Antalya Ticaret Borsası Başkanı Çandır: "Domatesle İlgili İhracat Yasağı Çok Olumsuz Oldu. Kararlar Bize de Sorulsun"

Domates ihracatının kısıtlanmasına yönelik alınan kararın bugün kaldırılmasıyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Antalya Ticaret Borsası ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Başkanı Ali Çandır, "Tarım Bakanlığı'mızdan domates ihracatına yasak getirildi. Bu 'gıda güvenliği ve arz dengesi' bahane edilerek getirilmiş bir karardı. Bu doğrultuda bütün planlaması ihracata yönelik üretim yapmak ve ihraç etmek için planlayan ihracatçılarımızın, üreticilerimizin dengesi bir anlamda bozulmuş oldu. Tam havalar iyileşmeye arzımız artmaya başladığı dönemde böyle bir karar çok olumsuz oldu" dedi.  Çandır, havaların ısınmasıyla birlikte fiyatlarda gevşeme olacağını beklediklerini de söyledi.

Tarım ve Orman Bakanlığı, domates fiyatlarındaki artışı ve depremi gerekçe göstererek "gıda arz güvenliği ve fiyat istikrarının sağlanması" gerekçesiyle domates ihracatını 14 Nisan 2023'e kadar kısıtlamıştı. Domates ihracatının kısıtlanmasına yönelik 2 Mart 2023 tarihli karar, Antalya'da domates üreticisi çiftçiler tarafından protesto edilmişti. Bakanlık, domates ihracatının kısıtlanması kararını dün kaldırdı. Karara ilişkin tebliğ bugün Resmi Gazete'de yayınlandı.

Antalya Ticaret Borsası ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Başkanı Ali Çandır, domatesle ilgili getirilen ihracat yasağı ve ardından kararın kaldırılmasıyla ilgili gelişmeleri ANKA'ya değerlendirdi. Çandır, Antalya'da yaklaşık 150 bin dekarlık alanda domates üretimi yapıldığını çalışanlarla beraber 400 bin kişinin yapılan düzenlemelerden etkilendiğini belirtti.

Türkiye'nin, Avrupa, Rusya ve Balkan ülkelerine domates ihraç ettiğini vurgulayan Çandır, resmi verilere göre Türkiye'de domateste yeterlilik oranlarının fazla olduğunu, belirterek "ihraç ettiğimiz ürün iç piyasayı çok etkileyecek düzeyde değil" diye konuştu.

Alınan ihracat yasağı kararıyla birlikte ihracatçının ve üreticilerin dengesinin bozulduğunu belirten Çandır konuya ilişkin ANKA Haber Ajansı'na şunları söyledi:

"Geçtiğimiz cuma günü Tarım Bakanlığı'mızdan domates ihracatına yasak getirildi. Bu 'gıda güvenliği ve arz dengesi' bahane edilerek getirilmiş bir karardı. Bu doğrultuda bütün planlamasını ihracata yönelik üretim yapmak ve ihraç etmek için planlayan ihracatçılarımızın, üreticilerimizin dengesi bir anlamda bozulmuş oldu. Bu karar geçtiğimiz dönemlerde de iç piyasadaki fiyat hareketliliklerini ayarlayabilmek için kullanılan bir mekanizmayla getirildi. Patates, soğan ve mercimek gibi ürünlerimize dönem dönem kısıtlama getirilmişti. Bununla ilgili içerideki fiyatların düşeceği gibi bir yaklaşım sergilendi. Doğruyu söylemek gerekirse ocak ayı şubat ayının ortalarına kadar iklimsel üretimimizde arzımızda bir sıkıntı vardı. Tam havalar iyileşmeye arzımız artmaya başladığı dönemde böyle bir karar çok olumsuz oldu. İhracatçıyı ve üreticiyi derinden etkilendi. Pazar planlamasını yapan insanlar ne yapacağını şaşırdı.

"İHRACATLA PAZARIN DÜŞECEĞİNİ DÜŞÜNMEK DOĞRU BİR YAKLAŞIM DEĞİL"

Kış mevsiminde üreticimiz ürünlerini ihraç amaçlı gönderiyor. Kaldı ki iki üç yıldır girdi maliyetlerindeki artış iç piyasaların koşullarında bunu üretmeye ve satmaya uygun değil. Çünkü maliyetler gerçekten yükseldi. Bütün üreticilerimizin ifade ettiği 12-13 TL arasındaki domatesleri bir şekilde ihracatla kurtarabildiklerini ifade edebiliyorlar. Üreticiden 12 liraya çıkan domates nakliyesi ile ambalajı ile paketleme ile fiyatlar çok yükseliyor. Dolayısıyla ihracat malının ihracata gitmesiyle pazarın düşeceğini düşünmek bence çok doğru bir yaklaşım değil.

"HAVALARIN ISINMASIYLA BİRLİKTE FİYATLARDA GEVŞEME BEKLİYORUZ"

Dünyanın hiçbirinde bozulabilir ürünler bir maliyet ve kar marjıyla satılan ürünler değildir. Tamamen bunlar arz talebe göre şekil alırlar. Arz fazlalaşırsa fiyat düşer. Arz düşerse fiyat artar. Dolayısıyla havaların ısınmasıyla birlikte fiyatlarda gevşeme olacağını bekliyoruz.

"YASAK, DİĞER SEBZELERİ DE ETKİLİYOR"

Sadece domates ihracatını yasaklamakla domates ihracatını yasaklamış olmuyoruz. Çünkü bizim ihracatçımız karma ihracat yapıyor. Çünkü bir tırın içerisine domates biber patlıcan gibi diğer sebzelerimiz de gönderdiği için diğerlerini de etkiliyor. Antalya tanımlanırken 'turizmin başkenti', 'tarımın başkenti' diye söylenir ama Antalya'nın kırsalından kentin bütün kılcal damarlarına yayılan para, tarımdan giden paradır."

"DOMATES FİYATI ÇOK ARTMAYACAK AMA BUNA İKLİM KARAR VERECEK"

Çandır, domates kilogram fiyatının 100 TL'ye çıkabileceğine ilişkin iddialarla ilgili olarak da "Domatesin çeşitleri bunların her birinden farklı fiyatlar bulabiliriz. Bu ürünlerdeki bütün fiyatlama arz ve talebe göre belirlenir onun için bizim önerimiz bundan sonra domates fiyatının çok artmayacağı şeklinde ama buna iklim karar verir" dedi.

"BİZİM GÖRÜŞLERİMİZ ALINSIN"

Çandır, ihracatla ilgili alınan bu tür kararlarda kendilerinin de görüşlerinin alınmasını istedi. Çandır şunları söyledi:

"Antalya Ticaret Borsası ve Antalya Tarım Konseyi olarak birlikte hareket eden bir yapımız var dolayısıyla bu tür ihracatla alınan kararlarda bizim görüşlerimizin alınması daha sağlıklı olur diye düşünüyorum. Çünkü Ankara'dan alınan kararlar bazen erken ya da gecikmeli oluyor."