Dış Politikada 2022: 11 Yıl Sonra Suriye ile İlk Resmi Temas Sağlandı, Rusya-Ukrayna Savaşı Çıktı, Mısır ve İsrail ile İlişikiler Normalleşme Yolunda

MELİS YILDIRIM

Rusya'nın 24 Şubat'ta Ukrayna'ya saldırısı sonucunda başlayan savaşın damga vurduğu 2022 yılında; İsrail, Ermenistan ve Mısır ile ilişkilerin normalleşme sürecine girmesi, F-16 savaş uçağı tedariki ve modernizasyonundaki sorunlar ve 11 yıl sonra Suriye ile kurulan ilk üst düzey resmi temas Türkiye'nin Dışişleri mesaisinde öne çıkan gelişmeler oldu.

Rusya'nın Ukrayna'ya 24 Şubat'ta saldırmasıyla başlayan savaş Türkiye'de de Dünya'da da 2022 yılında yaşanan diplomatik gelişmelerin başında yer aldı. Türk dış politikasında da önemli gelişmelerin yaşandığı 2022 yılında, Anka Haber Ajansı'nın derlemesine göre öne çıkan bazı köşe taşları şöyle:

14 Ocak: Türkiye-Ermenistan normalleşmesi kapsamında Rusya'nın Başkenti Moskova'da ilk toplantı yapıldı. Toplantıda Türkiye'nin Ermenistan Özel Temsilcisi Büyükelçi Serdar Kılıç Ermenistan'ın Özel Temsilcisi Rubin Rubinyan ile görüştü.

24 Şubat: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'nın doğusundaki Donbas bölgesine özel askeri operasyon başlattıklarını duyurdu. Aynı gün, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki güvenlik zirvesi Cumhurbaşkanlığı'nda toplandı.

4 Mart: Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Brüksel'de yapılan Olağanüstü NATO Dışişleri Bakanları toplantısına katıldı.

9 Mart: İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın resmi davetlisi olarak Ankara'ya geldi. Bu ziyaret, 14 yıl sonra İsrail'den Türkiye'ye ilk üst düzey ziyaret oldu.

10 Mart: Antalya Diplomasi Forumu kapsamında Ukrayna-Rusya-Türkiye Dışişleri Bakanları arasında üçlü görüşme yapıldı. Bu görüşme, çatışmanın başlamasından sonra Dışişleri Bakanları düzeyinde yüz yüze yapılan ilk görüşmeydi.

13 Mart: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis ile İstanbul Vahdettin Köşkü'nde görüştü. İletişim Başkanlığı görüşmeye ilişkin, "Türkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlıklara rağmen, iletişim kanallarının açık tutulması ve ikili ilişkilerin iyileştirilmesi konusunda mutabık kalındı" açıklamasını yaptı.

23 Mayıs: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kabine Toplantısı sonrasında, Yunanistan Başbakanı Miçotakis'in ABD Kongresi'nde Kongre üyelerinden Türkiye'ye silah satışına onay vermemelerini istemesine ilişkin "Artık benim için Miçotakis diye birisi yok" dedi. İki ülke arasındaki ilişkiler olumsuz bir ivme kazandı.

14 Haziran: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, İsviçre'nin Cenevre kentinde düzenlenen Kadınlara Yönelik Ayrımcılığın Önlenmesi (CEDAW) Komitesi'nin 82'nci oturumuna katıldı. Yanık burada, "Kadına yönelik şiddete yönelik mücadele kararımızda bir adım bile geri adım atmadık. Tüm politikalarımızda adalet ve eşitliği sağlama misyonuyla, mevcut zorluklara etkin çözüm sunan bir strateji benimsiyoruz. Önceden katıldığımız İstanbul Sözleşmesi'nden çekilme kararımız, yöntem ve araçların değiştirilmesine dayanıyor" dedi.

22 Haziran: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman bin Abdülaziz El Suud ile Cumhurbaşkanlığı'nda bir görüşme yaptı. Görüşmenin ardından Veliaht Prensi onuruna Cumhurbaşkanlığı'nda verilen yemek, muhalefet tarafından eleştirildi. Yemeğin görüntüleri resmi heyetteki üst düzey bir Suudi tarafından Twitter'da paylaşıldı. Arapça şarkıda, Prens Selman'a övgülerin yer aldığı belirtildi.

28 Haziran: NATO'nun Madrid Zirvesi kapsamında, Finlandiya ve İsveç'in NATO'ya katılım talebi için Türkiye'nin taleplerine ilişkin bir toplantı yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, İsveç Başbakanı Magdalena Andersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg başkanlığındaki toplantının ardından Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında Üçlü Muhtıra imzalandı.

30 Haziran: ABD Başkanı Joe Biden, Madrid'de düzenlenen NATO Zirvesi'nin ardından yaptığı basın açıklamasında, F-16 savaş uçaklarının Türkiye'ye satışına ilişkin, "Aralık ayında da söylemiştim onlara F-16'ları satmamız gerekiyor. Bunları modernize etmemiz gerekiyor. Bunu yapmamak çıkarlarımıza aykırı. Bu konudaki pozisyonum hiç değişmedi Aralık ayından beri. Biz onlara F-16 satmalıyız. Bunu yapabilmemiz için Kongre'den onay almamız gerekiyor. Bunu alabileceğimizi düşünüyorum" ifadelerini kullandı.

30 Haziran: CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, NATO Zirvesi'nin yapıldığı Madrid'de İspanya Başbakanı Pedro Sanchez'in 29 Haziran'da verdiği gayri resmi akşam yemeğinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) lideri Nikos Anastasiadis ile çekilmiş fotoğrafını, "Türkiye'nin tanımadığı GKRY lideri Madrid'de NATO Zirvesi'nde! Anlaşılıyor ki asıl veto bu akşam kalkmış" notuyla paylaşarak tepki gösterdi.

19 Temmuz: Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran'ın başkenti Tahran'da İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Rusya Devlet Başkanı Putin ile bir araya geldi. Liderler, görüşmede Suriye krizini ele aldı.

22 Temmuz: Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres'in katılımıyla; Ukrayna ve Rusya heyetlerinin bulunduğu, Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi olarak imza altına alınan anlaşmanın imza töreni Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisi'nde yapıldı.

11 Ağustos: Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Ankara'da düzenlenen 13. Büyükelçiler Konferansı'nın kapanışı dolayısıyla düzenlediği basın toplantısında; "Bağlantısızlar Toplantısı'nda, Belgrad'da ayaküstü Suriye Dışişleri Bakanı ile da kısa bir sohbetim oldu, o toplantı marjında. Orada da bu ülkenin tek çıkar yolunun siyasi uzlaşı olduğunu söyledim" açıklamasını yaptı. Söz konusu toplantı Ekim 2021'de Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da düzenlenmişti.

17 Ağustos: Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Kırgız mevkidaşı Ceenbek Kulubayev ile yaptığı ortak basın toplantısında İsrail ve Türkiye diplomatik temsilciliklerinin büyükelçilik seviyesine çıkarıldığını açıkladı.

18 Ağustos: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Lviv'de bir araya geldi. Bu görüşme, iki liderin savaşın başlamasından bu yana ilk yüz yüze görüşmesi oldu.

20 Eylül: Cumhurbaşkanı Erdoğan, BM Genel Kurulu'na katılmak için gittiği New York'ta İsrail Başbakanı Yair Lapid ile görüştü. Görüşme, diplomatik ilişkilerin en üst seviyeye çıkarılmasının duyurulmasının ardından, bir İsrail Başbakanı ve Türkiye Cumhurbaşkanı arasındaki ilk görüşme oldu.

6 Ekim: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Avrupa Siyasi Topluluğu Toplantısı'na katılmak üzere gittiği Prag'da, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile gayri resmi bir görüşme yaptı.

7 Ekim: Venedik Komisyonu, TBMM Genel Kurulu'nda görüşmeleri devam eden "sansür yasası" teklifiyle ilgili "Acil Ortak Görüş" metni yayınladı. Görüşte, "'Yanlış veya yanıltıcı' bilgilerin yayılmasının suç sayılmasına ilişkin hüküm, AİHS'nin 10. maddesi ile güvence altına alınan ifade özgürlüğüne engel teşkil etmektedir" ifadelerine yer verildi.

12 Ekim: Avrupa Konseyi Türkiye raportörleri İngiliz parlamenter John Howell ve Letonyalı parlamenter Boriss Cilevics'in AKPM Sonbahar Oturumu'nda sundukları rapor ve tavsiye karar tasarısı 16 ret oyuna karşı 94 oyla kabul edildi. Raportörler bu oturumda, Türkiye'deki adalet sistemi, temel hak ve özgürlüklerin kullanımı, Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş'ın tutuklulukları, 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimleri ve dezenformasyon yasasına ilişkin konulardaki endişelerini dile getirdi.

4 Kasım: Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ile Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisi'nde bir araya geldi. Görüşmede Ukrayna-Rusya Savaşı, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyelik başvuruları ele alındı.

8 Kasım: İsveç'in yeni seçilen Başbakanı Ulf Kristersson, Ankara'ya gelerek Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştü. İki lider görüşmesinde İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılımı ve Üçlü Mutabakat Muhtırası'nın uygulanması konularını ele aldı.

12 Kasım: Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın imzasını taşıyan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile İsrail'e 4 yılın ardından Büyükelçi ataması yapıldı. Kararname ile Tel Aviv Büyükelçiliği'ne 2010-2014 yıllarında Kudüs Başkonsolosluğu ve Ocak 2017-Mayıs 2017 arasında Yeni Delhi Büyükelçiliği görevlerini üstelenen Şakir Özkan Torunlar atandı.

15 Kasım: Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Mısır'ın Şarm el Şeyh kentinde düzenlenen İklim Zirvesi kapsamında Mısır Dışişleri Bakanı Semih Shoukri ile görüştü.

20 Kasım: Cumhurbaşkanı Erdoğan, FIFA 2022 Dünya Kupası'nın açılış töreni için gittiği Katar'da Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile görüştü. İki liderin görüşmesi, Türkiye ile Mısır arasında 9 yıl aradan sonra devlet başkanları düzeyinde gerçekleşen ilk temas oldu.

23 Kasım: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Küba Devlet Başkanı Miguel Díaz Canel ile Cumhurbaşkanlığı'nda bir araya geldi. Bu, Küba'dan Türkiye'ye 27 yılın ardından devlet başkanı düzeyindeki ilk ziyaret oldu.

23 Kasım: Cumhurbaşkanı Erdoğan, TBMM'deki grup konuşmasının ardından, Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ile görüşmesinin anımsatılması ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşme ihtimalinin sorulması üzerine, "Olabilir. Siyasette küslük, dargınlık olmaz. Eninde sonunda, en uygun şartta adımlar atılır" dedi.

29 Kasım: İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, " 15 Temmuz'un failidir" dediği Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) resmi ziyarette bulunmak üzere başkent Abu Dabi'ye gitti. Soylu ziyareti kapsamında Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayed Al Nahyan ve İçişleri Bakanı Saif bin Zayed Al Nahyan ile bir araya geldi.

3 Aralık: İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Ankara Büyükelçiliği'nde Milli Gün vesilesiyle düzenlenen etkinliğe katıldı.

15 Aralık: Uluslararası camia, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı (İBB) Ekrem İmamoğlu'na verilen 2 yıl 7 ay 15 gün hapis cezası ve siyasi yasak kararına tepki gösterdi. Sosyalist Enternasyonal, Avrupa Sosyalistler ve Demokratların İlerici İttifakı, AB Dış İlişkiler Servisi, AKPM Eş Raportörleri Boriss Cilevics ve John Howell ve ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price tepki gösterenler arasında yer aldı.

27 Aralık: İsrail'in Büyükelçisi Irit Lillian, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a güven mektubunu sundu.

28 Aralık: Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı Hakan Fidan, Moskova'da Rusya Federasyonu Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Suriye Savunma Bakanı Ali Mahmud Abbas ile Rusya Federasyonu ve Suriye İstihbarat Başkanları ile bir araya geldi. 11 yıl aranın ardından Suriye ile ilk üst düzey resmi temas olan görüşmeye ilişkin Milli Savunma Bakanlığı, "Yapıcı havada geçen toplantının sonucunda Suriye'de ve bir bütün olarak bölgede, istikrarın temin edilmesi ve sürdürülmesi için üçlü formattaki toplantıların devamı konusunda mutabık kalınmıştır" açıklamasını yaptı.