CHP, MESEM Projesi Kapsamında Çalışan Çocukların Sorunlarını Meclis'e Taşıdı

CHP, çocuk işçiliği ve iş cinayetleri başta olmak üzere MESEM projesi kapsamında çalışan çocukların yaşadığı sorunlara ilişkin TBMM Başkanlığı'na iki ayrı araştırma önergesi verdi. CHP İstanbul Milletvekili Turan Taşkın Özer önergesinde, "Özensiz ve denetimsiz yürütülen MESEM'ler, vaat ettiği gibi öğrencilerin meslek öğrenmelerini, değil, aksine ağır koşullarda, hak ihlallerine maruz kalarak, uzun saatlerce çalıştırılmalarına ortam hazırlamıştır. Genç işsizliği bitirmemiş, işverene ücretsiz ara elaman bulma kurumu haline gelmiştir. Çırak ya da stajyer eğitimi değil ucuz iş gücü, çocuk emeği sömürüsü düzeni kurulmuştur" dedi. CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara ise, önergesinde "Birçok işletme MESEM kapsamında öğrencileri mesai dışındaki saatlerde kayıt dışı olarak verilen ücretlerle ya da ücretsiz şekilde istihdam etmektedir. Bazı MESEM'lerde ise aynı ilde yaşamayan insanların bile öğrenci olarak kayıt ettirildiği, akrabalık ve hısımlık dolayısıyla bu merkezlerden para elde ettiği iddia edilmektedir" ifadelerini kullandı.

CHP, çocuk işçiliği ve iş cinayetleri başta olmak üzere MESEM projesi kapsamında çalışan çocukların yaşadığı sorunları Meclis'e taşıdı. CHP İstanbul Milletvekili Turan Taşkın Özer ve CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara 20'şer milletvekilinin imzasıyla iki ayrı Meclis araştırma önergesini TBMM'ye sundu. Önergelerde MESEM kapsamında ortaya çıkan ucuz iş gücü, çocuk işçiliği ve işyerlerinde iş kazaları nedeni ile hayatını kaybeden çocuklarla ilgili yaşanan sorunların araştırılması ve çözüm yollarının üretilmesi istendi.

CHP İstanbul Milletvekili Turan Taşkın Özer, araştırma önergesinde şunları kaydetti:

"OCAK 2024 İTİBARİYLE TÜRKİYE GENELİNDE MESEM'DE 428 BİN 938 ÖRGÜN EĞİTİME HAKKI OLAN ÖĞRENCİ BULUNMAKTADIR"

"Özensiz ve denetimsiz yürütülen MESEM'ler, vaat ettiği gibi öğrencilerin meslek öğrenmelerini, değil, aksine ağır koşullarda, hak ihlallerine maruz kalarak, uzun saatlerce çalıştırılmalarına ortam hazırlamıştır. Genç işsizliği bitirmemiş, işverene ücretsiz ara elaman bulma kurumu haline gelmiştir. Çırak ya da stajyer eğitimi değil ucuz iş gücü, çocuk emeği sömürüsü düzeni kurulmuştur. Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre, Ocak 2024 itibariyle Türkiye genelinde MESEM'de 428 bin 938 örgün eğitime hakkı olan öğrenci bulunmaktadır. İstanbul'da ise 39 bin 67 öğrenci bu sisteme kayıtlıdır. Bu sayılara Ustalık Telafi Programı dahil değildir. Çalışmak zorunda kalan çocuklarla ilgili bakanlıklar ve kurumlar sağlıklı veri tutmamaktadır. TÜİK'in son olarak 2019 yılında yaptığı ve 2020 yılında yayımladığı Çocuk İşgücü Anketi'ne göre; mülteci çocuklar ve çıraklar hariç en az 720 bin çocuk ücretli bir işte çalışmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2022 yılı faaliyet raporunda ise işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden denetim yapılan iş yerlerinde 15-17 ya aralığında ve 'genç çalışan' statüsünde olan 619 bin çocuk tespit edilmiştir.

"SAÇ BÜKME MAKİNESINE KAFASI SIKIŞARAK HAYATINI KAYBEDEN TONBUL'UN ÖLÜMÜNDE ORTAYA ÇIKAN İHMALLER BÜTÜNÜ, ÇOCUK İŞÇİLİĞİ ALANININ DENETİMSİZ OLDUĞUNU ORTAYA KOYMUŞTUR"

Denetim eksikliği ise ülkemizin her alanda sorunu olduğu gibi bu alanda da karşımıza çıkmakta ve kanunların uygulanmamasının başında gelmektedir. Bakanlık, Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı kapsamında 18 strateji ve 106 faaliyete yer verirken, çocuk işçiliğinin nedenleri arasında 'çocuk işgücüne yönelik işveren talebi' olduğunu belirtmiştir. Son olarak İstanbul'da MESEM öğrencisi 14 yaşındaki Arda Tonbul, staj yaptığı demir çelik fabrikasında hayatını kaybetmiştir. Saç bükme makinesine kafası sıkışarak hayatını kaybeden Tonbul'un ölümünde ortaya çıkan ihmaller bütünü, çocuk işçiliği alanının denetimsiz ve tehlikeli olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur. "

"BAZI İŞLETMELERİN, MESEM PROJESİ KAPSAMINDA AKRABASINI ÖĞRENCİ OLARAK KAYIT ETTİREREK, PARA ELDE EDİLDİĞİ İDDİA EDİLMEKTEDİR"

CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara ise önergesinde şu ifadelere yer verdi:

"Birçok işletme MESEM kapsamında öğrencileri mesai dışındaki saatlerde kayıt dışı olarak verilen ücretlerle ya da ücretsiz şekilde istihdam etmektedir. Bazı MESEM'lerde ise aynı ilde yaşamayan insanların bile öğrenci olarak kayıt ettirildiği, akrabalık ve hısımlık dolayısıyla bu merkezlerden para elde ettiği iddia edilmektedir.

"ÇOCUK YAŞTAKİ KİŞİLERİN YETERLİ TECRÜBE EDİNMEDEN ÇOK TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILMASI SONUCUNDA BİRÇOK İŞ CİNAYETİ MEYDANA GELMEKTEDİR"

MESEM projesi kapsamında çalıştırılan öğrencilerin iş yerlerindeki durumlarına dair nasıl bir denetleme yapıldığına dair kamuoyunu aydınlatıcı bir açıklama bulunmamaktadır. Çocuk işçiliği yoksulluğun en önemli nedenlerinin başında gelmekle beraber son zamanlarda topluma yayılan derin yoksulluk neticesinde aileler asgari ücretin belirli bir tutarındaki ödemeleri alabilmek için bu duruma razı olmaktadır. Özellikle çocuk yaştaki kişilerin yeterli tecrübe edinmeden çok tehlikeli işlerde çalıştırılması ve emek sömürüsüne maruz kalması sonucunda birçok iş cinayeti meydana gelmektedir.

Geçtiğimiz haftalarda, Kütahya'da, staj gördüğü atölyede üzerine sunta blokları devrilmesi sonucunda 15 yaşındaki Erol Can Yavuz hayatını kaybederken, yine İstanbul'da demir-çelik fabrikasında staj yapan 14 yaşındaki Arda Tonbul saç bükme makinesine sıkışarak hayatını kaybetmiştir. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nin iş cinayetleri raporuna göre; 2023 yılında 14 yaş ve altı 22 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 32 çocuk işçi hayatını kaybetmiştir. MESEM gibi projeler de hali hazırda çözülemeyen çocuk işçiliği sorununu daha da yıkıcı hale getirmektedir."