Akbelen'e 1 Buçuk Saat Uzaklıktaki Deştin Köyü, Çimento Fabrikası Tehdidi Altında: "Yesinler Parayı, Su İçmesinler; Bizim Ağaçların Gölgesinde...

Haber: EMRE SERCAN İKE/ Kamera: MEHMET MEHMETLİOĞLU

Muğla'nın Yatağan ilçesine bağlı, ağaçların kesildiği Akbelen'e 1 buçuk saat uzaklıktaki Deştin Köyü'nde yaklaşık 30 senedir yapılmak istenen çimento fabrikasına karşı köylülerin hukuk mücadelesi devam ediyor. Deştinli yurttaş, çimento fabrikasının yapılmasına; "Biz zaten termik santralden dolayı yeterince mustariptik, dertliydik bu konuda. Onlar kaldırılsın isterken, getirdiler bir de çimento fabrikasını bu doğanın, yeşilliğin içine. Bizim çocuklarımız hasta doğuyor, evde hasta olan herkes kanserli çıkıyor. Çimento fabrikasının olmaması için elimizden geleni yapıyoruz, yapacağız da. Biz ölürüz, topraklarımızı vermeyiz, suyumuzu vermeyiz. Bu bizim içme suyumuz. Atalarımızdan beri bizim kendi sularımız bunlar. Köylünün yanında, zayıfın yanında olan yok. Para, varsa yoksa para. Yesinler parayı, su içmesinler; bizim ağaçların gölgesinde oturmasınlar, bizim köyümüzü bize bıraksınlar" diye tepki gösterdi.

Muğla'nın Yatağan ilçesine bağlı Deştin köyü, maden sahasının genişletilmesi amacıyla ağaçların kesildiği Akbelen Ormanı'na 1 buçuk saat mesafede… Deştin köyünde, yaklaşık 30 senedir, yapılmak istenen çimento fabrikasına karşı köylülerin hukuk mücadelesi devam ediyor. Çimento fabrikasının yapılması durumunda 11 köyü, bölgedeki göletleri ve Çine Barajı'nı besleyen Deştin Çayı'nın kuruyacağına ve köyün de yok olacağına dikkat çeken köylüler, yetkililerin fabrikadan vazgeçmesini istiyorlar.

Çimento fabrikasının yapılmaması için yaklaşık 30 yıldır mücadele ettiklerini belirten Orman Genel Müdürlüğü'nden emekli Deştinli orman işçisi Erol Çetinkaya, ANKA Haber Ajansı'na şunları söyledi:

"SU OLMAYINCA BURADA YAŞAM OLMAZ Kİ"

"Buraya 25-30 yıldır çimento fabrikası yapılmak isteniyor. Deştin Çayı, Kazan Göleti'ni besliyor. 11 tane köy var: Alaşar, Şeref, Deştin, Suluyer, Kuyuveren... Buralardan içme suyu basılıyor. Çimento fabrikası yapılırsa patlama olacak, patlatacaklar. O zaman bizim içme sularımız yok olacak. Burada 11 tane köy bahçe yapıyor, buradan geçimini sağlıyor. Kazan Göleti'ni besliyor, Çine Barajı'na kadar gidiyor Deştin Çayı. 25-30 yıldır biz, çimento fabrikasını yapılmasını istemiyoruz. Yapılırsa ne olacak? Hayat bitecek, sular kesilecek, Deştin Çayı yok olacak. 11 tane köy bahçe yapıyor, mısır ekiyor, ziraat işleriyle uğraşıyorlar. Onun için çimento fabrikasını istemiyoruz. 7 bin 751 dönüm, 13 tane ocak açacaklar. O zaman orman da yok olacak, orman yok olursa da sular da yok oluyor. Yumaklı Dağı var, 'İlk önce oranın ruhsatını aldık' diyorlar ama Yumaklı da kalkacak, ileride Deştin kalkacak, Alaşar kalkacak. Bunlar otomatikman etkilenecek, su olmayınca burada yaşam olmaz ki. Bunu anlamamız gerekiyor. Yetkililerin ilgilenmesi gerekiyor. Buraya gelsinler, görsünler. 25-30 yıldır niye mücadele ediyor bunlar? 11 bilirkişi, 'Buraya fabrika yapılamaz' dedi, 'Burada Bayır Barajı var, Kazan Göleti var' dedi. 11'i de mahkemelik rapor istedi, önceki bilirkişi 96 sayfalık rapor istedi. İlk raporda 40 sayfa gitti. Bugün yarın bir karar çıkacak herhalde. Zaten ÇED'in bir hükmü de kalmadı. 9 bilirkişi demiş ki, 'Buraya fabrika yapılamaz."

"KÖYLÜ OLARAK KALMAK İSTİYORUZ BİZ"

Deştin'de yaşayan bir yurttaş bölgede var olan termik santralin yanı sıra bir de çimento fabrikası kurulmasının bölgede yaşamı yok edeceğini belirtti. Köylü kadın, şunları söyledi:

"Çimento fabrikasının zararlı olduğunu düşünüyoruz. Bizi zehirleyen termik var zaten, bu ikinci zehri istemiyoruz. Çünkü bizim bu yaşam alanlarımız yok olacak. 'Fasulye 100 lira' diyorlar, 'Börülce 100 lira' diyorlar. 200 lira olsun, yetişen olmayınca nereden olacak? Biz suyun altında hep bunları yetiştiriyoruz. İklim değişiyor, çimento fabrikasını istemiyoruz, 30 yıldır bununla mücadele ediyoruz. Bizi biraz daha dinlendiriyorlar, arkasından bir şey daha. Bütün köylere, ovalara, barajlara destekliyor. Köylerin sulama araçlarını, barajların dolmasını, her şeyi destekleyen bu suyun pınarı. Bu pınarların kaybolmasını istemiyoruz. Bu çimento fabrikaları olursa ormanlarımız kesilirken su kaynaklarımız yok olacak. Biz sularımızın yok olmasını istemiyoruz. Durduğumuz alanlardan göç etmek de istemiyoruz çünkü biz göçen köyleri izledik. Biz göçmek de istemiyoruz yaşlımızla, gencimizle; az, çok. Köylü olarak kalmak istiyoruz biz. 'Faydası olacak diyenler' var, zararı olacak, biz onu iyi biliyoruz. Neden bu kadar uzaklardan söktüler makinaları da geldiler bizim memleketimize kurdular? Yaşam alanlarının içine kurdular? 'Muğla turizm yeri' diyorlar, alıp gelip bir fabrika oturtuyorlar. Yurtsuz, yersiz bırakacaklar bizi. Biz, bu dağlarda koyun güttük, pınardan suladık, gölgede oturduk. Topraklarımızı kaybetmek istemiyoruz, bu bizim yaşam alanımız, buna can dayanmaz."

"YESİNLER PARAYI, SU İÇMESİNLER; BİZİM AĞAÇLARIN GÖLGESİNDE OTURMASINLAR, KÖYÜMÜZÜ BİZE BIRAKSINLAR"

Deştin köyünde yaşayan bir yurttaş da fabrikaların ve santrallerin bölgede yaşayanları hasta etmesine ve kendilerine yardımcı olması gerekenlerin sermaye sahiplerinden yana olmasına şöyle tepki gösterdi:

"Astım hastasıyım, bir çanta ilaçla duruyorum. Biz zaten termik santralinden dolayı yeterince mustariptik, dertliydik bu konuda. Onlar kaldırılsın isterken, getirdiler bir de çimento fabrikasını bu doğanın, yeşilliğin içine. Bizim çocuklarımız hasta doğuyor, evde hasta olan herkes kanserli çıkıyor. 'Yatağan'ın kanserlileri, Muğla'nın kanserlileri geliyor' deniyor. Hastanelerde bunları bir de kulaklarımızla duyuyoruz, çok acı. Her hastamızın kanser olduğunu haber alıyoruz, çok acı. Biz bunları yaşarken zengin şirketlerden tarafa duruyorlar, biz ona yanıyoruz. Bizim muhtarlarımız, belediye başkanlarımız köylüden tarafa olmadı, hiç bilgilendirmeden yaptılar. Biz, 30 yıl önce zaten bunu durdurduk, mahkemelerimiz var kazanılmış ama bizi hiçbir şey yapmamış gibi getirip, büyük balık küçük balığı yutar hesabı bize böyle yaptılar. Allah'ından bulsunlar, onları Allah'a havale ediyorum. Bu çimento fabrikasının olmaması için elimizden geleni yapıyoruz, yapacağız da. Biz ölürüz, topraklarımızı vermeyiz, bu suyumuzu vermeyiz. Bu bizim içme suyumuz. Atalarımızdan beri bizim kendi sularımız bunlar. Bu suların kaynakları, gözleri kayacak. Orada mermer fabrikası koymuşlar, orada çimento fabrikası koymuşlar. Muğla'mıza bunu yapanlar Allah'ından bulsun. Turizm Bakanları, Orman Bakanları nerede, soruyorum ben. Bizim ciğerimiz yanıyor; onlar, biz paramıza nereden para katarız diye uğraşıyor. Ben, böyle bir adaletsizlik görmedim. 'Köylü, milletin efendisidir' demiş Atatürk, hani nerede? Hak yok, hukuk yok, inanç yok, hiçbir şey yok. Köylünün yanında, zayıfın yanında olan yok. Para, varsa yoksa para. Yesinler parayı, su içmesinler; bizim ağaçların gölgesinde oturmasınlar, bizim köyümüzü bize bıraksınlar. Defolsunlar gitsinler Muğla'dan. Muğla turizm memleketi, turizm geldi diye sevinenler bile bizim yanımızda olmadı. Biz kendi kendimize mücadele ediyoruz. Bizim muhtarlarımız, seçildiler. Onlar sanki şirketler için seçilmişler. Topraklarımızı, yaşam mücadelemizi veriyoruz, onlar defolup gitsinler."

Deştinli bir başka yurttaş, mahkemenin yavaş karar almasına şöyle tepki gösterdi:

"Zengin şirketler bizi ezmeye kalktılar. Biz, bu çayın suyundan ve bu tarlanın toprağından adam olan ve çocuklarımızı okutan insanlarız, zeytinlerimizle. Çıktılar bizim karşımıza, biz hiçbir şey istemiyoruz yeter ki bizim mahkememizi hızlandırsınlar. Biz, mahkemenin hızlandırılmasını istiyoruz. Bir buçuk sene oldu. Karşımızda zengin olmasa, köylüden tarafa bir tanıyan olsa mahkeme hızlanır mı, hızlanmaz mı? Biz, mahkemenin hızlanmasını istiyoruz. Biz, çocuklarımızın hakkını istiyoruz. Biz bu suyu vermeyiz, toprağımız için mücadele ediyoruz. Zeytinyağı oluyor, yiyoruz. Biz, zengin şirket gibi her gün et yemiyoruz. Ot yiyoruz, biber yiyoruz, pırasa yiyoruz, toprağımızdan zeytinleri yiyoruz. Bizim toprağımızı kirlettiler, suyumuza göz koydular. Zenginliklerini başlarına çalsınlar."

"YATAĞAN 40 SENEDE 20 BİN KANSER VERMİŞ. SONUNA KADAR MÜCADELE EDECEĞİM"

Deştinli Abdülkadir Çetinkaya, çimento fabrikasının kurulmasına karşı bölgede verdikleri mücadeleyi şu sözlerle anlattı:

"Fabrika kurulursa bu çaylar, sular biter, içme suyu biter çünkü dünya susuzlukla boğuşuyor, bu suyun bir damlası çok önemli insanlar için. Bugün dünya susuzlukla uğraşıyor ama bu fabrika kurulduğu zaman bu çaylar bitecek. Sadece bu çay değil, Kalem Çayı dediğimiz bir çay var, iki gölet bitecek maalesef çünkü insanlar susuz kaldığında buradan gitmek zorunda kalacak. Biz suyumuza, deremize sahip çıkıyoruz çünkü insanların değeri yok. İnsan diye bir şey yok yani şu anda, para var. Para var ya her şeyi bitiriyor. Onun için ben Akbelen'i örnek almıştım ve gittik arkadaşlarla destek olduk, yıllardan beri destekçiyiz. Orada örneğini aldım çünkü insanlık bitmiş. Onun için biz uğraşıyoruz, ölümüne kadar da uğraşacağız, ne mahsuru olursa olsun. Biz yargıya inanmıyoruz, adalete inanmıyoruz, yok şu an çünkü insanlar, insanlıktan çıkmış. Muğla Büyükşehir olmadan önce bu sulama kooperatifini kuran benim. Buraya Ankara'dan getirdim insanları çünkü büyük uğraşlarla oluyor o. Geldiler buraya, bu çaya baktılar. Gittik, araziye baktık. 2 bin dönüm arazi var bizim sulu. Dediler ki, 'Buraya kooperatif kurulabilir.' Şu anda kooperatifimizde 178 ortağımız var bizim, 2 bin dönüm arazimiz var. Bu su bırak araziyi, göleti de besliyor çünkü göleti beslediği anda 5 tane köyü de besliyor. Büzük, Gökpınar, Bahçeyaka, Bozarmut, bu köyleri besliyor. Çimento fabrikası yapıldığı zaman bu göletler de bitiyor, 2 gölet bitiyor. Biz fabrikaya karşı değiliz. Neden karşı değiliz? Ben Atatürkçüyüm, Atatürk harpten çıktı, kolay kazanılmadı Türkiye, düşman giderken köyleri yaktı gitti. Atatürk ne yaptı? Şeker fabrikası yaptı, tekel fabrikası yaptı, zehirsiz fabrikalar yaptı. Biz, fabrikaya karşı değiliz ama sen gel buraya, Yatağan'ın veya Deştin'in göbeğine iki kilometre olan, 50 bin zeytin olan yere bir fabrika kurayım de, ben karşı çıkarım sana. Ben, fabrikaya karşı değilim. Bu, istihdamdır, başka yerde kursun. Güneş enerjisi var, rüzgar enerjisi var, sen onları kur. Zaten Yatağan 40 senede 20 bin kanser vermiş. Sonuna kadar mücadele edeceğim, ben 62 yaşındayım, torunlarım var, bin tane zeytin dikmişim, yetiştirmişim ben. Akbelen'de 15 yaşındaki ağaçları kestiler, burada da aynısı oldu. Neden? Çünkü rant var, birileri zengin oldu. Kestiler, bir kepçeci kazandı. Bir karış fidan diktiler, bir karış fidan tutmaz."

Orman Genel Müdürlüğü'nün personeli; Deştin çayı bölgesinden köylülerin çıkmasını ve ormanın boşaltılmasını istedi. Köylüler tepki gösterdi. Karara tepki gösterenlerden çevreci İsmail Şener, şunları söyledi:

"Böyle bir kovalamaca söz konusu olamaz. Bu memlekette hangi ağacın dibinde, hangi gölgede oturacağımıza ne Orman (Müdürlüğü) ne kolluk kuvvetleri karar veremez. Bu ormanlara herhangi bir şey olduğunda onlar gelene kadar zaten koruyoruz. Bizden daha iyi, köylüden daha iyi ormanı koruyacak Allah'ın kulu yoktur. Bu memlekette hektarlarca ormanın biçilmesini seyreden o Orman Müdürlüğü, kestiren de o, izinsiz talimat veren, izinsiz ağaçları kestiren de o. Gelip bize nerede oturup kalkacağımızı tanımlayamaz, tarif edemez. Benim köylümü bu ülkede diken üstünde kimse oturtamaz."