Dış Politikada 2016 Böyle Geçti (1)

Türkiye, proaktif dış politikası çerçevesinde komşu ülkelerdeki çatışmalar ve uluslararası güvenlik sorunlarına çözüm bulmak için 2016 yılında yoğun bir diplomasi mesaisi yaptı. İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) İslam Zirvesi ve Dünya İnsani Zirvesi gibi birçok zirveye ev sahipliği yapan Türkiye ayrıca insani yardım konularındaki yoğun çabalarından ötürü büyük takdir topladı.

Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında 18 Mart'ta imzalanan mutabakatla 33 nolu faslın açılması, Türkiye'deki Suriyelilere verilecek 3 milyar avro yardımın kullandırılmasının hızlandırılması ve Türkiye ile Yunanistan arasında "sığınmacıların geri gönderilmesi ve yeniden yerleştirilmesi" gibi konular karara bağlandı.

Öte yandan, Brüksel'deki zirvede, Ege Denizi'ndeki ölümlerin önüne geçmek amacıyla uygulanmasına karar verilen "bire bir değişim formülünün" 4 Nisan'da hayata geçmesi öne çıkan olaylar arasında yer aldı.

Yılın ilk yarısında Türkiye, dönem başkanlığını üstlendiği "Adalet ve Barış İçin Birlik ve Dayanışma" temalı İİT 13. İslam Zirvesi ile tarihte ilk kez düzenlenen Dünya İnsani Zirvesi'nde 55'e yakın devlet ve hükümet başkanına ev sahipliği yaptı.

2016'nın ilk yarısındaki önemli gelişmeler şöyle:

8 Ocak

İran'ın Ankara Büyükelçisi, İran resmi makamlarına bağlı bazı basın organlarında yer alan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Suudi Arabistan ziyareti ile bu ülkede infaz edilen idam cezaları arasında bağ kurulan yayınlar nedeniyle Dışişleri Bakanlığına çağrıldı. Büyükelçiye söz konusu yayınlara derhal son verilmesi isteği iletildi.

18 Mart

Brüksel'de yapılan AB-Türkiye zirvesinde taraflar arasındaki iş birliğinin güçlendirilmesi ve sığınmacı krizinin çözümü için yürütülen görüşmelerde anlaşmaya varıldı. Sağlanan mutabakatla üyelik müzakerelerinin yeniden canlandırılması amacıyla "Mali ve Bütçesel Hükümler" başlıklı 33 nolu faslın açılması, 20 Mart'tan sonra Türkiye'den Yunan adalarına geçen sığınmacıların Türkiye'ye geri gönderilmesi ve kabul edilen her bir Suriyeli sığınmacı için AB'nin Türkiye'den bir Suriyeli sığınmacı alması, AB'nin Türkiye'deki Suriyeli sığınmacılara yapacağı 3 milyar avroluk yardımın kullanımının hızlandırılması kararları alındı.

25 Mart

Dışişleri Bakanlığı, Güney Kıbrıs Rum yönetiminin, yeni bir uluslararası hidrokarbon arama ruhsatı ihalesine çıkmasıyla ilgili olarak, yabancı şirketlerin Türkiye'nin deniz yetki alanlarında izinsiz hidrokarbon arama faaliyetlerinde bulunmasına hiçbir şekilde izin verilmeyeceğini, kıta sahanlığındaki hak ve menfaatleri korumak için gerekli her türlü tedbirin alınacağını bildirdi.

29 Mart

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, son dönemde Almanya'da, Avrupalı Türk Demokratlar Birliği (UETD) şubelerine ve üyelerine karşı yapılan terör saldırılarını kaygıyla takip ettiklerini belirterek "Alman makamlarından, bu saldırıları aydınlatma ve ayrıca gereken tedbirleri alma noktasında duyarlılık beklediklerini" ifade etti.

4 Nisan

-Türkiye'nin, insan kaçakçılığı zincirinin kırılması ve yasa dışı göçün kontrol altına alınması amacıyla AB'ye önerdiği "bire bir değişim formülü" hayata geçti. Mutabakat, Yunanistan hükümeti tarafından 20 Mart'tan itibaren boşaltılan Midilli, Sakız, Sisam, İleryoz ve İstanköy adalarına, bu tarihten sonra geçen tüm düzensiz göçmenlerin Türkiye tarafından geri alınması ve Türkiye'ye gelen her sığınmacı için, Türkiye'den bir Suriyelinin AB ülkelerine yerleştirilmesini öngörüyor.

14 Nisan

Türkiye'nin dönem başkanlığını üstlendiği İslam İşbirliği Teşkilatı 13. İslam Zirvesi "Adalet ve Barış İçin Birlik ve Dayanışma" temasıyla İstanbul'da yapıldı. Zirvede üye ülkelerden 21 devlet başkanı, 6 hükümet başkanı, 9 başkan veya başbakan yardımcısı ve 12 bakan ile Kırım Tatarları, Suriye muhalefeti ve Arakanlı Müslümanlar ağırlandı. Zirvenin son gününde yayımlanan İstanbul Deklarasyonu'nda DEAŞ, El Kaide, Boko Haram, Eş Şebab ve PKK/PYD/ YPG gibi terör örgütlerinin üye ülkelere yönelttiği tehdide dikkat çekilerek terörle mücadelede kararlılık mesajı verildi.

AB Bakanı ve Başmüzakereci Volkan Bozkır, Avrupa Parlamentosu (AP) raporunda Türkiye'den Ermeni iddialarını tanıması isteğine atıfta bulunulması nedeniyle raporu yok hükmünde sayarak AP'ye iade edeceklerini söyledi.

11 Mayıs

Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'nin Dakka Büyükelçisi Devrim Öztürk'ü Bangladeş Cemaat-i İslami partisi lideri Motiur Rahman Nizami'nin idam edilmesi üzerine istişare için Ankara'ya çağırdı.

23 Mayıs

Türkiye, tarihte ilk kez düzenlenen Dünya İnsani Zirvesi'nde 55 yakın devlet ve hükümet başkanına ev sahipliği yaptı. Zirveye, tüm BM üyesi ülkelerin yanı sıra insani yardım alanında küresel düzeyde etkin uluslararası örgütler, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler, krizlerden etkilenen toplum temsilcileri ve özel sektörden olmak üzere 173 ülkeden 10 bin temsilci katıldı.

2 Haziran

Almanya'nın Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Robert Dölger, Alman Federal Meclisinin 1915 olaylarına dair tasarıyı kabulüne ilişkin Türkiye'nin duyduğu rahatsızlığı iletmek üzere Dışişleri Bakanlığına çağrıldı.

25 Haziran

Dışişleri Bakanlığı, Papa Franciscus'un 24-26 Haziran'da Ermenistan'a yaptığı ziyareti sırasında sözde soykırım anıtına gitmesinin, 1915 olaylarına ilişkin talihsiz açıklamalar yapmasının, Ermeni Katolikosuyla imzalanan Ortak Bildiri'de 1915 olaylarına dair kabul edilemez atıflarda bulunulması ve dönüş yolunda "yalan ve iftira olduğu kanıtlanmış ifadelerin" zikredilmesinin, "Papa'nın 1915 olaylarına ilişkin tarihi gerçeklerle ve hukukla bağdaşmayan Ermeni anlatısına olan koşulsuz bağlılığını bir kez daha gösterdiğini" vurguladı.

30 Haziran

Naci Koru'dan boşalan Dışişleri Bakan Yardımcılığına Büyükelçi Ahmet Yıldız atandı.