Bitlis'te Mirza Paşazade Abdurrahman Paşa'nın Mezar Taşı Bulundu

BİTLİS Eren Üniversitesi Bitlis ve Yöresi Tarih ve Kültür Uygulama ve Araştırma Merkezi (BİTAM) tarafından yapılan çalışmalarda, Muş Beyleri'nden olan Mirza Paşazade Abdurrahman Paşa'ya ait mezar taşı tespit etti. BİTAM Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Fatih Gencer, Abdurrahman Paşa'nın 2 Mart 1827 tarihinde Muş, Hınıs ve Malazgirt sancaklarına yönetici olarak atandığını söyledi.

BİTAM, Bitlis'in Güroymak ilçesi sınırları içerisinde yapılan çalışmalarda tespit edilen Mirza Paşazade Abdurrahman Paşa'ya ait mezarla ilgili yazılı açıklama yaptı. Üniversite Rektörü Prof. Dr. Erdal Necip Yardım imzası ile yapılan açıklamada, Bölge tarihine ışık tutacak araştırmalarına bir yenisinin eklendiği belirtildi. Yapılan açıklamada ise BİTAM Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Fatih Gencer'in açıklamalarına yer verildi. Gencer, Abdurrahman Paşa'nın 2 Mart 1827 tarihinde Muş, Hınıs ve Malazgirt sancaklarına yönetici olarak atanan kişi olduğunu belirterek mezar taşı ile ilgili şu bilgileri verdi:

"Dikdörtgen formlu beyaz mermerden yapılmış mezar, baş ve ayak taşından ibaret olup şahideli mezar taşları grubuna girmektedir. Her iki taş üzerinde de yazılar mevcuttur. Katibi başlıklı olan mezar baş taşı üç yerden kırılmıştır. Ayak taşının da sağ ve sol kısmı tahrip olmuştur. Taşın parçaları rastgele yan yana dağılmış vaziyettedir. Mezar baş taşı beş düz yatay silme ile altı satıra ayrılmaktadır."

Mezar taşları üzerindeki yazılar hakkında bilgi veren BİTAM Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Gencer, "Mezar baş taşında; Haza merkad es-said es-şehid el merhum el mağfur, Sahib'ülfazlvel-ihsan (mfh..?) el ayan fayık el Kur'an …(Kırık), Kasir-ulömr kesir-ula'mal, Mir-i ümera-i Abdurrahman Paşa bin emir-ül …..(kırık), Mirza Paşa ila ati fi ila ahiratimayeşa' teveffi fi tarih selase ve erbain ve miateyn ve elf sene 1243 yazmaktadır. Mezar Ayak Taşında; Rabbi Kerem ve lütfun amellere...Senayim-i bakisin eşyada külli fani Şahan-ı cihan cümle dergaha yüz urmuşdum. Hükmüna kamu mahküm ruhani ve cismani. Bu hakim-i zi-şana ihsanıyla rahmet kıl. Kabirde enis ile huri ile gılmanı. Mevlanınerüp feyzi kalbime gelüp tarih" yazıldığını belirtti.

AKRABASI ÖLDÜRDÜ

Muş, Hınıs ve Malazgirt Sancakları'nın yöneticisi Abdurrahman Paşa ve ailesi hakkında da bilgi veren Gencer, Abdurrahman Paşa'nın Muşlu Alaaddin Paşa'nın soyundan geldiğini ve Osmanlı belgelerinde, Kasım Ağaoğlu Alaaddin Paşa'nın Rojki takımından olduğunu belirtti. Daha önce BİTAM'ın tespit ettiği Alaaddin Bey'in torunlarına ait mezar taşlarında, 'Sülale-i Ümeray-ı Bilbas' ibaresinin yer aldığını belirten Gencer:

"Buradan hareketle Alaaddin Bey'in Rojkileri oluşturan Bilbas Aşireti'ne mensup olduğu ve dolayısıyla Bitlis'in kadim beyleri Şerefhanlar ile akrabalık bağlarının bulunduğu anlaşılmaktadır. Alaaddin Bey, Bitlis hanları tarafından Muş'a mütesellim olarak atanmış, böylece Muş Beyleri olarak bilinen ve Osmanlı belgelerinde Alaaddin Ocağı olarak ifade edilen beyler tarih sahnesine çıkmıştır. Alaaddin Bey oğulları zamanla güçlenmiş, Bitlis'i kendi nüfuz alanlarına dahil etmişlerdi. Hatta ilerleyen yıllarda Alaaddinoğulları, Şerefhanların yerini almışlardı"dedi.

Mezar taşının ait olduğu Abdurrahman Paşa'nın 30 Nisan 1828 tarihinde Çukur Nahiyesi Norşin Karyesi yakınında akrabalarından Yusufpaşazade Emin Bey'in düzenlediği bir suikast sonucu hayatını kaybettiğin de belirterek şu açıklamada bulundu:

"Abdurrahman Paşa atandıktan hemen sonra amcası olan ve merkezi hükümete isyan eden Selim Paşa ile mücadele etmek zorunda kalmıştı. Birlikleriyle beraber Muş'ta düzeni sağladıktan sonra amcasının sığınmış olduğu Bitlis üzerine yürümüştü. Bitlis'i ele geçirmiş, Selim Paşa tarafından zincire vurulan Bitlis Hanı İbrahim Han oğlu Mehmet Han'ı ve Bitlis kethüdası Yusufpaşazade Ahmet Bey'i kurtarmıştı. Bölgede düzeni sağladıktan bir müddet sonra 30 Nisan 1828 tarihinde Çukur Nahiyesi Norşin Karyesi yakınında akrabalarından Yusufpaşazade Emin Bey'in düzenlediği bir suikast sonucu hayatını kaybetmişti."

PAŞA VE HAN MEŞRU YÖNETİCİLERİN UNVANI

Dr. Öğretim Üyesi Gencer, bu döneme ait mezar taşlarında mezarda yatan kişiyi tanımlarken bey, ağa, paşa ve han gibi unvanlara rastlanıldığını, bey ve ağa unvanlarının önde gelen ailelere mensup olan bütün erkek bireyler için kullanıldığını, paşa ve han unvanının ise sadece Osmanlı yönetiminin atamış olduğu meşru idarecilerin kullandığını söyledi. BİTAM olarak disiplinler arası çalışmayı ilke edindiklerini de söyleyen Gencer, "BİTAM, şimdiye kadar yapıldığı gibi sadece mezar taşını tespit etmekle yetinmemiştir. Mezarda yatan şahsın tarihsel kişiliğini de belgeler ışında ortaya çıkararak örnek bir çalışmaya imza atmıştır. Bundan sonra da ilimizin tarihi ve kültürel değerlerini tespit etmeye ve elde edilen bilgileri halkımızla paylaşmaya devam edeceğiz" diye konuştu.

- Bitlis