Guatr Hastalığı ve Çeşitleri

"Tiroid bezinin büyümesine guatr denir. Bu büyümede nodül gelişimi yoksa ve hormonlar normal ise diffuz guatr ya da basit guatr olarak adlandırılır. Tiroid hormonlarının fazla sentezlenmesi ve salgılanması ile zehirli guatr oluşur. Eğer guatr bir toplumun yüzde10'undan fazlasında bulunursa endemik guatr adı verilir. Guatrlar genellikle ağrısız olmasına rağmen, büyük guatrlar öksürüğe neden olabilir ve yutkunma veya nefes almayı zorlaştırabilir. Guatrın en yaygın nedeni beslenmedeki iyot eksikliğidir. Bunun dışında guatr sıklıkla tiroid hormonlarının fazla veya az oluşundan veya bezin kendisinde gelişen nodüllerden kaynaklanmaktadır. Tedavi ise guatrın boyutuna, belirtilerinize ve altta yatan nedene bağlıdır. Fark edilmeyen ve sorunlara neden olmayan küçük guatrlarda ise genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmaz."

İÇ GUATR NASIL TEŞHİS EDİLİR?

"İç guatr (plonjan guatr, retrosternal guatr), boyunda büyüyen guatrın bir bölümünün yıllar içerisinde göğüs boşluğu içine inmesi ile oluşur. Kısa boyunlu kişilerde guatr büyüdüğü zaman boyunda genişleyecek yer bulamayınca, büyümesi göğüs boşluğu içerisine doğru olabilir. Köprücük kemikleri hizasına kadar inen guatra da iç guatr denir, göğüsün ortasına kadar inen guatra da iç guatr denir. İç guatr göğüs boşluğunun ön veya arka tarafına doğru uzanabilir. Hastaların yarısında bir şikayet yoktur. Nefes darlığı ve yutma güçlüğü görülebilir. Akciğer filminde soluk borusunun sağa veya sola itildiği izlenir. Bazı hastalarda iç guatr soluk borusunu daraltabilir. İç guatr kuşkusu olan hastalarda boyun ve toraks tomografisi ve MR istenir. Guatrlı bir hastanın muayenesi sırasında, tiroid bezinin alt lobunun ucu ele gelmiyorsa iç guatrdan şüphelenilir. Ultrasonografi ve sintigrafi iç guatr tanısını doğrular. Başka bir nedenle çekilmiş akciğer grafisine dikkatle bakıldığında iç guatrın bulguları görülebilir. İç guatrın tedavisi cerrahidir. Boyundan yapılan kesi ile genellikle aşağı inen parça çıkarılır. Hastaların %5'inde göğüsün açılması gerekebilir."

DİĞER GUATR ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

"İlk olarak Basedow Graves hastalığı, otoimmun bir tiroid hastalığıdır. Hipertiroidinin yani zehirli guatrın en sık nedenidir. Hastaların %10'unda göz bulguları vardır. Gözler dışarı doğru çıkabilir veya hafif durumlarda gözlerde parlaklık görülür. Göz kapaklarında kapanma sorunu yaşanabilir. Göz bulguları göz kaslarında gelişen ödem nedeniyle gelişir. Halsizlik, sinirlilik, çarpıntı, sıcağa tahammülsüzlük, kilo kaybı, terleme, ishal, nefes darlığı, iştah artmasına karşın zayıflama, adet kanamasında azalma gibi hipertiroidi bulguları görülebilir. İkinci sebebi multinodüler toksik guatrdır. Bu durumda tiroid bezinde birden çok nodül vardır ve bu nodüllerin bir bölümü fazla hormon salgılayarak zehirli guatra neden olur. T3 ve T4 hormonları yüksek, TSH düşüktür. Antikorlar negatiftir. Üçüncü sebebi ise ender olarak görülen toksik adenomdur. Tiroid bezinde tek bir nodül olup, bu nodülden fazla hormon salgılanması durumudur. Zehirli guatra neden olur. T3 ve T4 hormonları yüksek, TSH düşüktür. Antikorlar ise negatiftir."

GUATR NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Prof. Dr. Yeşim Erbil "Hastalığın tanısı koyulduktan sonra ilk olarak anti tiroid ilaçlarla hastanın hormonları normal düzeye indirilir. 6 ay ile 1 sene arasında anti tiroid ilaç kullanılır. Ayrıca kalp hızını azaltıcı beta blokerler de kullanılır. İyotlu tuz ve iyot içeren gıdalar yasaklanır. Gebe hastalarda guatrın tedavisi sebebine göre değişiklik gösterir. İlaçlar kesildikten sonra hastalık nüks ederse yani yeniden hipertiroidi oluşursa kalıcı tedavi seçenekleri uygulanabilir. Kalıcı tedaviler atom tedavisi ve cerrahidir. Eğer gözün dışa fırlaması gibi bulgular varsa ameliyat önerilir çünkü atom tedavisi göz bulgularının artmasına neden olabilir. Göz bulguları yoksa ve tiroid bezi küçükse atom tedavisi uygundur. Tiroid büyükse yine cerrahi önerilir. Ameliyatta her iki tiroid bezi çıkarılır yani total tiroidektomi yapılır. Ameliyat sonrası hasta ömür boyu tiroid hormonu kullanır. Nodül gelişimi varsa ve bu nodül iğne biyopsisi ile kuşkulu bulunursa ameliyat önerilir."