Haftanın Tarihine Bakış

Nüfus yoğunluğu itibarıyla bugün ülkenin ikinci büyük kenti haline gelen Ankara, 13 Ekim 1923'te TBMM'de kabul edilen tek maddelik yasayla Türkiye'nin başkenti oldu.

Lozan Barış Antlaşması'nın TBMM tarafından onaylanmasından sonra İstanbul 23 Eylül 1923'ten itibaren tahliye edilmeye başlandı. İstanbul'un işgal kuvvetleri tarafından boşaltılması 6 Ekim 1923'te tamamlandı. Bunun ardından hükümet merkezi sorunu ortaya çıktı.

İsmet İnönü, arkadaşıyla Ankara'nın başşehir olmasını öngören tek maddelik kanun teklifini 9 Ekim 1923'te Meclis'e verdi. Teklif 13 Ekim 1923 günü Meclis Genel Kurulu'nda görüşülerek kabul edildi.

Ankara'nın başkent olarak belirlenmesi Cumhuriyet'in ilanı için de bir adım oldu.

-Belli başlı öteki olaylar

7 Ekim

1571- İnebahtı Deniz Savaşı kaybedildi.

1849- Şair ve öykü yazarı Edgar Allan Poe 40 yaşında öldü.

1936- Osmanlı devletinin son sadrazamı Tevfik Paşa İstanbul'da vefat etti.

1960- Ordu Foto Film Merkezi tarafından hazırlanan "Düşükler Yassıada'da" filmi basına gösterildi.

1966- Koç grubunca üretilen ilk Türk otomobiline "Anadol" adı verildi. "Anadol" marka otomobiller 19 Aralık'ta satışa sunuldu.

1985- Besteci, piyanist ve orkestra yöneticisi Cemal Reşit Rey 81 yaşında öldü.

1985- Filistinli eylemciler Achille Lauro gemisini kaçırdı.

1987- TİP ve TKP birleşti; yeni kurulan TBKP'nin Onursal Başkanı Behice Boran oldu.

1993- Ünlü pop yıldızı Madonna, İstanbul İnönü Stadı'nda yaklaşık 50 bin kişiye konser verdi.

2004- Tiyatro sanatçısı İsmet Ay vefat etti.

2006- Muhalif Rus gazeteci Anna Politkovskaya, Moskova'da kurşunlanarak öldürüldü.

2007- Şırnak'ta Gabar Dağı'ndaki bir askeri time teröristlerce düzenlenen saldırıda biri astsubay 13 asker şehit oldu.

2010- Cerrah Prof. Dr. Tarık Minkari, İstanbul'da vefat etti.

2012- Milli motosikletçi Kenan Sofuoğlu, 13 ayaktan oluşan Dünya Supersport Şampiyonası'nı ilk sırada tamamlayarak şampiyon oldu.

8 Ekim

415- 20 Haziran 404'te yanan Ayasofya yeniden inşa edildi.

1908- İlk sendika ve grev yasağı getirildi; "Tatili Eşgal" yasası ile grevler ve sendikalar yasaklandı.

1912- Balkan Savaşı başladı.

1917- Sovyetler Birliği'nde, Lenin'in göreve getirdiği Aleksandra Kollantai, dünyanın ilk kadın bakanı oldu.

1925- Yahudi ve Ermeni ruhani başkanları, Lozan Antlaşması'nın "Azınlıkların Korunması' ile ilgili hükümlerinin tanıdığı haklardan vazgeçerek, Türk toplumu içinde Türk yasalarıyla yaşamak istediklerini açıkladı.

1933- "D Grubu" sanatçıları ilk sergilerini açtı.

1951- Birinci Akdeniz Oyunları sona erdi. Türkiye serbest güreşte sekiz sıklette altın madalya alarak takım halinde şampiyon oldu.

1958- Pakistan'da Eyüp Han darbeyle iktidarı ele geçirdi.

1970- Nobel Edebiyat Ödülü Aleksander Soljenitsin'e verildi.

2008- Gözaltına alınmasının ardından tutuklanarak Metris Cezaevi'ne konulan ve "işkence gördüğü" öne sürülen Engin Ceber öldü.

2010- Nobel Barış Ödülü, Çin'de cezaevinde tutulan muhalif politikacı Liu Şiaobo'ya verildi.

9 Ekim

1690- Belgrad yeniden Osmanlı egemenliğine girdi.

1855- Isaac Singer dikiş makinesi motorunun patentini aldı.

1937- Nazilli Basma Fabrikası, Atatürk'ün de katıldığı törenle açıldı.

1944- Anıtkabir'in temeli Başbakan Şükrü Saracoğlu tarafından atıldı.

1944- İngiltere, Çin, ABD ve Sovyetler Birliği, "Birleşmiş Milletler"in kurulacağını açıkladılar.

1953- Amerikalı kadın yüzücü Florance Chadwick, Çanakkale Boğazı'nın Nara Burnu ile Eceabat arasını 1 saat 50 dakikada yüzdü.

1960- Yassıada'daki sanıklarla ilgili fotoğraflar basına gösterildi.

1967- Arjantinli gerilla lideri, Küba Devrimi önderlerinden Ernesto Che Guevara 39 yaşında Bolivya'da öldürüldü.

1971- Deniz Gezmiş ve on yedi arkadaşı idama mahkum edildi.

1983- Milli Güvenlik Kurulu yetkilerini düzenleyen yasa çıktı. 1961'den beri yürürlükteki Kurulun yapısı "danışma" ile sınırlı olmaktan çıkarıldı.

1988- Kültür Bakanlığı, otuz altı sanatçıyı "devlet sanatçısı" ilan etti. Yaşar Kemal, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Hüseyin Gezer, Füreya Koral, Zühtü Müritoğlu ve Lütfi Ömer Akad bu unvanı reddetti.

1989- Yazar Yusuf Atılgan 68 yaşında öldü.

2004- Türk Hava Kurumu tarafından Eskişehir'in İnönü ilçesinde düzenlenen "3. Türkiye Hava Oyunları"nda 433.5 metrekare ile bugüne kadar gökyüzünde açılan en büyük bayrakla atlayış yapan THK paraşütçüsü Hakan Zengin, Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi.

2006- Güney Kore Dışişleri Bakanı Ban Ki-moon, görev süresi 1 Ocak 2007'de dolacak Ganalı Kofi Annan'ın yerine BM Genel Sekreterliğine seçildi.

2006- Kuzey Kore, tarihinde ilk kez nükleer denemede bulunduğunu dünyaya ilan etti. Deneme, bütün dünyanın tepkisini çekti, BM Güvenlik Konseyi, 14 Ekim'de ekonomik ve ticari yaptırım kararı aldı. Kuzey Kore, 31 Ekim'de altılı müzakere masasına dönmeye hazır olduğunu açıkladı ancak tarih vermedi.

2011- Türkiye'nin ilk kadın matematik profesörü, İstanbul Teknik Üniversitesi Matematik Bölümü emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Selma Soysal 87 yaşında vefat etti.

10 Ekim

680- Hazreti Muhammed'in torunu İmam Hüseyin, Kerbela'da başı kesilerek öldürüldü.

1813- İtalyan besteci Gueseppe Verdi doğdu.

1865- John Hyatts bilardo topunun patentini aldı.

1903- Kadın hakları mücadelesinin dünyadaki ilk öncülerinden Emmeline Pankhurst, İngiltere'de kadınların kurtuluşu mücadelesini yürütmek üzere "Toplumsal ve Siyasal Kadın Birliği"ni kurdu.

1911- Çin'de Sun Yat-San liderliğindeki devrimciler, Manchu hanedanını yıktı.

1977- Tarihçi İsmail Hakkı Uzunçarşılı 89 yaşında öldü.

1981- Aşık Ali İzzet 79 yaşında hayatını kaybetti.

1982- Tiyatro ve sinema sanatçısı Yıldırım Önal 51 yaşında vefat etti.

1985- Ünlü yönetmen Orson Welles, Los Angeles'ta 70 yaşında kalp krizinden öldü.

1993- Andreas Papandreu 74 yaşında Yunanistan Başbakanı seçildi.

1995- Türk sinemasında 115 filmde rol alan "babacan" rollerin oyuncusu Kadir Savun yaşamını yitirdi.

1995- Garry Kasparov, bir ay süren satranç turnuvasında rakibi Viswanathan Anand'ı yendi.

2004- ANKA Haber Ajansının Onursal Başkanı, gazeteci yazar Müşerref Hekimoğlu 83 yaşında vefat etti.

2007- Karadeniz ile Baltık Denizi'ni bağlayan petrol boru hattı anlaşması Azerbaycan, Gürcistan, Ukrayna, Polonya ve Litvanya'nın bakanları tarafından imzalandı.

2008- Finlandiya'nın eski Cumhurbaşkanı Martti Ahtisaari, BM temsilcisi olarak Kosova gibi dünyanın önemli sorunlarında gösterdiği olağanüstü başarılarından ötürü Nobel Barış Ödülünü aldı.

2009- Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkilerin normalleştirilmesi ve iki ülke arasındaki sınır kapısının açılmasına dair protokol, iki ülkenin dışişleri bakanları Ahmet Davutoğlu ve Eduard Nalbantyan tarafından İsviçre'nin Zürih kentinde imzalandı.

2012- Moskova-Şam seferini yapan Suriye'ye ait yolcu uçağı, kargosunda sivil havacılık kurallarına aykırı bazı malzemeler taşıdığı bilgisiyle Türk jetlerince Esenboğa Havalimanı'na indirildi. Yolcuların tahliye edilerek uçakta arama yapıldı. Arama sonrası uçak Ankara'dan ayrıldı.

11 Ekim

1689- Rus Çarı Büyük Petro öldü.

1811- İlk buharlı feribot "Juliana", New York-New Jersey arasındaki seferlerine başladı.

1868- Thomas Edison ilk icadı elektrikli ses makinesi (fonograf) için patent aldı.

1881- David Houston, kameralar için rulo filmin patentini kaydettirdi.

1922- TBMM Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında Mudanya Mütarekesi imzalandı.

1924- TBMM yeni binasına taşındı; Cumhuriyet Bayramı'nın ilk kutlama töreni burada yapıldı.

1926- Kıyafet Kanunu kabul edildi.

1929- Yavuz savaş gemisinin onarımı bitti. Gemi Türk Deniz Kuvvetlerine teslim edildi.

1939- Einstein, ABD Başkanı Roosevelt'e, atom bombası konusuna dikkatini çekmek için yazdığı ünlü mektubunu kaleme aldı.

1948- BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Ulusal Komisyonu kuruldu.

1963- Batman'da bir petrol damarı daha bulundu.

1963- Fransız şarkıcı Edith Piaf ve Fransız yazar ve ozan Jean Cocteau öldü.

1968- Apollo 7, ilk görevini astronotlar Wally Schirra, Donn

Fulton Eisele ve R. Walter Cunningham ile başarıyla gerçekleştirdi.

1972- Milli Selamet Partisi kuruldu.

1976- Çin'de, aralarında Mao Zedong'un eşi Çiang Çing'in de bulunduğu dört politbüro üyesi darbe yapmayı planladıkları gerekçesiyle tutuklandı.

1977- Deniz bilimcisi Kaptan Cousteau, ünlü teknesi Calypso ile İstanbul'a geldi.

1979- Gazeteci Abdi İpekçi cinayeti zanlısı Mehmet Ali Ağca'nın yargılanmasına başlandı.

1980- Yönetmen Ali Özgentürk'ün "Hazal" filmi, 29. Uluslararası Mannheim Film Festivali'nde üç ödül aldı.

1980- Uzay istasyonu Salyut 6'da 185 gün kalarak rekor kıran Sovyet kozmonotları dünyaya döndü.

1981- Erden Kıral'ın yönettiği "Bereketli Topraklar Üzerinde" filmi, Avrupa Film Festivali'nde birinci oldu.

1984- Avrupa Parlamentosu, Türkiye-Avrupa Ekonomik Topluluğu Karma Parlamento Komisyonunun yeniden kurulmasına karar verdi, fiili çalışmayı askıya aldı.

1984- "Challenger" ile uzaya çıkan astronot Kathy Sullivan, uzayda yürüyen ilk Amerikalı kadın oldu.

1985- Şair Metin Eloğlu 58 yaşında öldü.

1987- 12 Eylül'de kapatılan Türkiye İşçi Partisinin son genel başkanı, sosyolog Behice Boran 77 yaşında vefat etti.

1999- "Yılanların Öcü", "Onuncu Köy" ve "Amerikan Sargısı"nın yazarı Fakir Baykurt, Almanya'da öldü.

2005- Ünlü şair ve yazar Attila İlhan yaşama veda etti.

2007- Yazar Mehmed Uzun, Diyarbakır'da tedavi gördüğü hastanede öldü.

2009- Türk sinemasının usta yönetmenlerinden Halit Refiğ vefat etti.

2011- Ukrayna'daki Turuncu Devrimin simge ismi ve eski Başbakanı Yulya Timoşenko, ülkesini Rusya ile yaptığı gaz anlaşmasında zarara uğrattığı gerekçesiyle 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

12 Ekim

1492- Cenovalı denizci Kristof Kolomb, karaya ayak bastı. Buraya "Aziz Kurtarıcı" anlamına gelen "San Salvador" adını verdi.

1579- Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa, bir Boşnak tarafından sarayında öldürüldü.

1926- "Lotus" davasına ait Türk-Fransız karar anlaşmazlığı, Cenevre Uluslararası Mahkemesine götürüldü.

1935- Ünlü İtalyan tenor Luciano Pavarotti doğdu.

1956- "Otuz Beş Yaş"ın yazarı şair Cahit Sıtkı Tarancı, tedavi gördüğü Viyana'da 46 yaşında öldü.

1958- Başbakan Adnan Menderes yurttaşlardan "vatan cephesi" kurmalarını istedi.

1964- James Bond'un yaratıcısı İngiliz yazar Ian Fleming öldü.

1984- IRA, Margaret Thatcher'in kaldığı otele bomba attı. Margaret Thatcher kurtuldu, beş kişi öldü.

1987- Türkiye Cumhuriyeti'nin altıncı Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk 84 yaşında öldü.

1991- Sovyetler Birliği Başkanı Gorbaçov ile diğer cumhuriyet liderlerinin bir araya geldiği Devlet Konseyi toplantısında "KGB"nin lağvedilmesi' kararı alındı.

2001- Orkestra şefi Hikmet Şimşek 77 yaşında vefat etti.

2004- İslami Cemiyet ve Cemaatleri Birliğinin yöneticisi Metin Kaplan, gözaltına alındığı Almanya'dan özel uçakla Türkiye'ye getirildi. 13 Ekim'de tutuklanan Kaplan, Bayrampaşa Cezaevine konuldu.

2006- Fransa Ulusal Meclisinin sözde Ermeni soykırımının inkarının suç sayılmasına ilişkin yasa teklifini kabul etmesi tepkilere neden oldu.

2007- Nobel Barış Ödülü, küresel ısınmaya karşı mücadelesiyle son dönemde öne çıkan eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore ve BM Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli'ne (IPCC) verildi.

2008- Gazeteci, spiker, radyo televizyon alanındaki ilk devlet sanatçısı Nedret Selçuker İstanbul'da yaşamını yitirdi.

2011- 48. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali kapsamında, "Geç Gelen Altın Portakallar" ödül töreni yapıldı ve 1980 askeri darbesi nedeniyle yapılamayan 1980 yılı festivalinin ödülleri dağıtıldı. "En İyi Film" ödülü "Sürü" filmine, "En İyi Yönetmen" ödülüne Zeki Ökten, "En İyi Erkek Oyuncu" ödülüne Tarık Akan ile Aytaç Arman, "En İyi Kadın Oyuncu" ödülüne Güngör Bayrak ve Melike Demirağ layık görüldü.

2012 - 2012 Nobel Barış Ödülü'ne Avrupa Birliği layık görüldü.

13 Ekim

1911- İtalyanlar Derne'yi işgal etti.

1914- Garrett Morgan gaz maskesini icat etti ve patentini aldı.

1921- TBMM Hükümeti ile Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan) arasında Kars Antlaşması imzalandı.

1923- TBMM'de, Ankara'nın hükümet merkezi olması kararlaştırıldı.

1955- Suna Kan, "Viotti Keman Yarışması"nda birinci oldu. Yarışma, ünlü İtalyan kemancı Giovanni Battista Viotti adına düzenlenmişti.

1968- Avustralya'ya ilk Türk işçi kafilesi hareket etti.

1973- "Halikarnas Balıkçısı" Cevat Şakir Kabaağaçlı 87 yaşında öldü.

1983- 12 Eylül 1980'den sonra oluşturulan Danışma Meclisinin görevi sona erdi.

1986- Tiyatro sanatçısı Kamran Yüce 60 yaşında trafik kazasında öldü.

1994- Mali Polis, Halil Bezmen'e ait trilyonlarca lira değerindeki antika, tarihi eser ve tabloyu, ABD'ye kaçırılmak üzereyken ele geçirdi.

1995- Prag'daki Dünya Grekoromen Güreş Şampiyonası'nda, 82 kiloda Hamza Yerlikaya Dünya Şampiyonu oldu.

1995- İngiliz fizikçi Joseph Rotblat ve içinde bulunduğu antinükleer grup, Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

1996- Radikal gazetesi yayın hayatına başladı.

1999- Gazeteci, sinema ve tiyatro yazarı Mahmut Tali Öngören öldü.

2005- Barış Harekatı öncesi yıllarda Kıbrıs'ta beş yıl gizli Türk Mukavemet Teşkilatını yöneten "Bozkurt" kod adlı emekli tuğgeneral Kenan Çoygun 81 yaşında Ankara'da öldü.

2006- Anayasa değişikliğiyle milletvekili seçilme yaşı 25'e indirildi.

2012- Türkiye'den KKTC'ye yıllık 75 milyon metreküp içme ve sulama suyu taşıyacak KKTC Su Temin Projesi'nin su geçişi ve kara yapılarının temeli Mersin'in Anamur ilçesinde atıldı. - Ankara