Fed 100 Yaşına 4 Trilyon Dolarlık Bilançoyla Girdi

HANDAN SİLKİN - ZEYNEP DUYAR - ABD Merkez Bankası'nın (Fed) bilançosu 100. yaşında 4 trilyon doların üzerine çıktı.

AA muhabirinin "Federal Reserve"in resmi internet sitesinden derlediği bilgilere göre, 18 Aralık itibariyle 4,008 trilyon dolar seviyesine ulaşan Fed bilançosu, 2008 yılında parasal genişlemeye başlamadan önce 900 milyar doların altındaydı.

Dünya finans piyasalarının en büyük Merkez Bankası Fed 23 Aralık 1913 tarihinde dönemin Başkanı Thomas Woodrow Wilson'un imzasıyla Avrupa ve Amerikan sermayesinin çocuğu olarak doğdu. Fed sadece "ulusal" bir merkez bankası gibi değil aynı zamanda doların dünya ticaretindeki ağırlığı ve bilanço büyüklüğünün de etkisiyle küresel ekonominin kalbi ve küresel sermayenin merkezi gibi çalışıyor.

Fed'in kurulmasını sağlayan yasa gereğince, ülke 12 bölgeye ayrıldı. Ülke genelinde 12 ayrı bölgede 12 Federal Rezerv Bankası kuruldu. Bu bankalar, San Francisco, Minneapolis, Kansas City, St. Louis, Atlanta, Cleveland, New York, Philadelphia, Richmond, Boston, Dallas ve Chicago merkez bankaları olarak görev yapıyor. Bankalar arasında koordinasyonu sağlamak üzere "Guvernörler Kurulu" bulunuyor.

Fed'in organizasyon yapısında, Guvernörler Kurulu'ndan başka, Federal Açık Piyasa Komitesi (FMOC), Federal Merkez Bankaları, Danışma Komiteleri ve üye bankalar yer alıyor. Komite üyeleri ABD başkanı tarafından aday gösterilerek Senato üyeleri tarafından onaylanıyor. Kongre, komite üyelerinin maaşlarını belirliyor. 2013 yılı için Fed Başkanının yıllık maaşı 199 bin 700 dolar, kurumun diğer üyelerinin yıllık maaşı ise (başkan yardımcısı dahil) 179 bin 700 dolar olarak belirlenmişti.

Tarihlerle Fed Bilançosu

Fed bilançosu, 1 Ağustos 2007 tarihinde sadece 870,3 milyar dolardı. 2008 yılı finansal krizin etkilerini hafifletme ve ekonomiyi desteklemek üzere harekete geçen Fed 25 Kasım 2008'de parasal genişlemenin ilk ayağında (QE1), 500 milyar dolarlık mortgage piyasasına dayalı tahvil satın alımına başladı. Bu tarihte bilanço 2 trilyon 106 milyar 117 milyona yükseldi. 31 Mart 2010 tarihine gelindiğinde ise Fed'in bilanço büyüklüğü 2 trilyon 307 milyar 150 milyona ulaşmıştı.

Fed, 3 Kasım 2010 tarihinde 600 milyar dolarlık parasal genişleme kararı alarak genişlemenin ikinci ayağı olan QE2'ye başladı. Bu tarihte Fed'in bilançosu 2 trilyon 300 milyar 353 milyon dolara yükselirken, QE2'nin sonlandırıldığı 30 Haziran 2011'de bilançosu 2 trilyon 865 milyar 251 milyon dolar oldu.

Son olarak 13 Eylül 2012'de Fed parasal genişlemenin üçüncü ve son ayağı olan QE3'e aylık 85 milyar dolarlık tahvil alım kararıyla başladı. Tahvil alım programının son ayağında bilanço büyüklüğü 2 trilyon 823 milyar 448 milyon dolar olurken, günümüze gelindiğinde bilanço en yüksek seviyeye ulaştı. Fed 18 Aralık'taki son toplantısında aylık 85 milyar dolarlık tahvil alım miktarını 10 milyar dolar düşürdü ve 75 milyar dolara indirdi. Fed'in bilançosu bu tarihte bu zamana kadar gördüğü en yüksek seviye olan 4 trilyon 8 milyar 62 milyon dolar seviyesine ulaştı.

1 asırlık Fed'in Başkanları

Fed'e 100 yıllık tarihinde 14 erkek başkanlık etti. Bankaya 100. yılında ise ilk defa bir kadın başkanlık edecek.

İlk olarak 1914 yılında seçilen Charles S. Hamlin, bankaya 2 yıl süreli başkanlık etti. 1916 yılında başkanlık görevi William P. G. Harging'in oldu ve o da bankayı 6 yıl boyunca yönetti.

1923 yılındaki başkanlık seçimlerinde Daniel R. Crissinger başkan olarak seçildi ve 3,5 yıl süreyle bu görevi yürüttü. 1927 yılında 3 yıllığına başkanlık görevini yürüten Roy A. Young'un ardından gelen Eugene Meyer de 1930 yılından itibaren 3,5 yıl süreyle bankanın başına geçti.

Eugene R. Black ise bu zamana kadar bankaya en kısa süreli başkanlık yapan kişi oldu. Black, başkanlık görevini 1 yıl yürütebildi. 1934 yılında ise Fed başkanlık koltuğuna 3 yıl boyunca oturacak isim Marriner S. Eccles oldu. Eccles'tan görevi 1948 yılında devralan Thomas B. McCabe de başkanlık görevini 3 yıl sürdürdü.

1951 yılında seçilen William McChesney Martin ise Fed tarihinde bankaya en uzun başkanlık eden kişi olarak kayıtlara geçti. Martin, görevini 19 yıl boyunca sürdürdü. Onun ardından 1970 yılında seçilen Arthur F. Burns ise bankaya 2 dönem başkanlık ederek bankanın başında 8 yıl bulundu.

1978 yılında başkanlık görevine seçilen G.William Miller de eski meslektaşı Black gibi bankanın başında çok kısa bir süreliğine bulunabildi. Miller'in Fed başkanlığı 1,5 yıl sürdü.

1979 yılında başa geçen Paul A. Volcker ise görevini 8 yıl boyunca sürdürürken, Martin gibi bankaya uzun başkanlık yapan bir diğer isim ise 1987 yılında başa geçen ve 18,5 yıl boyunca bankaya başkanlık eden Alan Greenspan oldu.

Ben Bernanke ise 2006 yılında göreve başlayarak Fed'e 2 dönem yani 8 yıl başkanlık yaptı.

100 yılda Fed'in seçilecek 15. Başkanı ABD tarihinin ilk kadın Fed Başkanı olarak 1 Şubat 2014'de göreve başlayacak. - İstanbul