DİYARBAKIR SURLARI'NDAKİ KİTABEYİ MATKAPLA SÖKMEYE ÇALIŞMIŞLAR

UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan Diyarbakır Surları'ndaki bir burçta bulunan binlerce yıllık kitabenin, etrafı matkapla delinerek yerinden sökülüp çalınmaya çalışıldığı ortaya çıktı. Kitabenin etrafındaki matkap izleri ve matkapla kırılmış burcun taşları, tüm uğraşlara rağmen kitabenin sökülemediğini gözler önüne serdi. Dicle Üniversitesi Öğretim üyesi ve Amida Höyüğü Kazı Başkanı Prof. Dr. İrfan Yıldız, binlerce yıllık tarihi yapıyla bütünleşmiş taşların, bütünlüğü bozulmayan dokuda kaldığı sürece değerli olduğunu söyledi.

Milattan önce 3000- 4000 yıllarında Huriler tarafından inşa edildiği kabul edilen 5 bin 800 metre uzunluğundaki tarihi Diyarbakır Surları, Çin Seddi'nden sonra doğal bütünlüğü bozulmadan günümüze kadar gelen dünyanın en uzun ikinci suru olarak kabul ediliyor. Tarihi zenginliğin yanında görsel güzelliğiyle de turistlerin ilgisini çeken Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Kültür Mirası Listesi'ndeki Diyarbakır Surları'nın taşları, geçen yıl aralık ayında bilinçsizce tahrip edilerek bazı taşları çalındı. Surlardan sökülüp çalındığı belirtilen 10 kamyon taş bulunarak korumaya alınırken, Valilik ve Büyükşehir Belediyesi'nce ayrılan 13 milyon 500 bin TL ödenekle tarihi dokunun onarımı yapılacak.

ÇEVRESİNİ MATKAPLA OYDUKLARI KİTABE ÇALINMAK İSTENMİŞ

Surlarda çalınan taşların, daha çok evlerde ve ticari yapılarda kullanıldığı biliniyor. Diyarbakır Surları'nda toplamda 82 burç bulunuyor. Her bir burcun üzerinde farklı medeniyetlere ait yazıtlar, kitabeler ve figürler bulunuyor. Bu burçların birinin üzerindeki binlerce yıllık bir kitabe, matkapla sökülüp götürülmek istenmiş. Kitabenin etrafındaki matkap izleri ve kırılmış burcun taşları, tüm uğraşlara rağmen kitabenin sökülemediğini gözler önüne seriyor.

'SÖKÜLEN TAŞLAR DEĞER İFADE ETMİYOR'

Surlara ait taşların çalınmasıyla ilgili konuşan Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Amida Höyüğü Kazı Başkanı Prof. Dr. İrfan Yıldız, taşların yapıdan söküldükten sonra bir değer ifade etmeyeceğini söyledi. Bakanlığın ve Valiliğin başarılı çalışmalarıyla taşların bulunduğunu hatırlatan Yıldız, şunları kaydetti:

"Bir insanın tarihi eserdeki taşı, söküp alıp götürüp satmasını insanın aklı, hayali ve mantığı almıyor. Binlerce yıldır yapıyla bütünleşmiş o taş, yapıda kaldığı müddetçe bir önem ve bir değer arz ediyor. Yoksa onun alınıp başka yere götürülmesi, sıradan bir taştan farkı yoktur. Bu konuda hem bakanlığımıza hem valiliğimize teşekkür ediyoruz, gereken duyarlılığı gösterdiler, Diyarbakır'daki tarihi yapılara ait taşları bulup getirip istiflediler. Onlar da önümüzdeki dönemlerde tarihi yapılarda kullanılacak. Diyarbakır halkına özellikle şu çağrıyı yapmak istiyorum; şu anda elimizde büyük bir değer var, büyük bir hazine var. Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde bir eserdir, bizim bu esere sahip çıkmamız lazım ve bu eseri tahrip edenleri uyarmamız gerekiyor. Çünkü bu artık dünyaya mal olan bir eserimizdir, biz ne kadar sahip çıkarsak, dünya da o kadar sahip çıkacaktır."

'PROJE ÇALIŞMALARININ BÜYÜK KISMI TAMAMLANDI'

Diyarbakır Surları için hazırlanan projeler ve yapılacak restorasyon çalışmaları hakkında da bilgi veren Prof. Dr. İrfan Yıldız, Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından surların Mardin Kapısı'ndan, Saray Kapı'ya kadar olan kısmının kod düşürme çalışmalarına başlandığını kaydederek, "Diyarbakır Surları için özellikle son yıllarda proje ve restorasyon çalışmaları devam etmektedir. Şu anda proje çalışmalarının büyük bir kısmı tamamlandı. Özellikle son bir aydır Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından surların Mardin Kapısı'ndan, Saray Kapı'ya kadar olan kısmının kod düşürme çalışmaları yapılıyor. Bu çalışmalar tamamlandıktan sonra akabinde peyzaj çalışmaları tamamlanacak. Projelerin birinci etabı tamamlanmıştı, ikinci etabı da kısmen yapıldı, diğeri devam ediyor. Diyarbakır Valiliği tarafından Diyarbakır Surları için bu yıl 13.5 milyon liralık bir ödenek ayrıldı, artık Diyarbakır Surları'nın onarımlarına da başlanacak" diye konuştu.