Grafikli- Yemen'deki Son Durum ve Tarafların Nüfuz Alanları

ZEKERİYA EL-KEMALİ - Yemen'de yönetim yanlısı güçler ile Husiler arasında Mart 2015'ten bu yana "ateşkeslere rağmen" çatışmalar devam ederken, köklü değişimlerin yaşandığı 2015 yılına göre 2016 yılında "nitelikli bir ilerleme" sağlayamayan taraflar, kontrol altına aldıkları bölgeleri ise büyük ölçüde koruyor.

Uluslararası tarafların ara buluculuğunda varılan ateşkese rağmen barış sürecinde "sınıfta kalan", 2016'da herhangi bir ilerleme kaydedemeyen taraflar, 2017 yılını ise kendileri için "zafer yılı" olarak tanımlıyor.

Hükümet güçleri, doğu, orta kesimler ve güney olmak üzere, ülke topraklarının dörtte üçünden fazlasına hakimken, Husiler ile Salih yanlıları, kuzeybatıda ülkenin üçte birinden daha küçük bir alanı elinde tutuyor.

Uzmanlara göre, başkent Sana ve sahil kesimlerinde varlık gösteren Husiler ile devrik Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih yanlısı güçler "coğrafi olarak küçük fakat stratejik olarak önemli" yerleri kontrol ediyor.

Kontrolündeki bazı bölgeleri kaybeden El-Kaide ise ülkenin güneyinde küçük bir alanda etkisini sürdürüyor. Bu alanların dışında ülkenin bazı bölgelerinde ise hakimiyet mücadelesi veriyor.

Çatışan taraflardan hükümet güçleri, Husilerin kontrolündeki Sana, Marib, Taiz ve Şebve'deki kalelerine ilerleme, Husiler ise ellerindeki toprakları savunma ve Suudi Arabistan sınırına saldırma stratejisi izliyor.

Yönetim yanlısı Halk Direniş Güçleri'nin (HDG) de destek verdiği Yemen ordu birlikleri ile Husiler ve Salih yanlısı güçler arasında süren mücadelede siyasi çözüm arayışları "başarısız" olurken, tarafların şu ana kadar askeri alanda katettiği ilerleme ve nüfuz alanları ise şu şekilde biçimleniyor:

Meşru yönetimin kontrolündeki bölgeler

Yönetim yanlısı birlikler, ülkenin büyük çoğunluğunda kontrolü sağlamış durumda. Husilerin başkent Sana'yı ele geçirmesinden sonra geçici başkent ilan edilen Aden'in yanı sıra Lahic, Ebyen ve Dali başta olmak üzere Yemen'in güney vilayetlerinde kontrol sağlayan yönetim yanlıları, 2016'da beklenen başarıyı gösteremedi.

Söz konusu dört vilayetin yanı sıra Hadramevt, Sokotra, El-Mehra ve Şebve illeri de hükümet güçlerinin kontrolü altında bulunuyor. Şebve ilinde çatışmalar sürerken, Useylan ve Beyhan kentlerinin bazı yakaları ise Husilerin kontrolünde. Hadramevt vilayetinin merkezi Mukella kentinin kurtarılması ise hükümet güçlerinin geçen yıl içerisinde kaydettiği en önemli ilerleme olarak görülüyor.

HDG destekli Yemen güçleri, ülkenin güneyindeki sekiz vilayetin yanı sıra kuzeyde de bazı bölgeleri kurtardı. Yemen güçlerinin, petrol ve doğalgaz yataklarının bulunduğu Marib'de nitelikli bir ilerleme sağladığı belirtiliyor.

Marib'in güneydoğusundaki ilçelerden Harib ile kuzeydeki Meczer kurtarılırken, Husilerin vilayetteki son kalesi konumundaki Sirvah ilçesinde ilerleyiş sürüyor. Sirvah'taki bazı noktalar ve vilayetin batısında yer alan Habab köyü dışında ordu birliklerinin önünde bir engel kalmadığı ifade ediliyor.

Ordu birlikleri, ülkenin kuzeyindeki "Sebe bölgesine" bağlı El-Cevf ilinin merkezi ile El-Halak, El-Metun ilçeleri ve en büyük ilçe olan kuzeydeki Hab eş-Şaaf'ın geniş bir kısmında kontrolü sağladı. Husilerin kontolündeki Uluslararası Sana Havalimanı'na 55 kilometre uzaklıktaki, Marib ile başkent Sana'yı birbirine bağlayan genel hat üzerindeki Nehem ilçesinin de büyük bir kısmı ele geçirilerek önemli bir başarı elde edildi.

Yönetim yanlısı güçler, Sada vilayetinden Suudi Arabistan sınırına doğru yeni bir cephe açarak, El-Bak'a ilçesine doğru ilerledi, Husilerin kontrolündeki askeri mevziler ile dağlık bölgeleri ele geçirdi.

Taiz iline bağlı El-Muzaffer ilçesi kurtarıldı, ardından güneydeki Lahic vilayeti ile bağlarını koparan ve kısmi bir ablukanın sürdüğü Ed-Dabab ilçesine doğru hareket edildi. Kentin doğusunda kısmen ilerleme sağlandı, bu çerçevede Kahire ilçesi ele geçirilirken, Es-Sale'nin büyük bir bölümü de kurtarıldı.

Taiz'in kırsal alanlarından güneydeki Meşraa ve Hadnan, Sabr el-Mevadim ve El-Misrah ile güneybatısındaki El-Mevasıt ve Eş-Şemayeteyn'de de kontrol sağlandı. Güneyde yer alan Es-Salv ilçesinde ise çatışmalar sürüyor.

Öte yandan "El-Vaziiyye, Zubab, Magbene ve Cebel Habeşi" başta olmak üzere Kızıldeniz'in batı yakasındaki ilçelerde yönetim yanlıları ile Husiler ve Salih yanlıları arasında "vur-kaç" taktiğine dayalı çatışmalar devam ediyor.

Husiler ve Salih yanlısı güçler

Sana, Amran, Sada ve Zemar illerini kapsayan Azal Bölgesi, Hudeyde, Hacce ve Mahvit illerini içeren Tihame Bölgesi ve Taiz ilinin de Taiziyye, El-Huban, Dimna Hadir, Hayfan, Sami, Rahide, Maviye, El-Muha ve El-Berah bölgelerini Husiler kontrolü altında tutuyor.

Ülkenin orta kesiminde bulunan El-Beyda kentinin birçok bölgesini elinde tutan Husiler, kentin merkezi Ez-Zahir ve Rada bölgelerinde ise meşru yönetim yanlıları ile çatışmaya devam ediyor.

Kuzeyde yer alan El-Cevf ilinde de Ez-Zahir, El-Maslub, El-Humidat, Bert el-Inan ve Racuze bölgelerini elinde tutan Husiler, Marib'de ise sadece Sirvah ile Habab bölgelerini kontrol ediyor.

El-Kaide'nin "kısmi" varlığı

Mukella ile ülkenin güneyindeki Ebyen kentleri 2016 yılında El-Kaide'den alındıktan sonra önceki yıldan farklı olarak El-Kaide terör örgütünün nüfuz ettiği alanların büyük oranda azaldığı görülüyor.

Şebve ilinde ise sadece küçük alanları kontrolü altında tutan örgüt, son zamanlarda alan genişletmek yerine sık sık hükümet yetkilileri ile askeri kontrol noktalarına saldırılar düzenliyor.

Yemen'deki savaşta Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri 26 Mart 2015'ten bu yana meşru hükümete destek veriyor. Suudi Arabistan bu müdahalenin gerekçesi olarak Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi'den gelen talebi gösterse de Husiler ile onlara destek verenler bunu iç işlerine müdahale olarak görüyor.