Türkiye'nin "elektrikli oto"da bölgesel üs hedefi

2022'de ilk yerli elektrikli otomobili üretmeye hazırlanan Türkiye, büyüyen küresel elektrikli araç pazarında kendine yer arıyor. Yeni yapılan işbirliklerinin de bu alandaki yatırımları hızlandırması bekleniyor.Türkiye tarafından üretilmesi planlanan ilk elektrikli aracın prototipi, Aralık 2019'da Gebze'deki Bilişim Vadisi'nde düzenlenen törenle kamuoyuna tanıtılmıştı. 31 Mayıs 2018'de Anadolu Grubu, BMC, Kıraça Holding, Turkcell ve Zorlu Holding tarafından kurulan Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu (TOGG) tarafından üretilecek aracın 2022'de banttan çıkması hedefleniyor. Türkiye'de ilk yerli elektrikli aracın gerçekten üretilip üretilmeyeceği, üretilse bile doğru bir yatırım olup olmayacağı o günden bu güne kamuoyunda hala sık sık tartışılan bir konu.

Henüz fiyatı açıklanmayan yerli elektrikli otomobilin gerek iç pazarda gerek dünya pazarlarında ne kadar ilgi göreceği de merak ediliyor.

Ancak öte yandan otomotiv sektöründe yapılan yeni yatırımlar, Türkiye'nin elektrikli araç üretiminde bölgesel bir üs olmayı hedeflediğini ortaya koydu. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde dün gerçekleştirilen törende ABD'li otomotiv devi Ford Motor Company'nin Ford Otosan'ın Kocaeli'ndeki fabrikalarında elektrikli araç üreteceği duyuruldu. Koç Holding ile ABD'li otomotiv devi Ford ortaklığı ile yaklaşık 60 yıldır faaliyet gösteren Ford Otosan'ın yeni yatırımı aslında sürpriz değil. Birkaç yıldır üzerinde çalışıldığı bilinen elektrikli ve bağlantılı yeni nesil ticari araç üretiminin 2 milyar euroluk bir yatırımla hayata geçirileceği geçtiğimiz Aralık ayında açıklanmıştı.

Külliye'deki törende yeni bir yatırım olarak Koç Holding'in Alman otomotiv devi Volkswagen AG ile de elektrikli ticari araç üretimi için anlaşma yaptığı açıklandı.

Yapılan açıklama göre 1,4 milyar euro yatırımla tam elektrikli yeni nesil Transit Custom modeli ve Volkswagen'in yeni ticari aracı, Kocaeli- Gölcük tesislerinde üretilecek. 2026'ya kadar sürecek olan yatırımın 600 milyon euroluk kısmının batarya fabrikasına yönelik olacağı belirtiliyor.

"Yüzlerce şirkete iş yaratılacak"

DW Türkçe'ye konuşan Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca'a göre söz konusu yatırım Türkiye otomotiv sanayisi açısından "tarihi bir olay". Son yıllarda uluslararası şirketlerin Türkiye'ye doğrudan yatırımlar konusunda çekimser olduğuna işaret eden Kanca, VW'nin de yakın zamanda Manisa'da fabrika kurma kararını iptal ettiğini hatırlatıyor. Yeni fabrika ile binlerce kişiye istihdam yüzlerce şirkete de iş imkanı yaratılacağını kaydeden Kanca, "Üretim ile birlikte Türkiye'nin ihracatına da yaklaşık 6 milyar dolarlık büyük bir katkı sunulacak. Bunlar çok önemli rakamlar" diyor.

Kocaeli'nde kurulacak fabrikanın Ford'un Avrupa'daki en büyük elektrikli araç üretim merkezi olacağına vurgu yapan Kanca'ya göre, söz konusu yatırım Türkiye'yi de yeni nesil araçlar konusunda "bölgesel üs" haline getirebilir. Kanca, "Elektrikli araçlar konusunda geç kalıyoruz diye korkarken, bu yatırım sayesinde endişelerimiz hafifledi. Geç kalmış olmaktan, bu işi yakalamaya çalıştığımız bir noktaya geldik. Özellikle hafif ticari araç sınıfında önemli bir avantaj yakaladık. Umarım yakın gelecekte yeni yatırımların da yolu açılır" görüşünü dile getiriyor.

Pandemide satışlar rekor kırdı

ABD'li Ford'un yanı sıra Mercedes, Renault, Toyota, Hyundai ve Fiat gibi dünya devi otomotiv üreticilerinin de üretim yaptığı Türkiye, yakın coğrafyasındaki en büyük otomotiv üssü konumunda. Küresel otomotiv markalarının yanında, geçmişi 1960'lara uzanan gelişmiş bir otomotiv yan sanayisine de sahip olan Türkiye'nin bu alanda dinamik de bir iç pazarı bulunuyor.

Yılda ortalama 30 milyar dolarlık otomotiv ihracatı yapılan Türkiye'de, pandemi nedeni ile otomotiv ihracatı 2020 yılında yaklaşık 5 milyar dolar gerilese de, en büyük ihracat kalemi olmayı sürdürdü. Öte yandan hükümetin önünü açtığı kredi paketlerinin etkisiyle, iç piyasada satış rekorları kırıldı. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) verilerine göre, otomobil ve hafif ticari araç pazarı pandemi yılında biri önceki yıla göre yüzde 61 büyüdü ve 772 bin 788 adede ulaştı.

Elektrikli araç oranı yüzde 0,1

Elektrikli araç kullanımı ise henüz Türkiye'de emekleme döneminde. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre, 2020 yılında Türkiye'de yalnızca 844 adet elektrikli otomobil satıldı. Elektrikli araçların toplam satışlar içindeki payı ise yüzde 0,1 olarak gerçekleşti. Hibrit araçlarla birlikte hesap edildiğinde ise yeni nesil araçların toplam otomotiv pazarı içindeki payı yüzde 3,8 oldu.

DW Türkçe'ye konuşan otomotiv yazarı Mehmet Ali Kantarcı, yeni nesil araç kullanımının AB ülkelerinde 2020 sonunda yüzde 22,4'e ulaştığına dikkat çekerek Türkiye'nin bu alanda giderek daha çok yolu olduğuna işaret ediyor. Türkiye'nin hafif ve ağır ticari araçlar konusunda Avrupa'nın en büyük üretim merkezlerinden biri olduğuna dikkat çeken Kantarcı, "Başta yeni nesil araçlar olmak üzere bundan sonra başka büyük yatırım olur mu derseniz, pek mümkün gözükmüyor. Çünkü iç pazarda vergi oranları çok yüksek. Küçük bir elektrikli aracın bile fiyatı 450 bin TL'lere geldi" diye konuşuyor.

Yalnızca ihracat odaklı yapılacak sıfırdan yatırımların da Türkiye yerine Doğu Avrupa ülkelerine kaydığının altını çizen Kantarcı, "Türkiye'de vergi mevzuatı değişmedikçe, sıfırdan yeni yatırım geleceğini sanmıyorum. Ancak Ford Otosan gibi zaten Türkiye'de üretim yapan markalar, üretimlerini yeni nesil araçlara göre değiştirecek yatırımlar yapabilirler" değerlendirmesinde bulunuyor.

"Tedarikçilerin yüzde 75'i Türkiye'den"

Peki Ford Otosan yatırımı, 2022'de merakla beklenen ilk yerli otomobil projesine nasıl bir etki yapacak?

Türk otomotiv şirketleri, sektördeki "yeni nesil" dönüşüm konusunda iş birliğine de hız vermiş durumda. TOGG CEO'su Gürcan Karakaş, Türkiye'deki otomotiv sanayi şirketlerini çatısı altında barındıran TAYSAD üyeleri ile bir araya geldikleri toplantıda burada yerli araç için anlaştıkları 100'ün üzerinde tedarikçinin 75'inin Türkiye'den seçildiği bilgisini verdi.

Türkiye'nin en büyük grupları arasında yer alan Zorlu Holding de yakın zamanda küresel elektrikli araç pazarına ilişkin iddialı bir yatırım kararı aldı. Manisa'daki nikel tesisinde sülfirik asit üretecek olan holding, 200 milyon TL'lik bu yatırımla elektrikli araçlarda kullanılan bataryaların hammaddesini Türkiye'de üretmiş olacak.

Aram Ekin Duran

(c)