"Haiyan" İklim Değişikliğinin Ürünü Olabilir

DUYGU CAN - ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı ve Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, Filipinler'deki Haiyan tayfununun, doğrudan iklim değişikliğinin sonucu ortaya çıkan bir olay olarak düşünülebileceğini söyledi.

Yalçıner, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Filipinler'deki Haiyan tayfunu sonucu 10 binden fazla kişinin öldüğünü, binlerce binanın da yerle bir olduğunu anımsattı.

Genellikle sıcak ve tropikal bölgelerde 20 derece kuzey ve 20 derece güney paralelleri arasında görülen tayfun olaylarının yıkıcı etkisinin bazen çok büyük olduğunu belirten Yalçıner, bu doğa faciasının, önüne çıkan her şeyi yok edecek gücünün bulunduğunu dile getirdi.

Yalçıner, son zamanlarda tayfun olaylarının genel olarak oluştukları bölgelerin ötesine geçmelerinin dikkat çektiğini vurgulayarak, Sandy tayfununun 20 derece paralelin kuzeyine kadar ilerlemesinin buna örnek gösterilebileceğini bildirdi.

-"Haiyan hız rekoru kırmıştır"

Filipinler'deki tayfunun saatteki hızının 235 kilometreye ulaştığına işaret eden Yalçıner, "Haiyan hız rekoru kırmıştır" dedi.

Yalçıner, Filipinler'deki Haiyan tayfununun, doğrudan iklim değişikliğinin sonucu ortaya çıkan bir olay olabileceğine dikkati çekerek, "Bu tayfun, iklim değişikliğinin bir göstergesi olabilir. Deniz suyu sıcaklığıyla atmosferdeki nem ve sıcaklık oranı arasındaki farkın çok yüksek olduğu durumlar tayfun oluşumunu sağlar. Bu durumlar tropik bölgelerde kolaylıkla olabilir. Bu bölgeler, 20 derece kuzey ve 20 derece güney enlemleri arasındaki ekvator bölgeleridir. Bu bölgelerde tayfun yaratan olayların eylül ayından sonra birkaç aylık sürede ortaya çıkması doğaldır. Ancak iklim değişikliği nedeniyle bu olayların yeri ve zamanı da değişmektedir" şeklinde konuştu.

- Akdeniz'de de beklenebilir

Yalçıner, "İklim değişince, Akdeniz gelecekte artık bugünkü Kızıldeniz gibi bir deniz olacaktır. Karadeniz ise bugünkü Akdeniz gibi olacaktır. Tatil yerleri de değişecektir" ifadelerini kullandı.

İklim değişikliği sonucu, gelecekte Filipinler'deki kadar şiddetli olmasa da Akdeniz'de ve Türkiye'de de buna benzer olayların yaşanmasının mümkün olduğunu vurgulayan Yalçıner, şöyle devam etti:

"Bu tür olayların yer ve zamanları geçmişe göre artık değişiklik gösteriyor. Bu nedenle Akdeniz'de de bekleyebiliriz. Örneğin, 17 Ekim'de Kurban Bayramı'nda Muğla'da ve İzmir'de aynı gün içinde iki hortum yaşandı. Lokal ve kısa süreli olmasına rağmen ender rastlanan iki önemli hortum olayı, iklim değişikliğinin getirdiği fırtına düzenlerindeki değişimin göstergesi olabilir. Tayfunların Pasifik, Atlantik, Hint okyanusunda tekrarlanması beklenilirken Akdeniz'de de yavaş yavaş ortaya çıkmasını beklemek yanlış değildir. Bunlar hemen yarın öbür gün olmaz. Ama gözlediklerimize göre hiç beklenmeyen yer ve zamanlarda oraya çıkması dikkat çekicidir"

-"Korkmaya gerek yok ama hazırlıklı olmalıyız"

Yalçıner, günümüzde meteorolojik olayların bir kaç gün öncesinden tahmin edildiğine ve gerekli uyarıların yapıldığına işaret etti.

Vatandaşların korku ve endişe duymasına gerek olmadığını ancak afet düzeyine erişebilecek her türlü olay hakkında zamanında bilgilendirilmeleri gerektiğini dile getiren Yalçıner, şunları söyledi:

"Bilgi sahibi olursak korkmamıza gerek yok. Ama dikkatli olmamız lazım. Teknolojik gelişmeler sonucu meteorolojik olaylar önceden tahmin edilebiliyor. Bu konuda dünyada ve Türkiye'deki meteorolojik gözlem ve tahmin yapan kurumların tahminlerindeki başarı değil günlük artık saatlik düzeyde nerede ise yüzde 100'e ulaşmış durumdadır. Bu demektir ki tayfun gibi meteorolojik olaylarla ilgili erken uyarı mekanizmaları başarıyla hizmet vermektdir. Öyle ki bugünkü izleme teknikleri, meteorolojik olayların bir kaç gün içerisinde nereye gideceğini, yersel ve zamansal olarak nasıl etkiler yaratacağını, doğru tahmin etmemize yardımcı olmaktadır. Bunu son zamanlardaki birçok tropik fırtna olayında da gözlemledik."

-"Tarihteki bilinen en yüksek tayfun"

"Filipinler'de de gerekli uyarılar yapıldı ama zararlar yine de yüksek oldu. Çünkü tayfun tarihteki bilinen en yüksek tayfun olduğundan olağanüstü şiddetliydi" diyen Yalçıner, şunları kaydetti:

"En azından yakın gelecekte bu düzeyde yüksek şiddette bir tayfun Akdeniz'de beklemeyebiliriz. Ancak bildiğimiz ve yaşadığımız fırtınalardan daha şiddetlilerini önümüzdeki dönemde yaşayabileceğimizi de bilelim. Düzenli gözlem yapılması ve fırtınaların şiddetinin önceden tahmin edilmesi bilimsel olarak mümkün. Meteorolojik konularda dünyada ve ülkemizde çok iyi gelişmeler yaşanmaktadır. Uluslararası işbirlikler başarıyla devam etmektedir. Bunun  örneklerini Sandy veya Haiyan fırtınalarında gördük. Öyle ki fırtınanın etkilerinin bir kaç gün sonrasında nerelere ne düzeyde varacağı yetkili kurumlar tarafından saptanarak iletişim araçları vasıtasıyla ayrıntılı biçimde duyuruldu." - Ankara