Engelliler Konfederasyonu Başkanı Özsaygı: "Engelli İstihdam Kotası Yüzde 6'ya Çıkarılmalı, Hemen En Az 20 Bin Atama Yapılmalıdır"

Engelliler Konfederasyonu Başkanı Mustafa Özsaygı, engelli bireylerin Türkiye'de işgücüne katılım oranının yüzde 22,1, kadın engellilerde ise yüzde 12,5 düzeyinde olduğunu belirterek, Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) atamalarının yetersiz olduğuna dikkat çekti. Engelli atama kotasının yüzde 6'ya çıkarılması ve hemen en az 20 bin atama yapılması gerektiğini belirten Özsaygı, "Engellilerin atanması, evlere kapatılmış, açlık ve yoksulluğa mahküm edilmiş engelli nüfusun daha görünür olmasına ve kamuda engelli haklarına ilişkin farkındalığın artmasına yol açacaktır" dedi.

Engelliler Konfederasyonu, genel merkez binasında Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) atamalarıyla ilgili basın toplantısı düzenledi. Konfederasyon Başkanı Mustafa Özsaygı, şunları söyledi:

"2022'nin sonuna doğru Cumhurbaşkanı'nın bize verdiği söz; kapsamlı, herkesi tatmin edecek, boş kadroları dolduracak bir atama söz verilmişti. Ancak ne yazık ki 3 Aralık 2022 günü, Dünya Engelliler Günü'nde bu sözünde durmadı ve kendisi yere, parti mitingine gitti. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı da bununla ilgili bir herhangi bir açıklama yapmadı. 2 bin 323 civarı engelli memur ataması yapılacağı duyuruldu, bununla ilgili tercihler yayınlandı. Biz zaten atamaların ya da atanmışların yaşadıkları haksızlıkları, özlük sorunlarını, intibak sorunlarını söz konusu bile edemiyoruz. Önemli olan bugün bizim beklediğimiz en kısa sürede kamudaki engelli memur kotasının doldurulması ve insanların daha fazla mağdur edilmemesi. Buna ilaveten engelli çalıştırma kotasının derhal yasal bazda yüzde 6'ya çıkarılması ve bunun hayata geçirilmesini bekliyoruz.

"TÜRKİYE'DE YAŞAYAN MİLYONLARCA ENGELLİ BİREYİN EN TEMEL SORUNU, BAĞIMSIZ BİR YAŞAMIN İMKANLARININ KISITLI OLMASIDIR"

Türkiye'de yaşayan milyonlarca engelli bireyin en temel sorunu, bağımsız bir yaşamın imkanlarının kısıtlı olmasıdır. Bu imkanların kısıtlı olmasının nedenleri ertelenen erişilebilirlik, zamanında sunulmayan eğitim, sağlık hizmetleri ve en önemlisi istihdam sorunudur. Türkiye'de iş gücüne katılım oranı yüzde 53 iken engellilerin katılım oranı yüzde 22,1'dir. Bu oran kadın engellilerde yüzde 12,5 düzeyindedir. Milyonları aşan engelli nüfus için belirlenen yüzde 3-4'lük istihdam kotaları bile yasal ölçüler çerçevesinde doldurulmamaktadır. Bu yasadışı durum nedeniyle sorumlular etkili bir yaptırıma maruz kalmamaktadır.

Tüm bunlar gösteriyor ki engellilere yönelik sistematik bir ayrımcılık uygulanmaktadır. Her insan gibi engelli bireylerin de birçok hakkı çalışma haklarına doğrudan bağlantılıdır. Türkiye'nin de onaylayıp imzaladığı BM Engelli Hakları Sözleşmesinin 27. maddesinde; 'Engelli yurttaşlar diğer yurttaşlarla eşit koşullar altında çalışma hakkına sahiptir. Devlet bu hakkın yaşama geçirilmesi için gerekli tedbirleri alır' denilmektedir.

"ENGELLİLERİN ÇALIŞMA VE İSTİHDAM HAKLARI; AÇIK, BÜTÜNLEŞTİRİCİ VE ERİŞİLEBİLİR BİR EMEK PİYASASI VE ÇALIŞMA ORTAMINDA SERBESTÇE SEÇTİKLERİ BİR İŞLE HAYATLARINI KAZANMALARI FIRSATINI İÇERMELİDİR"

Engellilerin çalışma ve istihdam hakları; açık, bütünleştirici ve erişilebilir bir emek piyasası ve çalışma ortamında serbestçe seçtikleri bir işle hayatlarını kazanmaları fırsatını içermelidir. Engellilerin işe alım ve istihdam edilme koşullarında, istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi, sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dahil olmak üzere, istihdama ilişkin her hususta, engelliliğe dayalı ayrımcılığı yasaklayan sözleşmelerin gereği yerine getirilmemektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı'nda olduğu gibi engelli atamalarında gereksiz yere hafızlık belgesi gibi gereksiz ek belgeler talep edilmektedir. Bu gibi uygulamalar haksız ve engellileri zora sokan uygulamalardır. Yasal dayanağı olmayan açıkça ayrımcılık olan bu ve benzeri uygulamalara son verilmelidir.

Engelliler için fırsat eşitliği, eşit işe eşit ücret ilkesi, tacizden korunma ve mağduriyetin giderilmesi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları dahil olmak üzere diğer yurttaşlarla eşit koşullar altında adil ve uygun çalışma koşullarının sağlanması devletimizin sözleşme ile onayladığı bir durumdur. Engelliler için gerekli rehberlik, rehabilitasyon, eğitim, mesleki ve teknik eğitim imkanlarının tanınması ve kamu sektöründe istihdam koşullarının nicel ve nitel olarak iyileştirilmesi, kamuda çalışan engellilerin çalışma koşullarının geliştirilmesi BM Engelli Hakları Sözleşmesi ve Anayasa'nın 5, 10, 49, 50, 51, 70 ve 90. maddelerinin gereğidir.

"130 BİNİ İŞÇİ OLARAK VE 65 BİNİ DE KAMUDA MEMUR OLARAK ÇALIŞAN ENGELLİLERE YÖNELİK AYRIMCILIK İDEOLOJİSİ OLAN SAĞLAMCI TUTUMLARA MARUZ KALDIĞI BİLİNMEKTEDİR"

Hukuken çalışma ve istihdam hakkına sahip olan milyonlarca engelli yurttaşımızdan sadece 200 bin civarında, bu hakkı kullanabilen kişi vardır. 130 bini işçi olarak ve 65 bini de kamuda memur olarak çalışan bu kişilerin işyerlerinde engellilere yönelik ayrımcılık ideolojisi olan sağlamcı tutumlara maruz kaldığı, mobbing uygulamalarının yaptırımsız kaldığı bilinmektedir. İdareciler (şef, müdür, daire başkanı, genel müdür) düzeyinde engelli istihdamı neredeyse yoktur. Bu durum engellilerin kamuda yaşadıkları temel sorunların tespiti ve çözümünde yetersizliklere yol açmaktadır. Bu sorunlarla topyekün ve hızlı bir şekilde mücadele etmek için öncelikle engelli istihdamı için yeterli sayıda atama yapılması sağlanmalıdır.

"ENGELLİLERİN ATANMASI, AYNI ZAMANDA EVLERE KAPATILMIŞ, AÇLIK VE YOKSULLUĞA MAHKÜM EDİLMİŞ ENGELLİ NÜFUSUN DAHA GÖRÜNÜR OLMASINA YOL AÇACAKTIR"

Engellilerin kamuya atanması sadece atanan sayısı kadar kişinin işe alınmasından ibaret değildir. Engellilerin atanması, aynı zamanda evlere kapatılmış, açlık ve yoksulluğa mahküm edilmiş engelli nüfusun daha görünür olmasına ve kamuda engelli haklarına ilişkin farkındalığın artmasına yol açacaktır. Mevcut durumda yaklaşık 55 bin üniversite öğrencisi engelli yurttaş vardır. Bu kişilerin mezuniyetten sonra işsiz kalmaması için bir politika geliştirilmelidir. 2022 EKPSS atamalarında 46 bin 454 engelli, atanmak amacıyla tercih yapmış ancak sadece 2 bin 556 kişi işe yerleşebilmiştir. Bu atanma kontenjanları var olan yetersiz kotayı bile doldurmaktan acizdir. Bizler engelli nüfusun, toplam nüfus içindeki oranından öte, yüzde 6 kadar bir istihdamın engelliler için uyumlu ve erişilebilir hale gelmesi gerektiğini talep ediyoruz.

"KAMUDAKİ ENGELLİ İSTİHDAM KOTASI YÜZDE 6'YA YÜKSELTİLMELİ VE BU KOTANIN ARZ VE TALEP ÇALIŞMALARI İÇİN GEREKLİ BÜTÇE DÜZENLENMELİDİR"

Ancak 2023 bütçesinde engelli ataması için öngörülen atama sayısının da maalesef 2 bin 323 kadar olduğunu görüyoruz. Sembolik diyebileceğimiz bu sayılarla atanmayı bekleyen yüz bine yakın engelli yurttaşın talepleri karşılanamaz. Ekonomik kriz nedeniyle engellilere verilen ödeneklerin çok yetersiz kaldığı ve ücretli çalışma dışındaki seçeneklerin kesin çözüm olmadığı açıktır. EKPSS kapsamında hemen en az 20 bin atama yapılmalıdır. Kamudaki engelli istihdam kotası yüzde 6'ya yükseltilmeli ve bu kotanın arz ve talep çalışmaları için gerekli bütçe düzenlenmelidir. İşgücü talebi boyutuyla işyerlerinin uyumlaştırılması amacıyla da başta erişilebilirlik olmak üzere, kamu kurumlarının yol, geçit, otopark, yemekhane, internet siteleri, mevzuatları, hizmet içi eğitim programları ve idari kadrolarının farkındalık düzeyi engelliler için uyumlu hale getirilmelidir. 21. yüzyılda engelli yurttaşların temel hakları artık engellenmez. Cumhuriyetin 100. yılında engelli ve ailesinin temel yurttaşlık hakları artık ötelenemez. İlgilileri bir kez daha göreve çağırıyoruz."