Hayal Edilen Nobel Ödülü'nü Reddedenler de "Alamayanlar" da Var

Dünyadaki bilim adamlarını, yazarları, kısaca insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek için verilen ve alanındaki kişilerin hayalini kurduğu Nobel Ödülü'nü istemeyenler olduğu gibi, yaşadıkları ülkelerdeki liderlerin baskısıyla alamayanlar da var.

İsveçli kimyager ve mühendis, dinamitin mucidi Alfred Nobel'in Stockholm'de 1896'da açıklanan vasiyetnamesiyle kurulan derneğin verdiği Nobel ödülleri 1901'den bu yana edebiyat, fizik, kimya, tıp ve barış alanında dağıtılıyor.

-"Alınmayan" Nobeller-

Hayatı boyunca tüm resmi ödülleri almayı reddeden Fransız yazar Jean-Paul Sartre, 1964'te Nobel Edebiyat Ödülü'nü de geri çevirdi.

1973'te Vietnam barışına yaptıkları katkıdan dolayı ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger ile birlikte ödül aldığı açıklanan Vietnam Başbakanı Le Duc Tho o dönemde Vietnam'ın içinde bulunduğu durum nedeniyle ödülü almadı.

Almanya Adolf Hitler hükumeti, Richard Kuhn (Kimya, 1938), Adolf Butenandt

(Kimya, 1939) ve Gerhard Domagk'ın (Fizyololji veya Tıp, 1939) ödüllerini almasına izin vermedi. 1958'de Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülen Boris Pasternak, Sovyetler Birliği'nin baskısıyla ödülü reddetti.

-Hapisteyken ödül alanlar-

Alman barış eylemcisi ve gazeteci-yazar Carl von Ossietzky 1935'te, Myanmar'ın demokrasi yanlısı, muhalefet lideri Aung San Suu Çii 1991'de ve Çinli muhalif yazar Liu Şiaobo 2010'da Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü. Myanmarlı muhalif lider kabul konuşmasını geçen yıl Norveç'in başkenti Oslo'da yaptı.

-Nobel'in "en"leri-

Nobel Barış Ödülü'ne geçen yıl 241 aday gösterildi. Aday gösterilenlerden 53'ü örgüttü. Ödül, kadın hakları alanındaki faaliyetleri dolayısıyla Ellen Johnson-Sirleaf, Leymah Gbowee ve Tevekkül Karman'a verildi.

En yaşlılar: Rus asıllı Amerikalı ekonomist Leonid Hurwicz, 90 yaşında 2007 Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görüldü. Hurwicz 2008'de yaşamını yitirdi.

2007'de İngiliz yazar Doris Lessing 87 yaşında Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.

En gençler: Lawrence Bragg 1915'te 25 yaşındayken babası William Bragg ile Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü.

Nobel ödüllü en yaşlı kişi unvanına İtalyan Rita Levi-Montalcini sahip oldu. 1986'da Nobel Tıp Ödülü'ne layık görülen Levi-Montalcini 103 yaşında ve hayatta.

Aile boyu Nobel kazananlar: Pierre Curie ve eşi Marie Curie, 1903'te Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. Nobel ödülü alan ilk kadın olan Marie Curie 1911'de Nobel Kimya Ödülü'nün de sahibi olarak, iki ödül sahibi tek kadın olma unvanını kazandı. 1935'te Curie'lerin kızı Irene Joliot-Curie ve eşi Frederic Joliot Nobel Kimya Ödülü'nü kazandı. Irene'in kardeşi Eve Curie, 1965'te Nobel Barış Ödülü'nü BM Çocuklara Yardım Fonu Unicef adına alan Unicef Başkanı Henry Richardson Labouisse ile evlendi.

1901'den bu yana verilen Nobel ödüllülerini iki kez ödül alan Marie Curie de dahil olmak üzere 44 kadın ve 786 erkek aldı.

Nobel edebiyat ödüllerine İngilizce damgasını vurdu. İngilizce yazılan 26 kitap ödül aldı. İngilizceyi Fransızca, Almanca ve İspanyolca izledi.

Muhabir: Şeyma Tahan/ AFP

Yayıncı: Şermin Coşkun - STOCKHOLM