Esed rejimi, Dera'daki anlaşmayı tek taraflı bozup kent merkezini ele geçiriyor

MOHAMAD MİSTO/ETHEM EMRE ÖZCAN - Rusya'nın ara buluculuğunda Temmuz 2018'de yapılan anlaşmayla Suriye'nin güneyindeki Dera ilinin kontrolünü büyük ölçüde alan Beşşar Esed rejimi, anlaşmayı tek taraflı bozarak kent merkezini tümüyle ele geçirmek için 1,5 aydır kuşattığı Dera el-Beled Mahallesi'ni 2 haftadır bombalıyor.

Rusya'nın ara buluculuğunda 3 yıl önce varılan anlaşmayla kent merkezindeki muhaliflerin hafif silahlarıyla kalmalarını kabul ederek Dera ilini büyük ölçüde eline geçiren Esed rejiminin il merkezinde kontrolü tamamen almak için başlattığı saldırıların üzerinden yaklaşık 2 hafta geçti.

AA'nın yerel kaynaklardan edindiği bilgiye göre, rejim ordusu ve İran destekli yabancı terörist gruplardan oluşan rejim güçleri, 29 Temmuz'dan bu yana mahalledeki yerleşimleri tank ve havan toplarıyla rastgele hedef almaya devam ediyor.

Dera el-Beled Mahallesi'nde yaşayan halktan ve oradaki muhaliflerden ellerindeki silahların tamamını teslim etmelerini isteyen rejim güçleri, mahalledeki evlerin aranmasına izin verilmesini ve bazı silahlı muhalifin teslim edilmesini talep ediyor ancak bölge halkı ve muhalif gruplar buna karşı çıkıyor.

Dera'da muhalifler ile Esed rejimi arasında Temmuz 2018'de varılan anlaşmaya ara buluculuk yapan Rusya ise yaşananlara sessiz kalarak rejim güçlerine yardımcı oluyor.

Kent merkezindeki muhalif gruplar ile bölge halkı ise ellerindeki hafif silahlarla rejimin mahalleye girişine karşı koyuyor.

25 Haziran'dan bu yana mahalleye abluka uygulayan rejim güçleri, yaklaşık 1,5 aydır insani yardım malzemelerinin girişine de izin vermiyor.

Uzlaşı görüşmeleri durdu

Güvenlik endişeleri nedeniyle isminin açıklanmasını istemeyen Dera Uzlaşı Merkezi (Deralı Merkezi Komite) Üyesi, AA muhabirine, Esed rejimi ile bölge halkı arasındaki görüşmelerin bir süredir yapılamadığını söyledi.

Rusya'nın görüşmelerde uzun zamandır aktif rol almadığına dikkati çeken Uzlaşı Merkezi Üyesi, "Gelecek günlerde Rusya'nın bu görüşmelerde daha etkin olacağı yönünde bize sızdırılan bilgiler var. Ailelerin güvenliği ve onurlarının korunması konusunda ısrarcıyız. Biz ablukanın son bulmasını ve insanlarımızın rahat bırakılmasını isterken onlar (rejim) mahalleye girmeyi çalışıyor." dedi.

Uzlaşı Merkezi Üyesi, Esed rejimi güçlerinin mahalleye 46 gündür yoğun abluka uyguladığını anımsatarak, "Şu an unumuz, elektriğimiz ve suyumuz yok. İnsani durum çok kötü. Temel gıda ürünleri yok. Halkımızın büyük bir kısmı mahalleden göç etti." ifadesini kullandı.

Mahalledeki tek fırın hizmet veremiyor

Saldırıların başlamasıyla daha önce 40 bin civarı sivile ev sahipliği yapan mahallede yaşayanların büyük bir kısmı göç ederken, gidecek yerleri olmadığından evlerini terk etmeyen aileler ise abluka ve saldırıların gölgesinde yaşamlarını sürdürüyor.

Un ve yakıt sıkıntısından mahalledeki tek fırının çalışamamasıyla aileler, depoladıkları unlardan evlerinde ekmek yapmaya çalışıyor.

Temel gıda ürünlerine ulaşım konusunda büyük sıkıntı yaşayan mahalle sakinleri, Esed rejimi ve destekçilerinin bir an önce kuşatmaya son vermesini ve saldırılarını durdurmasını bekliyor.

Mahalledeki fırının sorumlularından Ebu Muhammed, "Bu fırın, Dera el-Beled Mahallesi'nin ihtiyacını karşılayan tek fırındı. Burada yaklaşık 11 bin aileye ekmek yapıyorduk. Kuşatmadan dolayı mahallemize unun girişine izin verilmiyor." dedi.

Ebu Muhammed, "Şu an unumuz bitmiş durumda. Acilen un desteğine ihtiyacımız var." diyerek yardım çağrısında bulundu.

SNHR: Rejim Dera halkından intikam alıyor

Öte yandan sivillere yönelik hak ihlallerini belgeleyen Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR) da rejim güçlerinin Dera'ya yönelik saldırılarına ilişkin rapor yayımladı.

Ağın raporunda, Dera'daki muhaliflerin varlık gösterdiği bölgelerde yaşayan halkın Esed rejiminin 26 Mayıs'ta düzenlediği göstermelik devlet başkanlığı seçimini boykot ettiği belirtilirken, rejim güçlerinin ise bölge halkından intikam almak için söz konusu saldırıları başlattığı aktarıldı.

Rejim güçlerinin 23 Haziran- 9 Ağustos arasında Dera'da 104 kişiyi alıkoyduğu bilgisine yer verilen raporda, Dera el-Beled Mahallesi ile bitişiğindeki Sed Yolu ve Dera Kampı mahallelerinden de on binlerce kişinin göç etmek zorunda kaldığı anımsatıldı.

Rejim ve Rusya anlaşmalara rağmen muhalif bölgeleri ele geçirmişti

Türkiye, Rusya ve İran arasında 4 ve 5 Mayıs 2017'de gerçekleştirilen Astana toplantısında, İdlib ve komşu illerin ( Lazkiye, Hama ve Halep vilayetleri) bazı bölgeleri, Humus'un kuzeyi, başkent Şam'daki Doğu Guta ile ülkenin güney bölgeleri (Dera ve Kuneytra illerini) olmak üzere 4 "gerginliği azaltma bölgesi" oluşturulmuştu.

İmzalanan söz konusu muhtırayı hiçe sayan Esed rejimi güçleri, abluka ve yoğun saldırıya maruz bıraktığı Humus'un kuzeyi, Doğu Guta bölgesi ile Dera ve Kuneytra illerini 2018'de ele geçirmişti.

Rejim, Dera'da Rusya'nın ara buluculuğunda muhaliflerle Temmuz 2018'de görüşmeler yapmış, bölgede kalmak isteyenler uzlaşıya imza atarak ellerindeki ağır silahları rejim güçlerine teslim ederken uzlaşmayı reddeden bazı gruplar ise zorunlu göçle ülkenin kuzeyine gönderilmişti.

Dera'dan ayrılmayan muhalif gruplar, rejim birliklerinin girdiği bölgelerin bazılarında hafif silahlarla varlık gösteriyor.

Dera'daki olaylar nasıl başladı?

Esed rejimi ve destekçisi Rusya, 25 Haziran'da Dera el-Beled Mahallesi'nde yaşayan halktan ve oradaki muhaliflerden, ellerindeki hafif silahların tümünü teslim etmelerini ve evlerin aranmasına izin vermelerini istemişti.

Dera'daki Uzlaşı Merkezi (Deralı Merkezi Komite) ve bölge halkının ileri gelenleri, bu isteğe, Temmuz 2018'de Rusya ara buluculuğunda Esed rejimiyle sadece ağır silahların teslim edilmesi yönünde varılan anlaşmaya aykırı olduğu gerekçesiyle karşı çıkmıştı.

Bunun üzerine Esed rejimi güçleri, Dera el-Beled'de yaşayan yaklaşık 40 bin sivile 25 Haziran'da abluka uygulamaya başlamıştı. 26 Temmuz'da da Esed rejimi güçleri heyeti ile Dera'daki Uzlaşı Merkezi arasında Dera el-Beled Mahallesi'nde yaşayan halktan ve oradaki askeri muhaliflerden ellerindeki hafif silahların tümünü teslim etmeleri, evlerin aranmasına izin vermeleri ve ablukanın kaldırılması konularında anlaşmaya varılmıştı.

Ancak Esed rejiminin anlaşmanın dışına çıkarak mahalledeki hakimiyetini güçlendirmek amacıyla, 29 Temmuz sabahı mahalleye kara operasyonu başlatması üzerine gerginlik Dera ilinin doğu ve batı kırsallarına da sıçramıştı.

Taraflar arasında çıkan çatışmalar sonucu Dera'daki yerel silahlı muhalifler, rejim güçlerine ait çok sayıda kontrol noktasını ele geçirip bazı rejim unsurlarını esir almıştı.

Esed rejimi güçleri heyeti ile Dera'daki Uzlaşı Merkezi arasında Rusya gözetiminde yapılan görüşmelerin sonuçsuz kalması üzerine rejim güçleri mahalleyi 29 Temmuz'dan bu yana aralıklarla havan topu ve tank atışlarıyla hedef alıyor.

Orta Doğu'daki "Arap Baharı" dalgasının Suriye'ye de sıçramasıyla 15 Mart 2011'de bir grup öğrencinin okul duvarına, Beşşar Esed'e hitaben, "Ey doktor (Beşşar Esed) şimdi sıra sende" yazmasıyla başlayan halk ayaklanmasının fitili, Dera'da ateşlenmiş, kent yıllar içinde muhaliflerin eline geçmişti.