"Binaların altındaki otopark, cam vitrinli dükkanlar yıkım sebebi olabiliyor"

İstanbul Gelişim Üniversitesi, 'betonarme yapılarda deprem sebebiyle oluşan hasar ve göçme sebepleri' başlıklı bir panel düzenledi. Panelde konuşan üniversitenin Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü'nden Doç. Dr. Anıl Niş, "Binaların altındaki otopark, cam vitrinli dükkanlar nedeniyle kesilen kolonlar yıkım sebebi olabiliyor. Zayıf kolon-güçlü kiriş, kısa kolon, kolonların kesilmesi, kolonlara bağlanmayan kiriş, yapıda deprem perdelerinin bulunmaması, beton kalitesinin düşüklüğü, inşaat demirlerin düz ve düşük dayanımlı oluşu, yanal demirlerin (etriyelerin) olmaması, deniz kumu kullanımı nedeniyle oluşan paslanma gibi sebeplerle yapılar depremde ağır hasar alıyor ya da yıkılıyor" dedi.

Deprem sebebiyle yaşanan hasar ve göçme sebeplerinin başında zayıf zemin koşullarının geldiğini aktaran Doç. Dr. Niş, yapılan incelemeler sonrasında sıvılaşma riskine sahip zayıf zeminlerde çok katlı ve esnek taşıyıcı sisteme sahip yapıların batarak veya dönerek ağır hasar aldığını ve bazılarında ise toptan göçme yaşandığını belirtti. Deprem sırasında yer altı suyunun yükselerek zemin daneleri arasındaki boşluk suyu basıncını artırdığını ve zeminin sıvı gibi akıcı bir hale geldiğini ifade eden Doç. Dr. Niş, "Hafif yapılar yanal harekete, ağır yapılar ise zemine doğru batmaya başlar. Bu da yapılarda ciddi hasarlara yol açtı. Bu durum yapıların inşası sırasında zeminde yeterli tedbirlerin alınmadığını veya gerekli zemin testlerinin yapılmadığını gösterdi" diye konuştu.

"DEPREM HAREKETİNDEN OLUŞAN YATAY YER DEĞİŞTİRMENİN YAKLAŞIK YÜZDE 70'İ YUMUŞAK KATTA OLUŞUR"

Doç. Dr. Anıl Niş, "Dolgu duvara sahip katlar, depremde duvarsız veya cam vitrinli katlara göre çok daha güçlü olmakta, duvarsız veya cam vitrinli katlar güçsüz kalıyor. Bu yumuşak kat düzensizliği hem yeni inşaatlarda hem de eski konutların ticari nedenlerle iş yerine dönüştürülmesi sonrasında ortaya çıkıyor. Ayrıca bir katın yüksekliği diğer kattan fazla olması da yumuşak kat düzensizliğine neden olur. 1999 Gölcük depremi ve 2023 Kahramanmaraş depremlerinde, yumuşak kat düzensizliği sahip çok katlı yapıların depremde yıkılmasının ana nedenidir. Mutlaka yumuşak kat oluşumunun önüne geçilmesi gerekir, taşıyıcı sistemin sadece kolonlardan oluşmaması, perde taşıyıcıya ağırlık verilerek deprem kuvvetinin mutlaka perdeler ile karşılanması lazım" ifadelerini kullandı.

Olası Marmara Depremine karşı da uyarılarda bulunan Doç. Dr. Niş, "Araçların muayenesine benzer şekilde konutların da belirli periyotlarda denetlenmesi gerekir. Özellikle çok katlı yapılarda site yönetimleri yapılan tadilatları çok ciddi şekilde incelemesi lazım. Bazı ev sahipleri ve dükkan sahipleri tadilat sırasında isteyerek veya istemeyerek yapının taşıyıcı sistemine zarar veriyor, kolon, perde, kiriş gibi taşıyıcı sistemin asla kaldırılmaması gerekir" dedi.