"İstihdam Kötü Gelmezse Tapering Aralık'ta Başlar"

MUSAB TURAN - Economics Consulting (EEC) Kurucusu ve Ekonomist Şevin Ekinci, Amerika Merkez Bankası'nın (Fed) dünyaya açtığı para musluklarını kısması anlamına gelen varlık alımında azaltım senaryolarına ilişkin, "Piyasalar Mayıs'tan bu yana taperingi (varlık alımını kısma) çok fazla fiyatladı. Benim beklentim, eğer çok kötü istihdam verileri açıklanmazsa piyasalar daha fazla tepki göstermeden Aralık'ta varlık alımlarında azaltımın başlayacağı yönünde" dedi.

AA muhabirinin olası Fed hamlelerine ilişkin sorularını yanıtlayan Ekinci, Amerika Merkez Bankası'nın (Fed) 2008 yılından bu yana standart para politikası etkisini kaybettiği için unortodoks bir para politikası izlediğini, bugüne kadar 3 ayrı parasal genişleme programı (QE) uyguladığını ve varlık alımlarında azaltımın bu politikaların üçüncü ve son bacağı olduğunu belirtti.

Ekinci, şunları kaydetti:

"Son program 2012'nin Eylül ayında yürürlüğe girdi, Fed her ay aldığı varlıklarla piyasalara 85 milyar dolar likidite sağlıyor ve bu program hala devam ediyor. Fed bunun kademeli olarak azaltılabileceğini Mayıs ayında bildirdi ama bunu bazı ekonomik koşullara bağladı. Parasal genişleme programının ilk adımı (QE1) 2008 yılının Kasım ayında Fed Başkanı Ben Bernanke tarafından, krize karşı 600 milyar dolarlık mortgage'a dayalı tahvil ve 100 milyar dolarlık diğer borçları almaya yönelik bir program olarak açıklandı. Amaç, konut piyasasını desteklemek idi.

Konut piyasasında düzelme yaşandı ama bankalar kredi vermedikleri için ekonomi canlanmadı ve ikinci parasal genişlemeye ihtiyaç duyuldu (QE2). Bunda da Fed uzun vadeli Hazine tahvillerinde her ay 30 milyar dolar alım yapacağını açıklamıştı. Bu iki program da sonlandı. Halihazırdaki genişleme programı (QE3) ise diğerlerinden farklı olarak bazı ekonomik şartların gerçekleşmesine bağlandı. Bu program istihdamda iyileşme sağlanana kadar sürdürülecek diye belirtildi."

Parasal genişlemeyle sağlanan likiditenin daha çok gelişmekte olan ülke ekonomilerine katkı sağladığını belirten Ekinci, gelişmekte olan ülkelerdeki kredi hacmi genişlemesine dikkati çekti.

"Kasımda az da olsa iyileşme olursa Aralıkta tapering başlar"

Fed'in QE3'de varlık alımlarını belli ekonomik koşullara bağladığını anımsatan Ekinci, Fed'in istihdam piyasasındaki iyileşme beklentileriyle beraber parasal genişlemeyi de kademeli olarak indirmeye başlayabileceğinin sinyalini verdiğini hatırlattı.

Ekinci Fed'in olası hamlelerine ilişkin iki olası senaryo bulunduğunu belirterek şunları kaydetti:

"Varlık alımlarında azaltıma start verilmesi için bence şu anda sadece iki tarih geçerli Aralık 18 veya Mart 19.  Ocakta start verilemez. En son Fed tutanaklarında verilen bilgiye göre 2013 yılı için en az yüzde 2 gayrisafi yurtiçi hasılada artış öngörüyorlar, işsizlik oranının yüzde 7,1 olmasını öngörüyorlar, kişisel tüketim harcamaları enflasyonunu ise yüzde 1,1 olarak öngörüyorlar.

Kesin bir rakam telaffuz edilmedi ama istihdam piyasasında kalıcı bir iyileşme görürlerse varlık alımlarının sene sonuna doğru azaltabileceklerini (tapering), bunu aldıkları her iki varlıktan da düşük montanda azaltabileceklerini belirttiler.

Salı günü açıklanan tarım dışı istihdam verisi tapering beklentimi Mart'a çekti şimdilik. Ama 'tapering' konusunda Aralık ayını gözden çıkarmak için Kasım ayında gelecek istihdam verilerini takip etmek gerek. Zira burada az da olsa iyileşme olursa Aralıkta taperingin başlayacağını düşünüyorum."

Mali politikalar açısından borç tavanının rakam vermeden artırılmasının olumlu bir gelişme olduğuna işaret eden Ekinci, Bernanke'nin politikacılara, "Fed bu konuda gerekenleri yapıyor, siz de mali politika konusunda gerekeni yapın" mesajını net olarak verdiğini aktardı.

Borç tavanı konusunun Şubat 7'ye ertelendiğini kaydeden Ekinci, "Fed'in eninde sonunda varlık alımlarında azaltıma başlayacağı kaydedilmişti. Bu noktada ABD Cumhuriyetçi ve Demokratlara bu bütçe tartışmalarını hareketlendirmek politik güç gösterilerinde bulunma konfor alanını tanımamak adına, Fed 'Ben gerekeni yaptım dataları bu seviyeye taşıdım artık siz de yapın' diye Aralıkta varlık alımlarında azaltımına dair küçük de olsa bir adım atabilir" değerlendirmesini yaptı.

Gelişmekte olan piyasalar nasıl etkilenecek?

Piyasalar tarafından dillere dolanan tahvil azaltımının başlaması halinde tüm piyasalarda belli bir normalizasyon sürecinin başlayacağını dile getiren Ekinci, "Piyasalarda daha haberi bile çıktığında nasıl tepki verildiğini gördük. Piyasalar 'haberi al, gerçekleşmeyi sat' algısıyla hareket ediyor. Ama ben tapering başladıktan bir süre sonra piyasalarda esas normalleşmenin başlayacağını düşünüyorum. Zira piyasalar Mayıs'tan beri taperingi çok fazla fiyatladı. Benim beklentim, eğer çok kötü istihdam verileri açıklanmazsa piyasalar daha fazla tepki göstermeden Aralık'ta varlık alımlarında azaltımın başlayacağı yönünde..." diye konuştu.

Varlık alımlarında azaltımına başlanması halinde gelişmekte olan ülkelerden fon çıkışının kaçınılmaz olduğunu belirten Ekinci, bu ülkelerde büyümeyi destekleyici hükümet politikalarının gündeme geleceğini belirterek, gelişmekte olan ülkelerin hükümetlerinin, ekonomi yönetimlerinin Fed'in muhtemel hamlesine karşı önleyici tedbirler alması gerektiğini belirtti.

Ekinci, sözlerini "Cari açık rakamı azalırken büyümenin katalizörü olan yatırımlarda da düşüş görüleceğinden büyümeyi destekleyici hükümet politikaları uygulanmalı. Çünkü artık para politikaları büyümeyi destekleyici yönde olamayacak. Enflasyon seyri kurun nasıl bir tepki verdiğine bağlı ama en az olumsuz etkisi belki de enflasyona olacak" diye tamamladı. - İstanbul