Son Çeyrekte AKP'li Küçülme Göründü

2002’nin ilk çeyreğinden itibaren büyümeye başlayan Türkiye ekonomisinde 27 çeyrek dönemlik büyüme 2008’in üçüncü çeyreğinde sadece yüzde 0.5 olabildi. AKP hükümetleri dönemindeki ilk küçülme büyük olasılıkla 2008’in son çeyreğinde yaşanacak.

TÜRKİYE ekonomisi 2008 yılının 3’üncü çeyreğinde sadece yüzde 0.5 büyüyebildi. 2007’nin aynı döneminde büyüme yüzde 3.3 olmuştu. 2008’in 9 aylık dönemindeki büyüme ise yüzde 3 oldu. Türkiye 2008 yılının bütününde makro ekonomik veriler açısından durumu belki yüzde 2’lik büyüme ile kurtarmış gibi görünecek. Üçüncü çeyrekteki sert fren, 2008’in son çeyreğinde küçülmeyi neredeyse kesinleştirdi. Çünkü, 2008 yılının üçüncü çeyreğine dair büyüme (temmuz-ağustos-eylül) aylarını kapsıyor ve aslında bu dönem küresel ekonomik krizin çok sertleşmediği dönemdi. 2008’in son çeyreğinde 250 milyar YTL’lik Gayri Safi Yurtiçi Hasıla üretimi olabileceği kabul edildiğinde ise Türkiy’de kişi başına düşen milli gelir 10 bin dolar sınırını aşmış olacak.

İhracat 32 ay sonra düştü

Ekim ve kasım aylarında ihracat geriledi, işsizlik yükseldi. Kurlardaki yükselişe rağmen Türkiye’nin ihracatında tam 32 aydır yaşanan yükseliş ekim ayında son buldu ve Ekim 2008’de aylık ihracat yüzde 1.87 geriledi, 9.5 milyar dolar oldu. Gerileme trendi kasım ayında patlama yaptı ve Kasım 2008’de ihracat 2007’nin Kasım ayına göre yüzde 22.03 azalarak 8 milyar 659 milyon dolara indi. Türkiye’nin 2008 yılı 11 aylık ihracatı ise 2007’nin 11 ayına göre yüzde 24.85 yükseldi ve 120 milyar 459 milyon dolar oldu. Ocak-ekim dönemi ithalatı da 178.4 milyar dolar oldu. Aynı dönemdeki ihracat 114.9 milyar dolardı.

İşsizlik tırmanıyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminden (ADNKS) elde edilen toplam nüfus sayısına dayalı Hanehalkı İşgücü Anketi’nin Eylül 2008 dönemi (ağustos, eylül, ekim) sonuçları da küresel krizin Türkiye’ye teğet geçmediğini gösterdi. Bu dönemde Türkiye’de resmi kayıtlara göre işsizlik oranı 1 puan artarak yüzde 10.3’e çıktı ve 295 bin kişi daha işsiz kaldı. TÜİK’e göre eylül sonu itibariyle işsizler ordumuzun sayısı da 2 milyon 548 bin kişi oldu. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları da 2008’de hız kesti. 2007 Ocak-Ekim döneminde 18.2 milyar dolarlık doğrudan yabancı sermaye girmişti. 2008’in aynı döneminde ise bu rakam 15.3 milyar dolara geriledi.

2008’de kişi başına milli gelir 10 bin doları aştı

TÜRKİYE’nin 2008 yılında üç çeyrekte ürettiği Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GYİH) toplamı 731 milyar 277 milyon YTL oldu. Son çeyrekte ekonomideki daralma dikkate alınsa da yaklaşık 250 milyar YTL’lik bir GSYİH üretimi bekleniyor. Böylece 2008’in toplamı için 981 milyar YTL’nin üzerinde bir GSYİH tahmin ediliyor. Bu rakamı 2008 yılı için DPT ve Maliye Bakanlığı’nın kabul ettiği yıllık ortalama dolar kuru olan 1 ABD Doları=1.37 YTL’yi baz alarak yaptığımız hesaba göre 2008 yılı için toplam milli gelir 716 milyar 260 milyon dolar, kişi başına milli gelir ise 10 bin 28 dolar çıkıyor. Bu durumda 2008 yılında milli gelirimiz 2007 yılına göre yüzde 7.77 artmış görünüyor. Ancak 2008 yılı tahmini yıllık milli gelir toplamını ABD dolarının bugünkü YTL karşılığı olan 1.51’e böldüğümüzde kişi başına düşen milli geliri 9 bin 108 dolar çıkıyor. Bu rakam ise 2007 yılındaki 9 bin 305 dolarlık kişi başına milli gelire göre yüzde 2.1’lik gerileme anlamına geliyor. 2002-2007 arasında değerli YTL düşük kur düzeninde dolar bazında milli gelir çok hızlı yükselmişti. 2008’de bu yükselişe dolar kurundaki hızlı yükseliş darbe vuracak gibi görünüyor.

Enflasyon 2007’ye göre patlama yaptı

TÜRKİYE’nin en önemli makro ekonomik konularından biri olan enflasyonda da hedefler tutmadı. Kasım ayı itibariyle yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında (TÜFE) yüzde 10.76, üretici fiyatlarında (ÜFE) yüzde 12.25 arttı. 2007’nin aynı ayında yıllık enflasyon TÜFE’de yüzde 8.40, ÜFE’de yüzde 5.65 olmuştu. Böylece, Kasım ayı itibariyle yıllık enflasyon, geçen yılın aynı ayının, TÜFE’de 2.36, ÜFE’de 6.6 puan üstünde gerçekleşti ki bu oranlar 2007 rakamları temel alındığında çok yüksek artışları ifade ediyor. TÜİK verilerine göre, Kasım ayı itibarıyla aylık enflasyon ise TÜFE’de yüzde 0.83 artarken, ÜFE’de yüzde 0.03 geriledi.

Sanayi 6 yıldan beri ilk kez üç çeyrek üst üste küçüldü

İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) Başkanı Tanıl Küçük, 2008’in Türk sanayisi açısından olumsuz anlamda bir dönüm noktası olduğunu, 6 yıl aradan sonra ilk defa 2008’de sanayi üretiminin 3 ay üst üste küçüldüğünü söyledi. Küçük, "Sanayi üretimi konusunda kasım ve aralık ayları için de iyimser olmak mümkün değil. Muhtemelen daha yüksek oranlı küçülmeler olacak. 2009’da ise yılın ilk yarısı için çok büyük olasılıkla daha da karanlık bir tablo bekliyor" dedi.

2009’un ikinci yarısında ekonomimiz toparlanacak

İSTANBUL Ticaret Odası (İTO) Başkanı Murat Yalçıntaş, Türkiye ekonomisini dünya ekonomisinden bağımsız değerlendirmemek gerektiğini söyledi ve "Ekonomistler, dünya ekonomisinin 2009’da yüzde 1-2 arasında büyüyeceğini düşünüyor. Batı ülkelerinde sıfır veya negatif, gelişen ekonomilerde ise yüzde 2 ile 3 arasında büyüme bekleniyor. 2009’un ikinci yarısında ekonomimiz belli bir toparlanma sürecine girecek ve 2010’da da bu toparlanma süreci hızlı şekilde artarak devam edecek" dedi.

İhracatımız pazarlardaki resesyondan etkileniyor

TÜRKİYE İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, küresel ekonomik kriz nedeniyle tüm gelişmiş ekonomilerin resesyon sürecine girdiğini belirterek, Türkiye’nin ihracatında da başta AB ülkeleri olmak üzere gelişmiş ülkelerin payının yüksek olması nedeniyle bu resesyon sürecinden olumsuz etkileneceklerini söyledi. Büyükekşi, komşu ve çevre ülkelerde krizin etkilerinin daha sınırlı kalacağını düşündüklerini ifade ederek, "Bu yüzden ihracatımızda alternatif pazarların ağırlığını artırmak için iyi bir zaman. Bu ülkelere yönelik politikalarımızı daha da geliştirerek devam etmeliyiz. Komşu ve çevre ülkelere ihracatımız tampon görevi görebilir" dedi.

Yatırımcılar Türkiye’de proje bakmaya devam ediyor

ULUSLARARASI Yatırımcılar Derneği (YASED) Başkanı Tahir Uysal, 2008’de doğrudan yabancı yatırım miktarının 15 milyar dolar civarında olmasının beklendiğini söyledi ve "2008’in önemli bir kısmının aslında çok da dünya krizi beklentisi olmadan geçtiğini düşünürsek, 15 milyar dolar iyi bir rakam" dedi. Uysa, şu görüşleri dile getirdi: "Yatırımcılar, Türkiye’deki projelerine bakmaya devam ediyorlar, durmuyorlar. Ama bunlar yatırıma 2009 yılı içinde girecekler mi? Açıkçası bu çok belli değil. Onun için 2009’da her şeyin daha yavaşladığı, daha zor gittiği, herkesin çok ihtiyatlı olduğu bir yıl bekliyoruz."