Kriz Büyük Darbe Vurdu, Borsa 2008'de 170 Milyar Dolar Eridi

Küresel kriz dünya devi şirketleri bile silerken, global piyasalarda hisse senetleri ve para birimleri yerle bir oldu. Yurtdışını adım adım takip eden İstanbul Menkul Kıymetler Borsası da (İMKB) bundan nasibini aldı. Başbakan Tayyip Erdoğan ’Kriz teğet geçti’, ’hamdolsun bizde birşey yok’ derken, İMKB yüzde 51.6 geriledi. Böylece İMKB’de bir yılda 170 milyar dolar uçup gitti.

ABD çıkışlı küresel kriz 2008 yılında tüm dünyada olduğu gibi Türk para ve sermaye piyasalarına damgasını vurdu. Yıl boyunca piyasalar hop oturup hop kalkarken, krizin derinleşmesiyle birlikte global borsalar domino taşı misali arka arkaya devrildi. Yurtdışının gölgesinde işlemler gerçekleştiren İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) da bundan nasibini aldı. Yıla 288 milyar 160 milyon dolarlık toplam büyüklükle başlayan İMKB’nin piyasa değeri 118 milyar dolara geriledi. Borsanın bir yıllık erimesi 170 milyar doları buldu.

İMKB 2007 yılını 55.538 puandan tamamladı. 2008 yılına da bu seviyelerden ’merhaba’ dedi. Ancak ABD’de yaşananlara bağlı olarak yılın ilk ayında yüzde 23 değer kaybeden İMKB, ABD’nin açıkladığı kurtarma paketi ile yüzde 8 toparlandı. Mart ayı başlarında ise artık likidite sıkışıklığı iyiden iyiye hissedilmeye başladı. Mart ayı ortasında Bear Stearns’un iflası, JP Morgan’a satılması İMKB’nin de yüzde 7.5 değer kaybetmesine neden oldu. Nisan ayı başında ise uluslararası derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye’nin görünümünü durağandan negatife çevirdi. Bundan yine ilk etkilenen İMKB oldu. Mayıs, haziran aylarını daha sakin geçiren piyasalar temmuz ayında gelen haberler ile yeniden aşağı yönlü hareket etmeye başladı.

Temmuz ayının sonunda AKP’nin kapatılması davasının reddi, İMKB’nin 29 Temmuz-4 Ağustos arasında yüzde 10.5 değer kazanmasına ve yurtdışı borsalardan ayrışmasına neden oldu. Ağustos ayında ise Rusya ile Gürcistan arasındaki gerginlik, eylülde ABD’de Lehman Brothers’ın iflası sermaye piyasalarında büyük panik yarattı. 12 Eylül-18 Eylül haftasında İMKB yüzde 13 düşüş yaşadı. Bunun ardından Amerika’nın en büyük sigorta şirketi AIG hükümetten 85 milyar dolarlık yardım aldı. Bu da piyasaların korkusunu tırmandırdı. Eylül ayı sonuna doğru ise ABD’de riskli varlıklara yatırım yapacak 700 milyar dolarlık bir fon paketi Kongre’nin onayına sunuldu. 29 Eylül’de bu paketin Kongre’de onaylanmaması piyasalara yeni satış dalgası getirdi.

Piyasa değerleri eridi

Bankalararası borçlanma neredeyse durma aşamasına gelirken, dünya otomotiv devi General Motors (GM) iflas aşamasına gelmesi piyasalarda taşları yerinden oynattı. İMKB bu dönemde 87 milyar dolarlık piyasa değerini de test etti. Bu rakam yılın en düşük seviyesi oldu. Kurtarma paketleri, kamulaştırma derken yılın son ayına gelindiğinde tüm dünya borsaları yerle bir olurken İMKB, yılın son günü Ulusal 100 Endeks’i 26.864 puan oldu. Böylece İMKB, 335 şirketiyle yılı 118 milyar dolarlık piyasa değeriyle tamamladı. Oysa İMKB yıla 288 milyar dolarlık piyasa değeri ile başlamış ve 8 milyar dolarlık Türk Telekom’u da bünyesine katmıştı. Buna karşın İMKB’de toplam piyasa değeri yüzde 59 eridi.

Dolar da, Euro’da yatırımcıyı üzmedi

ÖNCEKİ yıl olduğu gibi 2008’in ortalarına kadar düşük kur nedeniyle üzülen döviz yatırımcısı, yılın ikinci yarısında derinleşen krizle kárlı çıktı. Merkez Bankası kurlarına göre 2007’yi 1.1649 YTL’den tamamlayan dolar, 2008 yılı içinde 1.70 YTL’yi aştı. Yılı 1.5291 YTL’den kapatan dolar, yatırımcısına yıllık yüzde 31.2 getiri sağladı. Yıl içinde dolar karşısında zirve seviyelere ulaşan Euro, Türkiye’de de yatırımcısını mutlu etti. Merkez Bankası kurlarına 2007’yi 1.7142 YTL’den tamamlayan Euro, yıllık yüzde 25.04 kazancıyla yılı 2.1435 YTL’den kapatttı.

Sağlamcılar parasını korumayı başardı

RİSKİ sevmeyen, parasını mevduat, devlet tahvili ve Hazine bonosunda değerlerdiren yatırımcı, krizde korunmayı başardı. Bono yatırımcılarının yıl sonunda elde ettiği getiri yüzde 17.40 oldu. Türkiye’de mevduattan vazgeçemeyen yatırımcılar da her zaman olduğu gibi, ’kayıpsız bir yıl’ geçirmeyi başardı. Türkiye’de en popüler vade olan bir aylık mevduatta parasını değerlendiren ve bir yıl boyunca, her ay vadesini yenileyerek yılı tamamlayan yatırımcının ortalama getirisi yüzde 16.08 oldu. Böylece bu yatırımcının 1000 lirası yıl sonunda 1.136 YTL’ye çıktı.

2008’in getiri şampiyonu altın

KÜRESEL kriz 2008’de yatırımcıların da hareket alanını kısıtladı. Borsalarda risk almayı seven yatırımcılar 2008’de çok üzüldü. Savaş ve belirsizlik dönemlerinde gözde olan altını tercih edenlerin yüzü krizde güldü. 2008 başında parasını İMKB’de değerlendiren yatırımcılar yüzde 51.6 kayıp yaşarken, altın yüzde 34.12 getiriyle yılın şampiyonu oldu.

Piyasalar en kötüyü gördü

DÜNYADA yaşanan krizden Türkiye’nin başka ülkelere kıyasla bugüne kadar daha az etkilendiğini belirten Akportföy Genel Müdürü Cem Yalçınkaya piyasalar açısından 2008 yılını şöyle değerlendirdi: "Etkinin sınırlı kalmasında Türk bankacılık sektörünün dayanıklılığının payı büyük. Güçlü sermaye yapısına sahip Türk bankacılık sektörünün sermaye yeterlilik rasyosu yüzde 15’lerde. Türk bankalarının kredi/özsermaye oranı ise yaklaşık 8. Yabancı bankaların 20-30 olan kredi/özsermaye rasyosu ile karşılaştırıldığında bu oran sağlıklı yapıya işaret ediyor. 2008 yılı her açıdan unutulmaz bir yıl oldu. Her ne kadar yeni yıla belirsizlikler ile giriyor olsak da, merkez bankalarının proaktif yönetimi ve hükümetlerin koordineli hareketi piyasalarda en kötünün görüldüğünü düşündürüyor."