Genel Kurul Onayladı: İspanya Eski Diktatörün Kemiklerini Naklediyor

İspanya'da meclis genel kurulu eski diktatör Francisco Franco ve falanjizmin kurucusu José Antonio Primo de Rivera'nın kemiklerinin, "Valle de los Caídos"daki (Şehitler Vadisi) mezarlarından çıkarılarak başka bir yere nakledilmesi önergesini onayladı.

Şehitler Vadisi'ni toplumsal bellekte Franco'nun ve milliyetçi Katolikliğin mekanı olmaktan çıkarmak ve diktatörlüğün kurbanlarının haysiyetini korumak için mekanı kolektif demokrasi alanına dönüştürme önergesi meclis genel kurulunda 198 oyla kabul edildi. Franco'nun ve Rivera'nın kemiklerinin çıkarılmasına sadece Halk Partisi milletvekili Celia Alberto karşı çıkarken Başbakan Mariano Rajoy'un lideri olduğu Halk Partisi'nden ve Katalonya Cumhuriyetçi Sol Partisi'nden 140 çekimser oy geldi.

Toplumsal Bellek Yasası'na yeni bir ivme kazandırmanın bir parçası olan Sosyalist İşçi Partisi'nin (PSOE) önergesi, Unidos Podemos  (Birlikte Yapabiliriz) koalisyonunun desteğiyle kabul edildi.

Dönemin başbakanı, eski PSOE lideri José Luis Rodríguez Zapatero 2007 yılında geçmişin yaralarının sarmak amacıyla Toplumsal Bellek Yasasını çıkarmış ve bu yasa  diktatörü ve diktatör destekçilerini onurlandıracak sembollerin kullanılması yasaklamıştı. Zapatero'nun isteğiyle bu yasaya dayanarak 2011'de hazırlanan Şehitler Vadisi'nin dönüşümü hakkındaki bu önerge, genel seçimleri Halk Partisi lideri Mariano Rajoy'un kazanması üzerine ülkenin içinde bulunduğu ekonomik kriz bahane edilerek rafa kaldırılmıştı.

Sembolik önemi var

Anayasa komisyonunda mart ayında onaylanan önergenin İspanya demokrasisi açısından politik ve sembolik bir anlamı var. İspanya'da partiler meclise ya da senatoya yasama dışı önerge sunabiliyor. Ancak önerge genel kurulda onaylansa dahi önerge kanun hükmünde olmadığı için hükümet bu önergeyi uygulamak zorunda olmuyor. İspanya basının, koalisyonun büyük ortağı Halk Partisi'nin çekimser oy kullandığı ve eski diktatörün kemiklerinin çıkarılmasından yana olmadığından hareketle bu konudaki kamuoyu baskısının çok önemli olduğunun altı çiziliyor.

Neden Şehitler Vadisi'nin dönüşümü isteniyor?

Franco diktatörlüğünün sembolü olan Şehitler Vadisi, başkent Madrid'in 50km kuzeybatısındaki Guadarama tepesinde yer alıyor. 13,6 km karelik alanda Franco'nun mozalesi, dev bir kayanın içindeki büyük bir bazilika, bu bazilikanın merkezinde Rivera'nın mezarı ve açık havalarda Madrid'den dahi görülebildiği öne sürülen 150 m yüksekliğinde dev bir haç bulunuyor.

İspanya İç Savaşı'ndan bir yıl sonra 1940'ta diktatör Franco, iç savaşı kastederek "Haçlı seferinde düşenlerin hatırasını sürdürmek için bir dinlenme ve meditasyon yeri" inşa edileceğini duyurdu. Hemen başlanan inşaatta işçi olarak Cumhuriyetçi tutuklular kullanıldı. Pek çok tutuklunun kamp koşullarının kötülüğünden ve işin ağırlığından dolayı Bazilikanın yapılması için dev kayayı oyarken öldü. 1958'e kadar kampta çalıştırılan cumhuriyetçi tutukluların sayısını Franco rejimi 15 olarak kayıtlara düşerken, bu sayının 27 bin olduğu tahmin ediliyor. Aralarında Cumhuriyetçilerin de bulunduğu iç savaşta öldürülen tahmini 50 bin kişinin Bazilikanın mahzeninde yakıldığı ve kimlikleri bilinmeyen bu kişilerin kalıntılarının da halen Şehitler Vadisi'nde olduğu söyleniyor.

Mekanın dönüştürülmesini isteyenler öncelikle binlerce Cumhuriyetçinin kemiklerinin ya da kalıntılarının, karşı oldukları insanlarla aynı yerde bulunmasına ve Cumhuriyetçilerin emeği üzerine kurulan mekanın halen Franco'nun sembolü olmasına karşı çıkıyor.

1936-1939 yılları arasındaki iç savaşın ardından İspanya 1975 yılına kadar Franco diktatörlüğü altında yaşamıştı. - Madrid