Antalya Diplomasi Forumu 2022 - Muttaki: - "Bizim politikalarımız daima tarafsızlık temellidir"

Taliban geçici hükümetinin Dışişleri Bakanı Vekili Emirhan Muttaki, on yıllar süren savaşlar nedeniyle Afganistan'da meydana gelen tahribatı gidermek için devletlerin desteğini isteyerek "Afganistan'ın Güney ve Orta Asya arasında bir bağlantı noktası olmasını istiyoruz." dedi.

Muttaki, Anadolu Ajansının (AA) "Global İletişim Ortağı" olduğu Antalya Diplomasi Forumu 2022'de (ADF) düzenlenen "Afganistan: Yeni gerçekliklerle nasıl başa çıkılır?" başlıklı oturumda konuştu.

Oturumda moderatörlüğü Güney Afrikalı gazeteci İmran Garda üstlenirken Muttaki'nin yanı sıra Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov ve Milliyetçi Hareket Partisi Milletvekili Kamil Aydın da konuşmacı olarak katıldı.

Konuşmacılar, Afganistan'ın içinde bulunduğu ekonomik kriz ve ülkenin geleceğine yönelik değerlendirmelerde bulundu.

Taliban'ın 15 Ağustos'ta ülke yönetimini devralmasının ardından Afganistan'da yolsuzluğun son bulduğunu ve güvenliğin sağlandığını aktaran Muttaki, önceki hükümet döneminde Afganistan bütçesinin yüzde 75'inin yabancı kaynaklardan sağlandığını ancak kendileriyle bunun kesildiğini ve üstüne bir de yaptırımlara maruz kaldıklarını söyledi.

Buna rağmen Taliban hükümeti olarak son 6 ayda önemli bir yönetim performansı gösterdiklerini aktaran Muttaki, "Son 6 ayda olumlu ve yapıcı adımlar attık. Eğitim ve sağlık sektöründe ilerleme kaydettik. Afganistan ekonomisinin çöküşünü engelledik. Afgan bankaların çöküşünü engelledik ve yavaş yavaş kendi kendisine yeterli hale gelmeye başlıyoruz. Son 20 yılda ilk defa, Afganistan bütçesi iç gelirleriyle oluşturuluyor. Bu bir süreç, hiçbir şey bir günde olmaz. Dünyanın hiçbir ülkesi kalkınma ve reformlarını tek bir günde gerçekleştirmemiştir." dedi.

Afganistan'da DEAŞ'ı NATO güçlerinin dahi kontrol altına alamadıklarını ancak kendilerinin bunu başardığını aktaran Muttaki, "40 yıl sonra Afganistan'ın merkezi bir hükümeti var." dedi.

"Afganistan'ı 100-200 yıldır savaş yaşamamış ülkelerle mukayese etmeyin." ifadesini kullanan Muttaki, yaşanan savaşlardan insanların fiziksel ve psikolojik olarak zarar görmesinin yanında ülke arazilerinin ve bitkilerinin dahi zarar gördüğünü söyledi.

Muttaki, "Afganistan'da kullanılan bombalar konusu kabinemizde konuşuldu. Çünkü bu bombaların sonucunda Afganistan'da kanser vakaları ve hastalıklar görülüyor. Son 20 yılda hiçbir şey yapılmadı. Sadece hasarlar, bombalamalar, mermiler, füzeler. ABD bizim Afganistan'daki bir haftalık harcamamız 1 milyar dolar diyordu. Bir milyar dolar Afganistan'ın inşaası için değil imhası için kullanıldı. Bu imha karşımızda. Biz öyle bir ülke miras aldık ki sizin bize yardımcı olmanız lazım. Bizim bu durumu düzeltmemiz ve bu durumu toparlamamız lazım. Biz elimizden geleni yapıyoruz." dedi.

Afganistan'ın ekonomik refah noktası olmasını istiyoruz

Afganistan'ın on yıllar süren savaşlar neticesinde büyük tahribata maruz kaldığını ve artık ülkede refahı sağlamanın zamanı geldiğini vurgulayan Muttaki, şöyle konuştu:

"Bizim politikalarımız daima tarafsızlık temellidir. Biz Afganistan'ın gerçekten büyük güçlerle yan yana yer almasını istiyoruz ve bu noktada Afganistan'ın Güney ve Orta Asya arasında bir bağlantı noktası olmasını istiyoruz. Bir ekonomik refah noktası olmasını istiyoruz. Şunu görün sevgili kardeşlerim; Afganistan gerçekten de Asya'nın kalbindedir. Bu kalpte bir sorun çıktığında o sorun her yere yayılacaktır."

Öte yandan Muttaki, Taliban yönetiminin resmen tanınması için tüm gerekli şartların sağlandığını belirterek "Neden resmen tanınmayalım? Resmen tanınmamamız için ne eksik?" diye sordu.

Mülteci akınını durdurmak için iş birliği çağırısı

Afganistan'da yaşanan savaşlar neticesinde milyonlarca Afgan'ın mülteci konumuna düştüğünü aktaran Muttaki, bunun engellenmesi için tek çarenin Afganistan'ı kalkındırma adına Taliban hükümetinin ile iş birliği yapılması olduğunu söyledi.

Ülkelerle ilişkileri geliştirmek için diplomasiye inandıklarını aktaran Muttaki şu ifadeleri kullandı:

"Afganistan hükümetini güçten düşürmek isteyen kişi aslında bizim istikrarsızlığımızı isteyenlerle taraf tutmaktadır ve bölgede istikrarsızlığı istemektedir. O yüzden de Afganistan hükümetiyle iş birliği yapmak gerçekten de mülteci akınını durduracaktır. Arap ve Orta Asya ülkelerine olan mülteci akını da bu sayede duracaktır. Milyonlarca Afgan mülteci haline geldi. Bu sebeple de Afgan hükümetini güçlendirmek gerekiyor ki mülteci dursun. Şu anda Afgan mültecilerin hiçbiri siyasi değildir hepsi ekonomik mülteci durumundadır. Bu nedenle de sizin Afganistan hükümetini güçlendirmeniz ekonomik istikrarı güçlendirmeniz anlamına gelecektir. Bu da uluslararası güvenliği güçlendirmek anlamına gelecektir. Bu nedenle özellikle ABD ve Avrupa ülkelerine bu mesajı iletmek istiyoruz. Kendileri 20 yıldır Afganistan'dalar ve hiçbir sonuç buradan ortaya çıkmadı. Artık Afganistan'da onların bizlerle iş birliği yapmasını istiyoruz ki gelişebilelim."

Muttaki, Taliban'ın güç kullanarak Afganistan yönetimini devraldığı yönündeki eleştiriler hakkında ise "Biz Kabil'e girdiğimizde, Eşref Gani (önceki cumhurbaşkanı) ve diğerleri iktidardaydı. O esnada milyonlarca insan yaşıyordu Kabil'de. Çok büyük bir boşluktaydı ve bir yönetim eksikliği vardı. Kabil'den insanlar bizi aradı ve yağmalamalar olduğunu, hırsızlıklar olduğunu söyledi. Kabil gibi büyük bir şehirde bir damla kan dökülmeden bunun yönetimini yapmak Kabil'i güç kullanarak zorla almadığımızı, Afganistan'daki birçok şehre de güç kullanmadan girdiğimizi gösteriyor. İnsanların desteği olmasaydı, hiç kimse Afganistan'ı 11 günde ele geçiremezdi. Çünkü ABD ile diğer ülkeler de bunu yapmakta başarısız oldu." ifadelerini kullandı.

Kapsayıcı hükümet tartışması

Taliban'ın ilan ettiği hükümet ve hükümete bağlı kurumların ülkenin tüm etnik yapılarından Afganlara yer verdiğini aktaran Muttaki, bu nedenle hükümetin kapsayıcı olmadığı yönündeki eleştirileri de reddetti.

Muttaki bu konuda şu ifadeleri kullandı:

"Eşref Gani kendi zamanında kapsayıcı olarak görülüyorduysa eğer onun döneminde çalışan bütün kamu görevlilerine, neredeyse 500 bin resmi görevli var hükümetimizde ve bunlara maaş ödüyoruz. Bu ödediğimiz maaşların haricinde önceki yönetimin borcu olan maaş farklarını da ödüyoruz. Kapsayıcılık uluslararası olarak uygulanan bir şey değil mi, yani demokratik olarak da başa geçen bir hükümet gelince görevlilerini değiştirmiyor mu? Bu normal bir uygulama değil mi? Neden o zaman Afganistan'da böyle kabul edilmiyor. İkinci olarak önemli olan şey, hastalığı tedavi etmek. Bu da Afganistan'a güvenlik getirmektir. Geçmişte bütün reçeteleri denedik ve hiçbiri sonuç vermedi. O zaman neden bu başarısız denemeleri tekrarlamaya çalışıyoruz, empoze etmeye çalışıyoruz Afganistan'a?"

Muttaki, şu an ülkede bulunan uluslararası tüm kurumların hiçbir zorlukla karşılaşmadan faaliyetlerini sürdürdüğü belirterek diğer kurumların da aynı şekilde çalışabileceğini aktardı.

Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov ise Afganistan'ın Güney Asya'da önemli bir konuma sahip olduğunu belirterek komşu ülke Afganistan ile diplomatik ilişkilerin geliştirilmesi gerektiğini söyledi.

Afganistan'ın güvenlik ve istikrarına önem verdiklerini belirten Kamilov, ekonomik ve güvenlik alanlarında ortak çıkarlarının olduğunu ve bu ortaklığın Afganistan için de kazanç getireceğini belirtti.

Kamilov, "Bugün Afganistan'ın eğitimli insanlara ihtiyacı var. Bu nedenle, merkezi Asya ülkeleri ve Özbekistan'daki üniversitelerimizde kendi öğrencilerini eğitmek ve sağlık, ekonomi ve teknoloji gibi alanlarda uzman yetiştirmek için Afganistan'a yardım etmeliyiz. Bölgedeki ortak geleceğimizi birlikte inşa etmeliyiz." dedi.