Dap Desteğiyle Fabrikanın Bacası Yeniden Tüttü

ORHAN GÜNGÖR - Ağrı'nın tek sanayi kuruluşu olan Ağrı Şeker Fabrikası, Doğu Anadolu Projesi (DAP) Bölge Kalkınma İdaresinin "Şeker Pancarı Üretiminin Artırılması Projesi" kapsamında çiftçilere sağlanan desteklerle 3 yıl aradan sonra tekrar faaliyete geçti.

Zahmetli ve yoğun işçilik isteyen şeker pancarı üretiminde işçi bulmakta zorlanan Ağrılı çiftçilerin bir kısmı pancar yerine başka ürünlere yöneldi, bir kısmı ise büyük şehirlere göç etmek zorunda kaldı.

Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ Genel Müdürlüğü ile DAP İdaresi arasında imzalanan protokol gereği, çiftçinin hem iş gücünü hem de ekim ve söküm maliyetini azaltmak için makine desteğinde bulunulması bu yıl çiftçilerin yeniden pancar üretimine yönelmesini sağladı.

DAP İdaresi Ağrılı çiftçilere 8 adet mibzer, 10 adet pancar hasat makinesi ve bir adet pancar posası paketleme makinesi desteğiyle, fabrikanın tekrar üretime geçmesini temin etti.

Iğdır ve Muş çiftçisinin katkılarıyla yaklaşık 168 bin ton pancarı işleyecek fabrikada 22 bin 500 ton şeker, 6 bin ton melas ve 54 bin ton yaş küspe elde edilmesi planlanıyor.

DAP İdaresi Başkanı Adnan Demir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Doğu Anadolu'da kişi başına gelirin en düşük olduğu illerden birinin Ağrı olduğunu söyledi. Ağrı Şeker Fabrikasının 3 yıllık aradan sonra tekrar faaliyete geçtiğinin önemine dikkati çeken Demir, "Şeker fabrikası Ağrı için çok önemli bir işletmedir. Fabrikanın kapalı kaldığı 3 yıl süre zarfında bir sürü insan bölgeden ayrıldı." dedi.

"Şeker pancarları bölgede hayvancılığın gelişmesinde çok önemli faktördür"

Fabrikanın tekrar faaliyete geçmesi için şeker pancarı kotasının doldurulması gerektiğine işaret eden Demir, şöyle konuştu:

"Fabrikanın kapanmasıyla bölgede istihdam noktasında sıkıntı vardı. Şeker pancarı kotası için ekim artı hasadın bir şekilde tarımsal mekanizma ile yapılıyor olması gerekiyordu. Bu doğrultuda DAP İdaresi olarak makine ile hasadın yapılabilmesi için ekimin de düzgün yapılıyor olması gerekir. Bu amaçla 8 adet mibzer, 10 adet de tek sıralı pancar söküm makinesini aldık. Bununla da yetinmedik, şeker pancarı özellikle bu bölgede hayvancılığın gelişmesinde çok önemli faktördür. Sebebi, şeker pancarı üretiminden elde edilen küspenin hayvancılık sektöründe besiciler için önemli bir yem girdisi olmasıdır. Bu yem girdisinin bir şekilde yıllardan beri bu açık alanlarda dökülerek hayvanlarımıza yem olarak kullanılıyordu. Bu açık yapılan stoklanmadan dolayı ciddi bir şekilde hastalıklara, küspenin heder olmasına sebep oluyordu."

Hayvanların daha sağlıklı küspe tüketimi için 4 ile küspe balyalama desteğinde bulunduklarını aktaran Demir, "Küspede, kayıpların azalması, hayvan beslenmesindeki olumlu etkisini sağlamak adına 4 ilimizde Malatya, Muş, Ağrı ve Erzurum'da 4 tane küspe balyalama makinesi aldık. Bunların her bir tanesi 445 milyar civarında. Bunların kurulumu da yapıldı. Amacımız hayvancılıkta girdi maddesi olarak küspenin daha kaliteli bir şekilde muhafaza ediliyor olması." dedi.

DAP olarak çiftçilere katkı sağladıklarını anlatan Demir, şunları kaydetti:

"DAP tarafından dağıtılan mibzer ve pancar söküm makinesi aslında, şeker fabrikasının tekrar devreye girmesiyle göçü geriye döndürme noktasında önemli başlangıç olacağını düşünüyoruz. Bölgede çok ciddi manada ekilemeyen, işlenmeyen arazi varlığı var. Bu arazilerin bir şekilde işlenmesiyle, insanlara hayatlarını idame edecek ve alım garantisi sağlayacak üretim olması halinde göçün önlemesine katkı sağlayacaktır. Sulama projesini örnek verecek olursak, ciddi manada sulamaya açtığınız arazilerde, köylüler 'evet arazimiz sulamaya kavuştu, tekrar batıdan kendi memleketimize göçtük' dediler. Temennimiz Ağrı'da da bu çalışmalarımızla göçe olumlu katkı sağlamak."

-"Fabrika açıldıktan sonra insanlarda moral oluştu"

Ağrı Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Saim Alpaslan da şeker fabrikasının 3 yıl kapalı kalmasının kentte ekonomik anlamda ciddi eksiklere yol açtığını söyledi.

Ağrı'nın tek fabrikası olan Ağrı Şeker Fabrikasının kente, 15 bin insana ekmek verdiğini belirten Alpaslan, "Şeker pancarının ekimi tarıma katkı sunuyor, aynı zamanda hayvancılıkta yem bitkisi olarak kullanılıyor. Bu fabrika ekonomik anlamda kente ciddi katkılar sağlıyor." dedi.

Fabrikanın faaliyette olması göçün engellenmesi demek olduğunu vurgulayan Alpaslan, şöyle devam etti:

"Ağrı olarak göç veren bir iliz. Fabrika açıldıktan sonra insanlar da bir moral oluştu. Fabrikanın, bu bölgede zarar etse bile, sürekli açık olması gerekmektedir. Fabrika kapandığı zaman manevi olarak yıkılıyor ve göçle karşı karşıya kalıyoruz. Fabrikada çalışan 450-500 civarında personelimiz bulunuyor. Ağrı Şeker Fabrikası kapandığı zaman bu işçilerimiz de farklı fabrikalarda çalışmak zorundadır. Bu da Ağrı için ekonomik bazda ciddi bir kayıptır. Ağrı ekonomisine kazandıracağımız bu maaşları maalesef başka illere taşımak zorunda kalıyoruz. Bu insanlarımızın sürekli Ağrı'daki fabrikada görev yapıp maaşlarıyla da Ağrı esnafına katkı sağlaması lazım."

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi (AİÇÜ) Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Faruk Kaya ise Ağrı'da sanayinin gelişmediğini ve ağır sanayi olarak da sadece şeker fabrikasının olduğunu söyledi.

Ağrı'nın kırsal nüfusu fazla olan yörelerden biri olduğunu belirten Kaya, "Ağrı Eleşkirt ovası pancar üretimi noktasında son derece elverişli bir yapıya sahiptir. Ağrı şeker fabrikasının tarihi olan 1984 yılından sonra özellikle Eleşkirt ovasında ciddi bir çiftçi potansiyeli vardı. Çünkü bu bölgede ticari anlamda baklagil ve diğer tarım ürünlerinde çok verim elde edilemiyor." dedi.

Ağrı'daki şeker fabrikasının önemine değinen Kaya, şunları kaydetti:

"Dünya ölçeğinde şeker pancarı üretiminin, kamıştan elde edilen şekerden daha pahalı olması nedeniyle, şeker pancarına uygulanan desteklemelerin azaltılması ve kota uygulamasının getirilmesi yörede şeker pancarı üretiminin azalmasına neden oldu. Sonunda da fabrikanın işletecek durumda olmamasından dolayı da kapanmasına neden oldu. Fabrikanın açık olması hem iş gücü hem de istihdam anlamında önemlidir. Yöre nüfusunun önemli bir kısmı kırsal nüfustan oluşuyor. Bu kırsal nüfusunun bir kısmı şeker pancarı ekmek suretiyle istihdam oluyor. Eleşkirt ovasının şekeri son derece kalitelidir. Ekimi devlet tarafından muhakkak desteklenmeli. Şeker fabrikasının Ağrı'da bulunması, bacasının tütmesi Ağrı insanı için sosyal, ekonomik ve psikolojik olarak bir umuttur. Çiftçilerimizde buna karşılık vererek boş alanları, tarlaları şeker pancarı ile doldurulmalıdır. Fabrika faaliyette olması bizim için çok önemlidir. Çünkü başka bir sanayi tesisimiz yoktur. Ağrı halkının psikolojik olarak olumlu yönde etkilenmesine ve iş gücü ile istihdama da katkısı olacaktır."