Abd, Mısır Ordusunun Adımlarından Kaygılı

MEHMET TOROĞLU - Amerikalı uzmanlar, ABD'nin Mısır'a F-16'ları teslim etmeyi askıya alma kararının, ABD'nin kaygıları konusunda Mısır ordusuna mesaj verme amacı taşıdığı görüşünde.

Amerikalı uzmanlar, Barack Obama yönetiminin F-16'larla ilgili kararıyla Mısır ordusuna hem "sabrının sınırı " olduğu ve "yardımların askıya alınması olasılığını canlı tuttuğu" sinyalini gönderdiği hem de "Mısır'a yönelik askeri yardımları da askıya alıp almama konusunda karar vermek için zaman kazandığı" yorumunda bulunuyor. Bazı uzmanlar ise kararın Mısır Savunma Bakanı Abdulfettah es-Sisi'nin taraftarlarına protesto çağrısından sonra gelmesine dikkati çekiyor.

ABD'deki düşünce kuruluşlarından Washington Enstitisü'nün Ortadoğu uzmanı ve geçmişte Beyaz Saray ve Dışişleri Bakanlığı'nda da önemli görevler üstlenmiş bir isim olan Dennis Ross, AA muhabirinin sorularını yanıtladı. Ross, ABD'nin, F-16'ların satışını askıya alarak Mısır ordusuna, "gidişatınız hakkında kaygılarımız var. Yardımları kesmiyoruz ama şunu anlamalısınız ki, bazı kaygılarımız var ve bu kaygılarımıza kulak vermeniz önemli" gibi bir mesaj verdiğini dile getirdi. ABD yönetimin bu noktadaki mesajının, "sabrının sınırı olduğu" şeklinde de yorumlanabileceğini belirten Ross, Sisi'nin destekçilerine yaptığı "sokağa çıkın" çağrısının da kaygı yarattığına değindi.

-Dunne: "ABD'nin yardımları durdurması lazım, çünkü yasalarımız bunu öngörüyor"

Atlantik Konseyi'nin Başkan Yardımcısı ve Konsey bünyesindeki Refik Hariri Ortadoğu Merkezi Direktörü Michelle Dunne, AA muhabirinin sorularını yanıtlarken, Obama yönetiminin Mısır'a F-16 satışlarını askıya almasının, ABD'nin bu ülkeye karşı geçmişte atmadığı türden çok olağandışı bir adım olduğunu söyledi.

ABD yönetiminin Mısır'daki mevcut duruma dair kaygılı olduğu yönündeki açıklamalarına işaret eden Dunne, "ABD, 3 Temmuz'dan önce, ordunun siyasete geri dönmesinden yana olmadığını belirtmişti, ama ordu bunu yaptı ve ABD yönetimi şimdi, Mısır'daki kargaşa ve şiddet tablosuna kaygıyla bakıyor" dedi. Dunne, F-16'ların teslimatının askıya alınmasını, Obama yönetiminin, Mısır'a askeri yardımlarını askıya alıp almama üzerinde kafa yorarken "zaman kazanma" düşüncesiyle attığı bir adım olarak gördüğünü belirterek, şunları kaydetti:

"ABD bu konuda acele karar vermek istemiyor ve bu şekilde bir yandan zamana oynayıp, gelişmeleri izliyor diğer yandan da yardımların askıya alınması olasılığını canlı tutuyor. Bu nedenle yönetim, muhtemelen adım adım hareket etmek istiyor. Çünkü uzun süre hiçbir adım atmamak, yardımın hiçbir şekilde askıya alınmayacağı anlamına gelir. Ama bana sorarsanız, ABD'nin yardımları durdurması lazım, çünkü yasalarımız bunu öngörüyor, kendi yasalarımıza saygı duymalıyız, Mısır ile ilişkileri de koparmamalıyız. Tüm ilişkilerin, işbirliğinin askıya alınmasına gerek yok, yasalarımıza saygı gösterip yardımları askıya alalım ama aynı zamanda Mısır ordusuna, 'Sizinle ilişkimize devam etmek istiyoruz ve (demokrasi yolunda) söylediklerinizi yaptığınız zaman, yardımlarımızı yeniden başlatıp askeri bağlarımızı koruyabiliriz' demesi gerekli".

Dunne, ABD'nin F-16'ların satışını askıya almasının, önümüzdeki zaman zarfında orduya karşı daha sert tavır sergileyebileceğinin işareti olarak görülüp görülemeyeceğine ilişkin soru üzerine, "Bunu söylemek için çok erken. Bence ABD'nin politikası hala çok akışkan, hala bu konuda bir karar vermiş değiller" dedi.

Dunne, Mısır Savunma Bakanı Sisi'nin taraftarlarına "sokağa çıkın" çağrısının da ABD yönetimince kaygıyla karşılandığını ve kendisinin de bu kaygıları paylaştığını dile getirdi. Mısır'da zaten Mursi yanlıları ile karşıtları ya da Mursi yanlıları ile polis ve güvenlik güçleri arasındaki çatışmaların devam ettiği bir ortamda daha fazla kişinin sokağa çıkmasının,  olayların boyutunu daha da artırabilme tehlikesi taşıdığını ifade eden Dunne, Sisi'nin çağrısının, Mısır'daki gerginliği ve şiddeti daha da tırmandırma riskini doğurduğunu kaydetti.

ABD'nin Mısır politikasının da bir süredir tutarsız bir çizgi izlediğini savunan Dunne, "Dediğim gibi, şu anda işi yavaştan alma ve acele kararlar vermeme yönünde tavır içindeler. Ama bundan önce de, Mursi'nin Cumhurbaşkanlığı sırasında ABD, en azından, Mursi'nin attığı birçok adıma ilişkin görüş farklılığını daha sesli olarak ortaya koymalıydı. Örneğin, (Mursi'nin) birçok kişinin itirazına rağmen halkın önemli bir bölümünden destek görmeyen anayasayı zorlaması... Dolayısıyla bana göre, ABD'nin nerede durduğu konusunda malesef Mısır halkının kafası karışık çünkü ABD, prensiplerini net olarak telaffuz etmedi ve şu anda bunu gerçekten yapmaya ihtiyacı var" diye konuştu.

Dunne, ABD'nin Mısır politikasında hata üstüne hata yaptığını savunarak, "Şu anda gerçekten derin bir nefes alma ve yeniden düşünmenin zamanı" dedi. Dunne, yardımların askıya alınmasının, tüm ilişkileri ve tüm işbirliğini koparmayarak da yapılabileceğini belirtti.

-Martini: "F-16'ları askıya almak, Sisi'ye mesaj verme niyetli"

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan RAND Corporation Ortadoğu uzmanı Jeff Martini de, F-16'ların Mısır'a satışının askıya alınmasıyla ilgili olarak, bunun Sisi'ye mesaj verme niyetiyle atılmış bir adım olduğunu ancak bir yandan F-16'ların satışı askıya alınırken, diğer yandan ABD ve Mısır'ın ortak askeri tatbikatı Parlak Yıldız'ın ve askeri yardımların devam edeceğinin açıklanmasının, bu adımı biraz "samimiyetsiz ve bir anlamda karışık" bir şekle büründürdüğünü belirtti.

Martini, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın da, "F-16'ların askıya alınmasının, askeri yardımların tümden askıya alınmasına doğru bir adım olarak okunup okunamayacağına" dair bir soruya, buna bu şekilde öte bir anlam yüklenmemesi gerektiğine dikkati çekerek, "Dolayısıyla bu bir sinyaldi, ama çok net bir sinyal değil" dedi.

"Bence bu (F-16'ların satışının askıya alınması), daha ziyade sembolik, Mısır ordusuna 'hareketlerinizi izliyoruz' mesajı vermeye dönük bir ilk adım" diyen Martini, ABD'nin açıklamasının zamanlamasını da önemli bulduğunu dile getirerek, "Sisi'nin Mısırlılara sokağa çıkmaları çağrısı yapmasının hemen ardından bu açıklama yapıldı. Yönetim reddetse de bence bu tesadüf değil. Bence açıklamanın bununla (Sisi'nin çağrısıyla) muhtemelen bir bağlantısı var" dedi.

Martini, ABD'nin Mısır politikasında tutarsızlıklar bulunduğu görüşünü dile getirirken, "Burada ABD'nin prensipleri ve değerleri ile çok dar stratejik çıkarları arasında çok görünür bir zıtlık mevcut" ifadesini kullandı.

Bunun yanında Mısır'a yapılan yardımların yüzde 80'inden fazlasının askeri, çok küçük bir bölümünün ise ekonomik yardımlar olduğuna dikkat çeken Martini, ikisi arasında daha fazla denge kurulması gerektiğini dile getirdi.

Martini, askeri yardımın türlerinde de değişiklik yapılmasını gerektiğini, ABD'nin Mısır'ın şu anki tehdit atmosferinde kullanılırlılığı olmayan F-16'lar vermek ya da ortak tank üretimleri yapmak yerine, profesyonel askeri eğitim sunma, Mısırlıların güvenlik birimlerini ABD'deki okullarda eğitme gibi faaliyetlerde bulunması gerektiğini ifade etti.

-"(Protestolar) Silahlı çatışmalara yönelik çok tehlikeli bir potansiyel taşıyor ve ABD de bundan korkuyor"

Martini, Sisi'nin protesto çağrısından şahsen çok kaygı duyduğunu da belirterek, "Mısır'daki askeri kaynaklar, bugünkü gösterilerin 30 Haziran'dakiler kadar büyük olabileceğini bekliyorlar. Müslüman Kardeşler Teşkilatı'nın da sokakları mobilize ettiğini düşünürseniz, silahlı çatışmalara yönelik çok tehlikeli bir potansiyel var. Bence ABD, böyle bir ihtimalden korkuyor ve bu durum, F-16'ların satışının neden askıya alındığını anlamamızda fikir veriyor. Dolayısıyla Sisi'nin protesto çağrısından endişe duyuyorum" diye konuştu.

Öte yandan bazı kesimlerin, Sisi'nin protesto çağrılarını, kendisine cumhurbaşkanlığı yolunu açacak halk desteğini sağlama amaçlı bir taktik olarak gördüğüne değinen Martini, "Bunlar tehlikeli türden çıkarımlar ama insanlar bu noktalarda spekülasyonlar yapıyor" dedi. - Washington DC