Cezaevleri Çocuklar İçin Uygun Değil, Sistem Değişmeli

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) Hapiste Çocuk Tematik Alan Temsilcisi Avukat Cansu Şekerci, "Cezaevleri çocuklar için uygun yerler değildir, sistem değişmeli" dedi.

Avukat Cansu Şekerci, 'Yaşasın Çocuklar' programının sekizinci bölümünde 'suça sürüklenmiş çocuklar' ve 'hapishanede annesiyle kalan çocuklar' konu başlığında gazeteci Semra Topçu ile çocuk hakları uzmanı-gazeteci Menekşe Tokyay'ın sorularını yanıtladı.

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) Hapiste Çocuk Tematik Alan Temsilcisi Avukat Cansu Şekerci, programda tahliye sonrasında yapılması gerekenlere de dikkat çekti. "Tutuklu ve hükümlü çocukların tahliyesinden sonra ne yapacağına ve nasıl yönlendirileceğine dair herhangi bir hazırlık yok, çocuk bazen nereye gideceğini ve ne yapacağını bile bilemiyor" diyen Şekerci, tahliye öncesi meslek edindirme kursları ve madde bağımlılığını önlemeye dönük programların uygulanması gerektiğini vurguladı.

Semra Topçu'nun Youtube kanalında yayınlanan programda Şekerci şunları söyledi:

"Hiçbir çocuğun hapsedilmemesi gerektiği üzerinden hareket ediyoruz. Bu da gerçekleşene kadar tutulma şartlarının iyileşmesine dair çalışıyoruz. 12-18 yaş arası bazı çocuklar yetişkin hapishanelerinin çocuk koğuşlarında tutuluyor. Hükümlü kız çocuklar için sadece bir eğitim evi var, tutuklu kız çocukları yargılaması sonuçlanana kadar yetişkin hapishanelerinin kadın koğuşlarında bulunuyor. Türkiye zamanında bu konuda AİHM'den ihlal kararı aldı. Çocuklar kendilerine uygun şartlarda tutulmayınca, yetişkinler arasında ayrımcılığa uğruyor.

Hapishaneleri rehabilitasyonla ilişkilendirmek mümkün değil. Bir çocuğu ailesinden, yaşadığı ortamdan, okulundan, açık havadan, oyun alanlarından alıp belirli kurallar içine hapsediyorsunuz. Caydırıcılık konusunda da aynı şey geçerli. Çocuklar yargılandıkları esnada, örneğin ilk kez suçla ilişkilendirilmişse, başına ne geldiğini anlamlandıramıyor. İlk suç iddiasında hırsızlık gibi durumlarda tutuklamayla çok karşılaşmayız. Çocuk için koruyucu-önleyici önlem alınmadığından bu suçtan başına bir şey gelmediğini düşünüyor ve bu suçtan uzaklaşmıyor. Suçun veya eylemin caydırıcılığına ilişkin bir şeyle karşılaşmıyor. Dolayısıyla çocuğun bu eylemden vazgeçmesi için bir önlem alınmıyor."

Türkiye'de suça sürüklenen çocuk sayısının son 10 yılda hızla iki katına çıktığı belirtilen programda, 2022 yılında 200 binden fazla çocuk suça sürüklendiği vurgulandı.

Avrupa Birliği fonlarıyla hapishanelerdeki çocukların durumuna dair somut iyileşmeye dair sistematik bir izleme yapılamadığını belirten Şekerci, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü faaliyet raporlarının 2017 yılından beri yayımlanmadığını, bazı raporların ve proje çıktılarının kurum içinde kalıp kamuoyuyla paylaşılmadığını, bu yüzden de izleme ve etki değerlendirme çalışmalarının kolay yapılamadığını söyledi.

CİSST, hapishanelerdeki hak ihlallerini izlemeleri kendilerine gelen mektuplarla veya hafta içi her gün 11-17 saatleri arasında mahpuslara ve yakınlarının başvurusuna açık olan Mahpus Danışma Hattı (0-216-4505004) üzerinden yapıyor. Bu izlemeler sonucunda insan hakları başvuruları yapan CİSST, bu hatta gelen iddialara dair yerinde izleme yapılması için ilgili kurumlara çağrıda bulunuyor.