Evliya Çelebi'nin Izinden Giderek "Eski Van"I Ayağa Kaldırıyorlar (1)

SITKI YILDIZ/ ALİ İHSAN ÖZTÜRK - İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi Müdürlüğünce "eski Van"ın ortaya çıkarılması amacıyla yürütülen kazıların bu yılki etabı başladı.

Doğu Anadolu Projesi (DAP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığının desteklediği kazı çalışmaları ile "eski Van"ın yeniden ayağa kaldırılması amaçlanıyor.

Merkezin müdürü Doç. Dr. Erkan Konyar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, proje ile Van Kalesi'nin güneyindeki "eski Van"ın turizme kazandırılmasının amaçlandığını söyledi.

Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle farklı üniversitelerden 46 bilim insanının çalışmalara katıldığını anlatan Konyar, sekizinci kazı dönemini bu yıl tamamlayacaklarını belirtti.

" Evliya Çelebi'nin tespitleri doğru"

Konyar, eski Van'daki yapıların 1915-1917 yılları arasında Ermeni ve Ruslar tarafından tahrip edildiğini dile getirdi.

Bu yapıların özelliğini Evliya Çelebi'nin yolundan giderek ortaya çıkarmaya çalıştıklarını aktaran Konyar, şunları söyledi:

"Çalışmalarımızda Osmanlı kaynakları, Evliya Çelebi'nin 17. yüzyıl minyatürü, anlatımı ve hikayelerinden hareket ediyoruz. Evliya'nın izinde hareket ediyor, onun bahsettiği kervansaraylar, saraylar, sivil konutların nasıl olduğunu bir şekilde öğreniyoruz çünkü en erken referans Evliya Çelebi ve biz onun anlattıklarını doğrulamaya çalışıyoruz. Evliya Çelebi seyahatnamesinde Van şehrini ayrıntılı tasvir ediyor. Bunun dışında dönemin gravürlerinden, Osmanlı döneminden kalan ve Topkapı Sarayı'nda bulunan bir minyatür de var ama Evliya'nın burada yaptığı tespitlerin çoğu doğru. Buradaki kazılar Evliya Çelebi'nin anlattıklarının sağlaması olarak nitelendirilebilir."

Konyar, şu anda eski Van'daki 19. yüzyıla ait kamu binaları üzerinde çalıştıklarını ifade etti.

"Anadolu'da eski Van şehri gibi şehir yok"

Kazı yaptıkları alandaki eski mahkeme binasında birçok evrak ve tutanağa ulaştıklarını anlatan Konyar, bu bulguların önemli olduğuna işaret etti.

Eski Van'ın kent dokusu, yapı stoku, anıt yapıları ve sivil mimarisini keşfetmeye çalıştıklarını vurgulayan Konyar, "Aslında bu, yüzyıllık bir hayaldi. Anadolu'da eski Van şehri gibi başka bir şehir yok. Kent dokusu, sivil mimari açısından İstanbul'un 500 yıl öncesine gitmek mümkün değil ama burada gidebiliyoruz çünkü burada yeni binalar inşa edilmedi. Eski Van'ın özgün dokusu 100-150 yıl, anıt yapılar söz konusu olduğunda 800 yıl öncesine ait yapılarını ayağa kaldırma imkanına sahibiz." ifadesini kullandı.

"Şehir yaşanabilir hale getirilecek"

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Erkan Konyar, eski Van şehrinin kazı çalışmaları sonunda yaşanılabilecek bir yer haline getirileceğini vurguladı.

12 bin metrekarelik alanda o dönemin konutlarının, binalarının ayağa kaldırılacağını ve onlara işlev kazandırılacağını anlatan Konyar, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Kültür ve turizm alanındaki bazı kamu binaları buraya taşınacak. Çok heyecan verici bir proje. Bu kapsamda ilk çalışma olacak. Burada kerpiç binalar inşa etmenin dışında, bir destinasyon, cazibe alanı yaratmaya çalışıyoruz. Bu noktada atölyeler, insanların gelip alış veriş yapabileceği yerler, hatta bir pazar yeri bile kurulması planlanıyor. Yaşamayan mekanlar maalesef yok olup gidiyor. Bu alanı tamamen yaşanabilir hale getirmek istiyoruz."