bu fiziki piyasa ve spot piyasa doğru kurgulanır ve doğru fiyat endeksi sağlarsak, bunun üzerine kurgulanacak esas vadeli kontratların güvenilir olması biraz daha vadeli piyasalarında işlem hacmini artıracak ve güvenilirliğini arttıracak." şeklinde konuştu.

Tezgah üstü piyasalara dikkat

Turcas Enerji CEO'su Batu Aksoy piyasayı serbestleştirmeden, kamunun enerji piyasalarındaki hakim pozisyonunu çok daha minimal noktalara indirmeden, kamuyu aslen gözetleyici pozisyonuna tam çekmeden esasında hiçbir borsanın başarılı olamayacağını savundu. Aksoy, devletin bu işin ticaretin çıkması gerektiğine inandığını belirterek, "Bu işin sistem operatörlüğü ve düzenleyici kurum rollerinde eşit noktalarda tüm açılardan kalması gerektiğine inanıyorum. Ancak bunu gerçekleştirdiğimiz noktada, en hızlı şekilde elektrik üretim özelleştirilmelerinin yapılması sağlanmalı." dedi. Batu Aksoy şöyle konuştu:

"EPİAŞ'ın hissedarlık yapısında Borsa İstanbul, TEİAŞ ve BOTAŞ'ın da sistem operatörleri olarak belli bir hissesi olmalı. Yeter ki bu şirketler aynı anda sistem gözetmeni olmasınlar, o görevleri EPDK yapsın. Tezgah üstü piyasalar çok önemli bir araç, tezgah üstü piyasalar da şu an itibariyle bir damga vergisine tabi olması ideal bir durum değil, likiditeyi azalacaktır. Ancak tezgah üstü piyasaların belli bir likiditeye ulaşmasıyla da, enerji borsasının faaliyetlerinin disipline altına alınmasına katkıda bulunacak dengeleyici bir güç olacaktır."

Sermaye Piyasası Kurulu Başkan Danışmanı Bora Oruç 2 bin 500 katılımcının piyasa verilerine anlık olarak erişim sağladığını söyleyerek Borsa İstanbul'un yaklaşık 23 tane piyasa veri dağıtıcısı şirketle anlaşması olduğunu finansal araç piyasası olarak düzenlemeleri ortaklaşa 30 Eylül tarihine kadar sonuçlandıracaklarını aktardı.