Körfez Sermayesi Türkiye'de Katılım Bankası Peşinde

Türkiye'deki katılım bankacılığı sektörüne kamudan sonra yabancı bankalar da ilgi gösteriyor. Geçtiğimiz hafta Ziraat Katılım'ın faaliyete geçmesi ile Türkiye'deki katılım bankası sayısı 5'e çıkarken, Katarlı Barwa Bank da Türkiye'de araştırmalara başladı. Dünyada 50 yıldır, Türkiye'de de 30 yıldır faaliyet gösteren katılım bankacılığı, 2008 yılında yaşanan küresel krizde dayanıklı olduğunun test edilmesiyle hızla büyüdü. 2009 yılında toplam bankacılıktaki payı yüzde 4'ten 2014 sonunda yüzde 5.2'ye çıkarken, bu rakamın 2025 yılına kadar yüzde 20'lere çıkması hedefleniyor.

FAİZSİZ BANKACILIK PARLADI

Son 10 yıl içerisinde yaşanan küresel finansal krizler neticesinde konvansiyonel bankacılık sisteminin sorgulanmaya başlanması, faizsiz bankacılık modelini parlatmış oldu. Türkiye'deki katılım bankacılığının bu gelişimi kamu sektörü tarafından da keşfedilirken, 2013 yılında çalışmaları başlayan kamu katılım bankaları da teker teker faaliyet göstermeye başlıyor. Geçtiğimiz hafta cuma günü Ziraat Katılım'ın faaliyete başlaması ile Türkiye'de 4 olan katılım bankası sayısı 5'e çıktı. Bu sayı Halkbank ve Vakıfbank'ın da eklenmesiyle 7'ye yükselecek. Bugün ülkemizde 1000 yakın şubesi ve 17 bin çalışanı ile faaliyet gösteren dört katılım bankası bulunuyor. Öte yandan TMSF'nin elindeki Türk Ticaret Bankası ve Adabank'ın da katılım bankasına dönüşmek için çalışmalar yürüttüğü belirtiliyor.

TÜRKİYE'DEKİ GEÇMİŞİ

Türkiye'de katılım bankacılığı sektörünün kuruluşu 30 yıl öncesine dayanıyor. İlk defa Özel Finans Kurumu (ÖFK) olarak 1984 yılında Albaraka Türk, hemen ardından Faisal Finans ve 1989'da da Körfez menşeli Kuveyt Türk sektörde yerini alıyor. 1990'lı yıllara gelindiğinde Asya Finans sektöre giriş yaparken, Faysal Finans'ın sonradan Family Finans'a dönüşmesi ve sektöre giren Anadolu Finans ile birleşmesiyle bugünkü Türkiye Finans doğuyor. Yine 1995 yılında faaliyete başlayan ve 2001 ekonomik krizinde likidite sorunuyla karşılaşan İhlas Finans'ın faaliyetleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından durduruluyor. Bu arada geçtiğimiz hafta Banka Asya'ya TMSF tarafından el koyuldu. 2001 yılında ÖFK'ları temsil etmesi amacıyla şimdiki adıyla Türkiye Katılım Bankaları Birliği kuruluyor. ÖFK'lar açısından dönüm noktası ise 2005 yılında 'Banka' statüsüne geçmeleri ve 'Katılım Bankası' olarak adlandırılmaları oluyor. 2005 yılında yapılan mevzuat düzenlemeleri ise sektörün önünü açıyor.

İLK 4 AYDA YÜZDE 8 BÜYÜME

Katılım Bankacılığının 2014 yılındaki artış oranları toplanan fonlarda yüzde 5,7, kullandırılan fonlarda yüzde 3,8, aktifte yüzde 8,5, özvarlıkta ise yüzde 9,5 oldu. Ana kalemlerin artış hızlarındaki yavaşlaması, Bank Asya'nın zarar açıklamasından kaynaklanırken, sektörün diğer üyeleriyle sektörün aktifleri yüzde 33, toplanan fonlar yüzde 30 ve kullandırılan fonlar yüzde 31 nispetinde artış gösterdi. 2014 yılında bankacılık sektörü içindeki pay ise, toplanan fonlarda yüzde 6,3, kullandırılan fonlarda yüzde 5,5 aktifte ise yüzde 5,2 olarak ortaya çıkıyor. 2015 yılındaki gelişme seyrine bakıldığında ise bu yılın ilk 4 ayında toplanan fonlarda yüzde 5, kullandırılan fonlarda, yüzde 9, aktifte ise yüzde 8 artış sağlandı.

2023'E KADAR YÜZDE 20 HEDEFİ

Bugün ise katılım bankacılığı sektöründe faaliyet gösteren dört bankanın aktifleri 2015 Mart sonu itibarıyla 110 milyar liraya ulaştı. 2006 yılı ilk çeyreğinde 10,2 milyar TL olan katılım bankalarının aktif toplamı son 10 yıllık dönemde yüzde 970 artış gösterdi. Bu artış katılım bankacılığının sektördeki payının yüzde 2,4'lerden yüzde 5'lere yükselmesini sağladı. Toplanan fon tutarı ise söz konusu dönemde 8 milyar 494 milyon liradan 2015 yılı ilk çeyrek sonu itibarıyla 67 milyar 46 milyon liraya çıktı. Bu rakamlar dikkate alındığında katılım bankalarında toplanan fonun tüm bankacılık sektöründeki mevduata oranı yüzde 3,2'den yüzde 6'ya yükseldi. Son on yıllık dönemde katılım bankalarının kullandırdıkları fon miktarı yüzde 824 artışla 7,2 milyar TL'den 66,5 milyar TL'ye çıktı. Şu anda toplam bankacılıktan yüzde 5 pay alan katılım bankacılığının 2023 yılına kadar bu oranı yüzde 20'lere çıkarması hedefleniyor.

Dünyada faizsiz finans sistemi çok hızlı büyürken, 2003 yılında toplam büyüklüğü 200 milyar dolar olan faizsiz finans sistem 2014'te 2 trilyon doları aştı. Dünyada faizsiz bankacılığın itici gücü olan ülkelerin başında Malezya gelirken, Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de diğer ülkeler olarak ön plana çıkıyor.

STRATEJİ BELGESİ AÇIKLANACAK

Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi'ni önümüzdeki günlerde açıklayacak. Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi, Kalkınma Bakanlığı eylemleri yanında ilave eylemlerle toplam 84 adet eylem olarak hayata geçirilecek. Strateji Belgesindeki eylemler 5 ana başlık altında toplandı: Sektörel Strateji ve Koordinasyon, Ürün Çeşitliliği ve Gelişimi, Danışma Kurulları, Eğitim, İK ve Sertifikasyon, Kurumsal İletişim, Algı ve İtibar.

KATARLI BARAWA, TÜRKİYE'DE KATILIM BANKASI KURACAK

Katarlı Barwa Bank, Türkiye'de katılım bankası kurmak için kolları sıvadı. Geçtiğimiz cuma günü Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açılışı yapılan Ziraat Katılım'ın davetlisi olarak Türkiye'ye gelen Barwa Bank Genel Müdürü Khalid Mahdi Al Ahbabi, Türkiye'de katılım bankası kurmak için bir dizi araştırmalar ve görüşmeler yaptı. Körfez'in 'Morgan Stanley'i olma hedefiyle Katar'da İslami bankacılık yapan Barwa'nın Türkiye'de bir banka satın almayı değil, sıfırdan bir banka kurmayı planladığı bildirildi. Katarlı İslami banka Barwa Bank'ın yüzde 50'si devlet fonlarına ait. 4 milyar Katar Riyali (1.09 milyar dolar) kayıtlı sermaye ve 3 milyar Katar Riyali (824 milyon dolar) ödenmiş sermayesiyle Barwa Bank, İslami bankacılık kurallarına uygun olarak; perakende bankacılık, kurumsal ve ticari bankacılık, özel bankacılık, gayri menkul finansmanı, yapılandırılmış finansman, yatırım ve varlık yönetimi gibi tüm bankacılık hizmetlerini veriyor. Banka 2009'da Katar'ın en büyük yatırım bankacılığı şirketi The First Inverstor'un yüzde 100'ünü satın almış, 2010'da ise sektörünün lideri olan First Finance ve First Leasing Company şirketlerini bünyesine katmış.

ZİRAAT KATILIM'IN 2023 YILINDA 500 ŞUBESİ OLACAK

Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılışı yapılan Ziraat Katılım, bu yıl sonuna kadar 20 şube açmayı hedefl iyor. 2018 yılında 170 ve 2023'te 500 şube açması planlanan bankanın, 2200 personel hedefi bulunuyor. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, geçtiğimiz hafta, özellikle çiftçilerin ve esnafın sübvansiyonlu kredi kullanımında da katılım bankacılığının çok önemli olacağını belirterek şunları söylemişti: "Şu anda her ne kadar enfl asyonun da altında bir faiz oranıyla çiftçilerimiz, esnafımız kredi imkanına ulaşsa da yine de 'Ben faize hiç bulaşmak istemiyorum' diyen çiftçimiz ve esnafımız, ilk olarak Ziraat Katılım Bankası ile ama onun hemen arkasından da Vakıf ve Halk Katılım ile beraber bu imkanlara da sahip olacak."

HALK KATILIM YIL SONUNA KADAR GELECEK

Ocak ayında katılım bankası kurmak için BDDK'dan onay alan Halk Bankası, yıl sonuna kadar Halk Katılım'ı kuracak. Genel Müdür Ali Taşkesenlioğlu,konuya yönelik şunları söylemişti: "Çalışmalarımız devam ediyor. Yıl sonuna kadar biz de katılım bankamızı kuracağız. Şimdilik Ziraat Katılım'ın ne yapacağını gözlemlemek istiyoruz. Henüz ismine karar vermedik ama Halk Katılım olabilir." Ocak ayında BDDK, kurucu ortaklar; Halk Bankası AŞ, Halk Yatırım Menkul Değerler AŞ, Halk Portföy Yönetimi AŞ, Halk Finansal Kiralama AŞ ile Bileşim Alternatif Dağıtım Kanalları ve Ödeme Sistemleri AŞ tarafından Türkiye'de 1 milyar lira sermayeli katılım bankası kurulmasına izin verilmesini kararlaştırmıştı.

VAKIF KATILIM İÇİN CEDDA'DEN KREDİ ALINACAK

Türkiye'de katılım bankası kurmak için gereken tüm izinleri alan Vakıfbank'ın ise bu hafta Cidde'ye İslam Kalkınma Bankası'na giderek 300 milyon dolarlık krediye imza atacağı öğrenildi. Söz konusu bu tutar bankanın ödenmiş sermayesinde kullanılacak. Vakıfbank bünyesinde başlatılan katılım bankası kuruluş çalışmaları ile İslam Kalkınma Bankası'ndan sağlanacak proje finansmanı çalışmaları Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne devredildi. Banka bu gelişmeleri KAP'a da bildirdi. Yine KAP'a yapılan açıklamada, Hazine Müsteşarlığı garantörlüğünde, İslam Kalkınma Bankası'ndan 300 milyon dolar tutarında proje finansmanı temin edileceği ve bu kaynağın da bankanın 1 milyar TL'lik başlangıç sermayesi olacağı. (Kaynak:Dünya Gazetesi)