'Türkiye, Harika Olacak'

2001’in acı reçetesi size yaradı, global krize daha avantajlı yakalandınız

Türkiye’nin en büyük ekonomik krizini yaşadığı 2001’de Kemal Derviş ile birlikte yapısal reformlara imza atan dönemin IMF Başkan Yardımısı Stanley Fischer, “Türkiye’nin 2001’de yaptığı reformları dünya şimdi yapıyor. O zaman aldığınız önlemler, bu global krizde avantaj oldu. Global krize sağlam yakalandınız” dedi.

2001 yılında Türkiye’nin yaşadığı en büyük ekonomik krizde gündeme gelen yapısal reformların mimarı Stanley Fischer, Türkiye’nin harika olacağını söyledi. Citigroup International eski Başkanı ve Citigroup eski Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olan, 1994-2001 yıllarında IMF’de birinci Başkan Yardımcısı ve Dünya Bankası’nda Başkan Yardımcılığı ve Başekonomist görevlerinde bulunan ve şu anda İsrail Merkez Bankası Başkanı sıfatıyla IMF ve Dünya Bankası toplantılarını katılan Stanley Fischer, Hürriyet’in sorularını yanıtladı.

Washington’dan söylemek kolay

* 2001’in acı reçetesi Türkiye’yi yaşadığımız bu global krizde korudu mu?

- 2001 krizini hükümetle anlaşarak hazırladık. Yapılması gereken oydu. Mali durum ve bankaların durumu belliydi. Dönemin ekonomi bakanı Kemal Derviş yapılması gerekenleri biliyordu. Programı uyguladınız ve başarı geldi. Çok zor şeyleri gerçekleştirdiniz. 2001’de doktor Türkiye’de ‘mali disiplin’ istedi. Bunun avantajını kullanarak Türkiye 2008’e kadar göz alıcı şekilde büyüdü. Washington’dan insanlara neler yapmasını gerektiğini söylemek kolay ama bunu uygulamak kolay değil. Kemal Derviş, reformlar yapılırken sürekli yoksulları korumaya çalıştı. Böyle bir krizin tekrarını önlemek için alınan önlemler zordu. Bunlar daha iyi şartlar hazırladı. 2001 krizinde aldığınız önlemleri, reformları ve mali politikaları dünya şimdi konuşuyor.

Türkiye harika olacak

* Merkez Bankası’nın bağımsızlığını da siz önermiştiniz. Şimdi bunu eleştirenler de oluyor.

- Bu uluslararası bir hareketti. Yani öyle sıradışı, sadece Türkiye’nin yaptığı bir şey değildi.

* 2001’de siz Ankara’ydınız ve kriz koptu. Bu sefer bir şey bekleyelim mi?

Hayır hayır, Türkiye’ye hiç bir şey olmayacak. Harika olacaksınız.

Duble dip beklemiyorum ama hâlâ büyük belirsizlik var

* Krizin en kötüye gittiği an neydi sizce?

- Freddie Mac, Fanni Mae gibi kurumlara el konuldu, dev bankalar satıldı. Devasa bir finansal sorun olduğu belliydi ama finans kurumlarının bir bir ortadan kaybolmaya başlaması korkunç bir gelişmeydi. Lehman Brothers’ın batışı... Tüm dünya sarsıldı. Eylül 2008’de başlayıp 6 ay süren dönem berbattı. G-20 gibi uluslararası işbirlikleri, mali yaklaşımlar, IMF faydalı oldu. Bunu kasımda hissettik ama çözüm önerilerinin işe yaradığı nisan ayında netlik kazandı. .

* Siz de çift dip bekleyenlerden misiniz?

- Ben çift dip beklemiyorum ama bu imkansız bir şey de diyemem. Hâlâ çok belirsiz bir dönemdeyiz. Hiçbir şey bitmiş değil.

* Kriz süresince yapılan hatalar nelerdi?

- Finansal kurumlar krizden önce çok fazla risk alarak pek çok hata yaparak krize neden oldular. Yaptıklarının sistemik sonuçlarına bakmadılar, ülkeler ise gittikçe kötüleşen durumu fark etmedi. 2008’den buyana hükümetler, merkez bankaları ve hazineler bence iyi iş çıkarıyorlar.

Devletleştirme olmasa kıyamet kopardı

* Lehman battı ama pek çok kurumda devletleştirilerek kurtarıldı. Bu gereklimiydi?    - Kesinlikle hükümetler dahil olmak zorundaydı. Sadece Lehman’ın batışı bile büyük sonuçlar ortaya koydu. Hükümetler dahil olmasa finansal kıyamete yol açardı. Onun sonuçlarını ise düşünmek bile istemiyorum.

IMF krizde çok değerli bir rol oynadı

* IMF, Dünya Bankası gibi kurumlar krizde doğru yaklışamlar sergileyebildi mi?

- IMF kesinlikle kriz sürecinde çok değerli bir rol oynadı. Doğu Avrupa ve zorluk çeken bölgelerde doğru işler yaptı. Dünya Bankası da yoksul ülkelere yardım ediyor. Yaklaşımları kesinlikle doğru ve çabuktu.