Doğu Karadeniz'de Radyoaktivite Kirlilik Değerleri Limitin Altında Çıktı

RİZE Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Atom ve Molekül Fiziği Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Hasan Baltaş'ın başkanlığında, Doğu Karadeniz'de 4 ilde 12 noktada 2 yıl boyunca yürütülen, 'Deniz ortamında radyoaktivite kirliliği' araştırması tamamlandı. Hazırlanan rapora göre, Doğu Karadeniz'de deniz ortamında belirlenen radyoaktivite değerlerinin uluslararası limit değerlerinin altında olduğu ve halk sağlığı açısından herhangi bir risk taşımadığı belirlendi. Raporda rastlanılan düşük değerli radyoaktivitenin ise Çernobil kaynaklı olmadığına yer verildi.

Konuyla ilgili olarak RTEÜ Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Karaman ile birlikte basın toplantısı düzenleyen Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Atom ve Molekül Fiziği Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Hasan Baltaş, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde Rize, Trabzon, Giresun ve Artvin illerinde kıyı boyunca radyoaktivite kirliği tespiti için 2 yıl boyunca TÜBİTAK destekli çalışma yaptıklarını açıkladı. 12 noktada sürdürülen çalışma ile 4 mevsimde sediment, midye ve deniz suyu örnekleri alındığını ifade eden Prof. Dr. Baltaş, "Bu çalışmada midye örnekleme sonucunda radyoaktivite seviyelerini belirledik ve ileriki yıllarda yapılacak çalışma için veri tabanı oluşturduk. Midye, bütün denizlerde kirliliği bünyesinde barındıran 'denizin çöpçüsü' olarak bilinen canlıdır. Bu canlıda radyoaktivite değerini belirleyerek deniz ortamının radyoaktif ve ağır metal açısından kirlilik derecesini gösterge olarak kabul ediyoruz. Referans canlı olarak aldığımız midyede kirlilik yoksa diğer deniz ürünlerin de olmadığını çok rahat bir şekilde söyleyebiliyoruz. Bu bölgeyi, Çernobil nükleer kazası sonrası etkilendiği söylendiği için seçtik. Bu alanda yapılmış kapsamlı bir bilimsel çalışma yoktu. Bu çalışma ile deniz ortamında bir veri tabanı oluşturmuş olduk" dedi.

'RADYOAKTİVİTE ORANI ULUSLARARASI LİMİTİN ÇOK ALTINDA'

Doğu Karadeniz Bölgesi'nde deniz ortamında rastlanan radyoaktivitenin uluslararası limitin çok altında kaldığını ifade eden Prof. Dr. Baltaş, şunları söyledi:

"Bunu bilimsel olarak söylüyoruz. Elimizdeki ölçümlere bakarak Doğu Karadeniz Bölgesi'nde midye örneklerinde radyoaktivite örnekleri açısından kirlilik yok. Halk arasında radyasyonun nedeni Çernobil olarak gösteriliyor. Bu yanlış. Radyasyon yaşadığımız çevrenin bir parçası. Soluduğumuz havadan, yiyeceklerden, yaşadığımız evlerin yapı malzemesinden bile radyasyona maruz kalabiliyoruz. Radyasyonla ilgili daha önce bilimsel veri olmadığı için kirliliğin nedeni Çernobil kaynaklı olarak görüldü. Akarsuların denize döküldüğü alanlar, liman içi ve dışları olmak üzere 12 noktada yapılan bu çalışmada evsel ve insan kaynaklı atıkların kirliliğe neden olup olmadığını da araştırdık. Sadece Trabzon'un Çarşıbaşı mevkiinde sanayiden uzak, nüfus yoğunluğunun ve insan odaklı atıklardan uzak temiz bir alan seçtik. Bu nokta, radyasyon oranı en düşük çıkan yer oldu. Çernobil etkili olsaydı o noktaya da etkin olacaktı. Belirlenen radyoaktiviteye bağlı kanserojen risk değerlerinin uluslararası limit değerlerinden çok düşük ve halk sağlığı açısından her hangi bir risk taşımadığı belirlendi. İnsanlar artık kulaktan duyma değil bilimsel anlamda çalışmalara önem vermeli ve bilim adamlarının söylediklerine güvenmeli."

'ÇERNOBİL'DEN KAYNAKLI RADYOAKTİVİTE ÇOK DÜŞÜK'

Çernobil'den sonra atmosfere yayılan radyoaktif çekirdek olan sezyum maddesini de araştırdıklarını ifade eden Prof. Dr. Baltaş, "Sezyum değeri ölçümleri çok düşük çıktı. Çernobil'den sonra atmosfere karışan sezyum maddesi hava akımı nedeniyle Avrupa'ya yayıldı, Doğu Karadeniz'e gelmedi. Bulut hareketlerine ilişkin Çernobil'deki müzede hazırlanan animasyonda bu durum açık olarak görülüyor. Bu durum bizim ölçümlerle de örtüşüyor. Ölçümünü yaptığımız değerler radyoaktivite açsından her hangi bir sağlık riski taşımıyor" diyerek Doğu Karadeniz'deki deniz canlılarında radyoaktivitenin yok denecek kadar düşük seviyede olduğunu sözlerine ekledi.

RTEÜ Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Karaman da Doğu Karadeniz'de deniz ortamında radyoaktivite ile ilgili önemli bir veri tabanı oluşturacak çalışma gerçekleştirdiğini söyledi. Prof. Dr. Karaman, deniz ortamında yapılan radyoaktivite tespiti çalışmasının Doğu Karadeniz Bölgesi'nin tabiatı ve doğası içinde yapılabilmesi için de detaylı ve kapsamlı bir çalışma yürütülmesi gerektiğini kaydetti.

- Rize