Erdoğan'ın "Sır Küpüm" Dediği Hakan Fidan Kim?

Portre: Erdoğan'ın 'MİT'te kal' ısrarına rağmen AKP'den milletvekilliği adaylık başvurusu yapan Hakan Fidan, adaylığını çekti. 30 gün sonra yeniden MİT Müsteşarı olarak atandı.

42 yaşında MİT Müsteşarı olarak atandı ve bu göreve gelen en genç isim oldu. Erdoğan'ın "sır küpüm" dediği Fidan, başından itibaren Çözüm Süreci'nin kilit ismi olarak görev yaptı.

Hakan Fidan, yaklaşık 5 yıl Türkiye'nin haber alma örgütü Milli İstihbarat Teşkilatı'nın (MİT) başında bulundu. 2015 genel seçiminde milletvekili adayı olması beklenen Fidan, 10 Şubat 2015'ten geçerli olmak üzere görevinden istifa etti. Erdoğan'ın tepki gösterdiği bu istifa süreci bir ay kadar sürdü. Ak Parti'ye yaptığı adaylık başvurusunu 9 Şubat'ta "lüzum üzerine" geri çeken Fidan, hemen ardından yeniden MİT Müsteşarlığı'na atandı.

Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın başbakanlığı döneminden itibaren en güvendiği isimlerden biri oldu. Erdoğan, 2012'deki ifade krizi sırasında "sır küpüm" diyerek Fidan'a sahip çıktı.

İLK GÖREVİ ASTSUBAYLIK

Fidan, 1968 yılında Ankara'da dünyaya geldi. 1986'da Kara Kuvvetleri Muhabere Okulu'ndan mezun olduktan sonra Türk Silahlı Kuvvetleri'nde (TSK) astsubay rütbesiyle görev yapmaya başladı.

Kara Kuvvetleri Dil Okulu'nda da eğitim gören Fidan, Kara Kuvvetleri Komutanlığı (KKK) Otomatik Bilgi İşlem (OBİ) Bölümü'nde bilgisayar teknisyenliği vazifesini üstlendi.

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) Almanya'daki Süratli Reaksiyon Kolordusu İstihbarat ve Harekat Başkanlığı'nda görevlendirilmesi, Fidan'ın eğitim ve kariyerinde dönüm noktası teşkil etti.
Yurtdışı vazifesi sırasında University of Maryland University College'dan (UMUC) yönetim ve siyaset bilimi alanlarında lisans derecesi aldı.

Türkiye'ye döndükten sonra Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde Intelligence and Foreign Policy: A Comparasion of British, American and Turkish Intelligence Systems (1999) başlıklı teziyle yüksek lisans yapan Fidan'ın bu çalışmasında, Türkiye'nin güçlü bir dış istihbarat ağına ihtiyaç duyduğu vurguluyordu.

Fidan, aynı üniversitenin aynı bölümündeki doktora programını, Diplomacy in the Information Age: The Use of Information Technologies in Verification (2006) başlığını taşıyan teziyle tamamladı.

Bilkent Üniversitesi'nde Fidan'ın master ve doktora tezlerinin danışmanlığını yapan Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu, 18 Nisan 2010 tarihli Taraf gazetesinde öğrencisini şu sözlerle anlatıyordu:

"Doktora tezinin konusu 'Bilgi Çağında Diplomasi: Enformasyon Teknolojilerinin Uluslararası Anlaşmaların Doğrulanmasındaki Rolü'yle ilgiliydi. Mesela Uluslararası Atom Ajansı gidip birtakım ülkelerde denetlemeler yapıyor ve bu denetlemeler sonucunda ülkelerin taraf oldukları anlaşmaların yükümlülüklerini yerine getirdiğini doğruluyor. Her zaman vefakârdır. Organizasyon yeteneği yüksek bir insandır. Hiç şüphe yok demokrattır, fikirlere çok açık birisidir. Tartışmaların yapılmasını her zaman teşvik eder. Medeni ve modern bir insandır, dünyayı çok yakından takip eder".

2000 yılında OYAK Genel Kurulu Üyesi seçilen Fidan, ordudaki 15 yıllık mecburi hizmet süresini doldurmasının ardından, 2001'de TSK'dan ayrıldı.

NÜKLEER SİLAHLAR UZMANI

Sivil hayata geçtikten sonra Avustralya'nın Ankara Büyükelçiliği'nde Siyasi ve Ekonomik Danışman olarak görev aldı. Aynı dönemde Viyana'daki Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) ve Cenevre'deki BM Silahsızlanma Enstitüsü (UNIDIR) ile Londra merkezli Verification Research, Training and Information Center'da (VERTIC) akademik çalışmalarını sürdürdü.

2003-2007 yıllarında Başbakanlığa bağlı Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) Başkanlığı görevini yürüttü. Fidan'ın bu dönemde Afrika, Orta Doğu, Orta Asya, Kafkasya ve Balkanlar'da neredeyse ayak basmadığı ülke kalmadı. Aynı dönemde Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'na danışmanlık yapan Fidan, Kasım 2007'de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 'dış politika ve uluslararası güvenlikten sorumlu' Müsteşar Yardımcısı olarak görevlendirildi. Kasım 2008'de ise IAEAYönetim Kurulu Üyesi oldu.

12-13 Nisan 2010'da Washington'da düzenlenen Nükleer Güvenlik Zirvesi'nde Türkiye'yi temsil etti. Mart 2008'den Şubat 2011'e kadar Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Mütevelli Heyeti'nde yer aldı.
TİKA Başkanlığı ve Başbakanlık Müsteşar Yardımcılığı makamlarında sergilediği başarılı performansının yanında istihbarat alanındaki bilgisiyle de dikkat çeken Fidan, 17 Nisan 2009'da, dönemin MİT Müsteşarı Emre Taner'in yardımcılığına getirildi. Daha önce görev süresi iki kez uzatılan Taner'in emekli olmasının ardından, AK Parti hükümeti tarafından 27 Mayıs 2010 tarihinde, henüz 42 yaşındayken, MİT Müsteşarlığı makamına atandı. Fidan böylece MİT tarihinde müsteşarlık koltuğuna oturan en genç isim oldu. Fidan'ın yeni görevi medyada, 'MİT'te yeni dönem' yorumlarıyla karşılandı.

Türkiye'nin istihbarat zaaflarını ortadan kaldırmayı hedefleyen Fidan, öncelikle haberalma örgütlerinin ABD'deki gibi dış (CIA) ve iç (FBI) şeklinde ikiye ayrıldığı modeli teşkilata uyarlamaya çalıştı.

MAVİ MARMARA İLE GÜNDEME GELDİ

MİT'in başına geçmesinin hemen akabinde, 3 1 Mayıs 2010 akşamı gerçekleşen Mavi Marmara olayı, Fidan'ın adının uluslararası alanda gündeme taşınmasına sebebiyet verdi.

Türkiye merkezli bir yardım kuruluşunun düzenlediği kampanya dahilinde, İsrail ablukası altındaki Gazze'ye yardım götüren Mavi Marmara isimli gemiye İsrail'in uluslararası sularda asker indirmesi ve dokuz sivili öldürmesi, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükümeti ve Türk kamuoyunun büyük tepkisini çekmişti.

Dönemin İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak'ın, "Türkiye dost bir ülke ve stratejik bir müttefik. Fakat son haftalarda İran destekçisi bir adam Türkiye MOSSAD'ının başına atandı. Onların elinde önemli miktarda sırrımız var. Son iki aydaki izlenimimiz, bu sırları İran'a açabilecekleri yönünde. Bu da çok rahatsız edici" sözleriyle Fidan'ı hedef alması, mevcut gerilimi daha da derinleştirdi. İsrail'in Haaretz gazetesi de aynı günlerde, İsrail'in gizli istihbarat örgütü MOSSAD'ın, Fidan'ın MİT Müsteşarı olarak atanmasından kaygı duyduğunu yazdı.

PKK İLE GÖRÜŞMELER YAPTI

Fidan, görevinin ilk aylarında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki MİT merkezlerini ziyaret etmişti. Fidan'ın ismini Türkiye gündeminin ilk sıralarına çıkartan gelişme ise Türkiye ile savaşan ayrılıkçı örgüt PKK'nın yöneticileriyle 2009 yılında Norveç'in başkenti Oslo'da yapılan müzakerelerin ses kaydının internete sızması oldu.
Dönemin MİT Müsteşar Yardımcısı Afet Güneş ile beraber katıldığı görüşmelerde Fidan, PKK'lı Sabri Ok, Mustafa Karasu ve diğer isimlere kendisini, "Sayın Başbakanımızın özel temsilcisiyim, Sayın Başbakanımız bu konuda beni görevlendirdi" sözleriyle tanıttı.

Fidan, masadakilere İmralı Adası'ndaki cezaevinde ömür boyu hapis cezasını çeken PKK lideri Abdullah Öcalan ile görüşmesini de aktardı. Türkiye'de medya organlarında 'Oslo görüşmeleri' adıyla anılan müzakereler nedeniyle Hakan Fidan, özellikle muhalefet partilerinden eleştiri aldı.

Öcalan'ın İmralı Günleri kitabının yazarı Cengiz Kapmaz, görüşmelerin perde arkasını, 22 Eylül 2011 tarihinde Akşam gazetesinden Burcu Bulut'a verdiği röportajda anlattı (haberin orijinal metni). Kapmaz röportajında, "Hakan Fidan olmazsa Abdullah Öcalan, bunu süreci bozma nedeni sayar. Çünkü aralarında karşılıklı dostane ilişki oluşmuş." cümlesini kurdu.

'ULUDERE' İSTİHBARATINI YALANLADI

28 Aralık 2011 akşamı, TSK'ya bağlı savaş uçaklarının Şırnak'ın Uludere İlçesi'nde Irak sınırından Türkiye'ye geçmek isteyen sivil kaçakçıları PKK'lı zannederek vurması, Fidan'ı yeniden tartışmaların odağına yerleştirdi.
Ocak 2012'de teşkilatın 85. kuruluş yıldönümü törenleri kapsamında gazetecileri ağırlayan Fidan, Uludere saldırısına kaynaklık eden istihbaratın MİT'ten verildiği yönündeki söylentileri yalanladı. MİT Müsteşarı, isim vermeden bu iddiayı ortaya atan Taraf gazetesi muhabiri Mehmet Baransu'yu eleştirdi.

7 ŞUBAT İFADE KRİZİ

7 Şubat 2012 tarihi, Hakan Fidan etrafında gelişen olaylar arasında sivil bürokrasideki çekişmeleri açığa çıkaran en bariz olay konumundaydı. Emre Taner, Afet Güneş ve iki MİT mensubu ile birlikte Fidan'ın da KCK'ya dönük soruşturma kapsamında şüpheli sıfatıyla ifadeye çağrılması, Türkiye'yi derinden sarstı. Hükümet kanadı ve kamuoyunda ciddi rahatsızlık doğuran bu girişim sonrası, Fidan ve diğer dört ismi ifadeye çağıran Savcı Sadrettin Sarıkaya'ya, 11 Şubat 2012 günü dosyadan el çektirildi. Ardından da MİT mensupları ile bazı kamu görevlileri hakkında ceza soruşturması açılmasına, Başbakanlıktan izin alınması şartı getiren 6278 sayılı 'Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun' çıkarıldı. O dönem başbakanlık koltuğunda oturan Tayyip Erdoğan, Fidan için "Benim sır küpüm. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin sır küpü. Türkiye'nin geleceğinin sır küpü" ifadelerini kullandı.

Kaynak: MİT Müsteşarlığı ve ajanslar