Çin'in "Binbir Yüzü"

Ali İhsan Çam - Çin denince akla her ne kadar tek bir Çinli imajı gelse de ülkede 56 etnik unsur ve onlarca "renk ve yüz" bulunuyor.

Tek başına Avrupa kıtasından büyük olan ve Çincede kendilerini dünyanın merkezinde tanımlayan "Orta Ülkede (Cong Guo)" onlarca etnik unsur, ülkenin çeşitli yerlerindeki kendi özerk bölgeleri ya da eyaletlerde yaşıyor. Tarihte kendi kendine yeterliliği nedeniyle dış dünyaya açık olmaya çok fazla ihtiyaç duymayan Çin, İpek Yolu ve benzeri ticari yolları ile güneyden kuzeye, batıdan doğuya tüm kıtayı kaynaştırdı.

Doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine devasa bir alana yayılmış kıta ülkesi Çin'de insanlar, dilleri, kültürleri, gelenekleri, yaşam koşulları ve yemek kültürleri farklı olsa da, dışarıdan bakan kişilerde sadece tek bir "Çinli" imajı uyandırıyor.

Dünyanın en kalabalık ülkesi Çin'de sayıları binlerle ifade edilen etnik unsurlardan, sayıları bir milyara ulaşan etnik unsur yaşıyor. Özellikle ülkeye ilk gelen ve dışarıdan bakanlar için "herkesin birbirine benzediği" görünümün arkasında aslında çok farklı "renk ve yüz" bulunuyor. Bu etnik unsurların birçoğu günlük yaşamda da rahatça ayırt edilebilirken, bazıları dini farklılıkları nedeniyle hemen ön plana çıkıyor.

Ülkede baskın etnisite olan "Han Milliyeti"nin sayısı resmi rakamlara göre 1 milyarın üzerinde ve nüfusa oranı yüzde 92. Diğer 55 etnik unsurun nüfusa oranının ise yüzde 8 olduğu belirtiliyor.

Dünya genelinde Çin deyince akla gelen "Han milliyeti" dışında en bilinen etnik unsurlar Tibet, Uygur, Hui (Çinli Müslümanlar) ve Moğollar olarak anılsa da, adı duyulmamış kökleri Orta Asya'dan, Sibirya'ya, Güney Asya'dan Kuzey Doğu Asya'ya dayanan onlarca milliyet var.

Ülkedeki 10 etkin unsurun Müslüman olması dikkati çekerken, ülkede görülen en yoğun inanç Budizm. Bunların yanında Taoist ya da bunun gibi geleneksel olarak atalarının dinlerine inananlar ve çok az sayıda Hırıstiyan unsur bulunduğu ifade ediliyor.

Çin'deki etnik unsurlardan Han, Hui ve Mançu'ların Çince dışında özel dilleri bulunmuyor. Diğer etnik unsurlar ise Çincenin yaygın lehçesi Putonghua'nın (Mandarin) yanında kendi yerel dillerini de kullanıyor.

Çin'de yoğun olarak kuzey batı, güney batı ve kuzey doğu'da yaşayan 56 etnik azınlık ise şu şekilde;

Han, Moğol, Hui, Uygur, Tibet, Miao, Yi, Cuang, Bouyey, Kore, Mançu, Dong, Yao, Bay, Tucia, Hani, Kazak, Day, Li, Lisu, Va, Şı, Gaoşan, Lahu, Şui, Dongşiang, Naşi, Cingpo, Kırgız, Tu, Dahur, Mulao, Çiang, Bulang, Sala, Maonan, Gılo, Sibo, Açang, Pumi, Tacik, Nu, Özbek, Rus, Ovınkı, Dıang, Baoan, Yügu, Cing, Tatar, Dulong, Oroçın, Hıcı, Monba, Luoba, Cinuo. - Pekin