Dünyanın Pek Çok Bölgesinde Arkeolojik Miraslarımız Var"

AYŞE BÜŞRA ERKEÇ - İstanbul Üniversitesi (İÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İlyas Topsakal, "Altay bölgesinde, Güney Sibirya'da ve büyük Türkistan dediğimiz bugünkü Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Azerbaycan, İran, Kafkasya ve Kafkasya'nın yukarısında Rusya Federasyonunun içinde kalan ve Kuzey Türkleri olarak adlandırılan İdil-Ural bölgesi, Balkanlar ve Kuzey Afrika gibi dünyanın pek çok bölgesinde arkeolojik mirasımız var." dedi.

Prof. Dr. Topsakal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de arkeolojiyle ilgili ilk birimin İstanbul Üniversitesi bünyesinde kurulduğunu hatırlattı.

Türk Tarih Kurumu 1931'de kurulduktan sonra arkeolojiye Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün büyük bir yatırım yaptığını ifade eden Topsakal, "Sonrasında arkeoloji sadece Türkiye Cumhuriyeti çerçevesinde derinleşiyor. Türkiye Cumhuriyeti devleti sınırları içerisindeki arkeolojik verileri daha çok, çok eski tarihe ve Anadolu kültürlerine yani Hitit, Lidya veya Bizans kültürüne aittir. Arkeolojide büyük bilim adamlarımız var, böylece arkeolojiye büyük yatırımlar yapıyorlar ve büyük dehalar yetiştiriyorlar." diye konuştu.

"Müslüman-Türk geçmişinin bıraktığı envanterin bilhassa çalışılması gerek"

Topsakal, Türkistan'dan yola çıkıp, yolda Müslüman olan Türklerin büyük devletler kurduğunu anımsatarak, "Bunun da bir arkeolojisi vardır. Altay bölgesinde, Güney Sibirya'da ve büyük Türkistan dediğimiz bugünkü Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Azerbaycan, İran, Kafkasya ve Kafkasya'nın yukarısında Rusya Federasyonunun içinde kalan ve Türkiye'de Kuzey Türkleri olarak adlandırılan İdil-Ural bölgesi, Balkanlar ve Kuzey Afrika gibi dünyanın pek çok bölgesinde arkeolojik mirasımız var." diye konuştu.

Prof. Dr. Topsakal, Türk milletinin atalarından izler taşıyan ve Müslüman Türk geçmişinin bıraktığı envanterin bilhassa çalışması gerektiğini dile getiren Topsakal, "Bunun için de arkeoloji birimi veya arkeolojide bu alanda alt birimlerin kurulması gerekiyor. Bu bir gerçeklik çünkü dünyada devletlerin gelişimi, siyaseti ve etkisi, geçmişte yapmış oldukları bilgileriyle ilgilidir." değerlendirmesinde bulundu.

Bilginin, sadece matematik ve teknoloji alanında olmadığına dikkati çeken Topsakal, şöyle devam etti:

"Bilgi aynı zamanda sosyolojik ve sosyal alanda olur. Siz, ne kadar çok bilirseniz o kadar çok kendinize güvenirsiniz, üretirsiniz ve medeniyetiniz de o kadar çok büyük demektir ve bu arkeoloji, antropoloji ve etnografya ile başlar. Daha sonra da onu süsleyecek ruh ilimleri yani İslami kimliğimizle doğrudan bağlantılıdır. Arkeolojik birim kurulması gerektiğini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hayati Develi, 'Bizim mutlaka ülkemizin geçmişinin misyonuna dair, arkeolojik birimler kurmamız gerekir.' ifadelerini kullanmıştı."

Topsakal, Prof. Dr. Develi'nin bu ifadesini üzerine alındığını, Sibirya, Türkistan ve İngiltere'de eğitim çalışmaları olduğu için ülke sınırları içerisinde devam eden çalışmaların alanını genişletmek ve dünyanın pek çok bölgesinde arkeolojik mirasın keşfi için üniversite bünyesinde arkeolojik birimler kurulmasına yönelik çalışmayı üstlendiğini söyledi.

Bu kapsamda Kazan Federal Üniversitesi ve Kazan Bilimler Akademisi ile iletişime geçtiklerini ifade eden Topsakal, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Kazan'a gittik. Kazan Federal Üniversitesi ve Kazan Bilimler Akademisini, Hayati Develi hocamızın başkanlığında Doç. Dr. Dinçer Koç ve Ali Ahmetbeyoğlu hocalarımızla beraber ziyaret ettik ve orada bir anlaşma yaptık. Bize destek olmaları için üniversitelerden yardım istedik. Onlar da büyük bir sevinç ve istekle bizi kırmadılar. Bir program dahilinde tarihleri belirleyerek bir çalıştay yapmaya karar verdik ve 'Altın Ordu Devleti'nin Kuruluşunun 750. Yılı Münasebetiyle Arkeolojik Çalışmalar ve Yeni Bulguların Değerlendirilmesi' başlıklı çalıştayımızı düzenledik. Çalıştay bizim için çok önemli bir başlangıçtı. İlkini gerçekleştirdik, inşallah bundan sonra da çalışmalarımıza devam edeceğiz."

Prof. Dr. İlyas Topsakal, yürüttükleri çalışmalar kapsamında kendilerine destek olan Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç, İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak ve bu konuda destek veren tüm yetkililere teşekkür ederek, konuşmasını şöyle tamamladı:

"Gerçekleşen ve yapmayı hedeflediğimiz bu çalışmalarda, Türkiye'nin geleceğinde, özellikle ülkemizin günümüzde arkeoloji ve çevresinde yer alan antropoloji ve etnografya alanında, gelecek nesillere önemli bir kurum bırakanlara, emek verenlere çalışmalarından dolayı hassaten teşekkürlerimi iletiyorum. Bizler de gerçekleştirmek istediğimiz arkeolojik birimler çerçevesinde kendi öğrencilerimizi tarih, arkeoloji ve dil bölümlerine yönlendirip, gelecekte yüksek lisans, doktora ve uzmanlıklarını, Türk İslam arkeolojisi alanında yapmalarını sağlamak istiyoruz."