Fao: Türkiye Levrek ve Çipura Üretiminde Dünya Lideri Oluyor

Orhan Aysezen - BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Türkiye'nin başlıca deniz ürünlerinden levrek ve çipura üretiminde dünya lideri olma yoluna girdiğini bildirdi. Çok çeşitli ve lezzetli peynir varlığına karşın sektörde bir türlü dünya sahnesine çıkamayan Türkiye bu alanda kabuğunu kırarken FAO tarafından "önemli ihracatçılar" arasında gösterildi. FAO'nun tarım raporunda Türkiye aynı zamanda kümes hayvanı eti ihracatında dünyada ikinci en önemli ülke grubu arasında yer aldı. Türkiye kişi başına 199 kiloyla Asya'nın en fazla buğday tüketen ülkesi oldu.

-LEVREK VE ÇİPURA'DA DÜNYA LİDERLİĞİNE DOĞRU-

BM Tarım Örgütü(FAO)'nün küresel gıda piyasaları üzerine iki yılda bir hazırladığı "Gıda Görünüm" raporu yayınlandı. Raporda levrek ve çipura üretiminde dünya liderliği şu satırlarla anlatıldı:

"Piyasaya arz edilen levrek ve çipura hacmindeki artış fiyatlarda düşüşe neden oldu. Yunanistan'da şirketler sıkı kredi koşulları ve artan yem maliyetlerine katlanırken üretim biraz düştü, fakat Türkiye'de üretim, Türkiye'yi bu ürünlerde en büyük üretici olma yoluna koyarken büyümeye devam etti. Yüksek üretim hacmi piyasaları arz yönünden iyi besleyecek, fiyatların önümüzdeki aylarda, bir toparlanmanın beklenmediği 2014'e kadar düşük kalması beklenebilir."

-TÜRKİYE KÜMES HAYVANI ETİ İHRACATININ YÜKSELEN YILDIZLARINDAN-

Küresel kümes hayvanı eti ticaretinin dörtte üçünü karşılayan Brezilya, ABD, AB ve Çin son yıllarda satışlarda küçük artışlar gördü. Onlar yerine en yüksek büyüme Arjantin, Türkiye, Ukrayna, Belarus, İran ve Kore'nin içinde bulunduğu ikinci grup ihracatçılardan geldi. ABD'de bir değişiklik beklenmezken diğer üç büyük kümes hayvanı eti ihracatçısının satışlarında düşüş bekleniyor. İkinci grup ülkelerden Arjantin, Türkiye ve Ukrayna'nın büyümeyi koruması, gruptaki diğerlerinin ise durgunluk ya da ana ithalat piyasalarında talep düşüşü yaşaması öngörülüyor. Raporda, "Türkiye'nin yüzde 20 kadar varan ihracat artışı özellikle Irak ve Suriye'den kaynaklı bölgesel talep artışından yararlandı" denildi.

Kümes hayvanı eti üretimi 1 milyon 699 bin tondan bu yıl 1 milyon 713 bin tona yükseldi. İthalat 84 bin tondan 90 bin tona, ihracat ise 311 bin tondan 366 bin tona çıktı. Türkiye'de kümes hayvanı eti tüketimi 1 milyon 472 bin tondan 1 milyon 436 bin tona indi.

-SÜT ÜRETİMİ ARTTI-

Üretimde iyileşmenin yanı sıra sürü büyüklüğündeki artış Çin, Pakistan ve Türkiye'de süt üretim artış beklentilerinin arkasındaki dinamik olarak görülüyor, artışı tüketici talebindeki istikrarlı büyüme de destekledi. Türkiye'de süt üretimi 2009/10 döneminde 13.7 milyon ton iken, 2012'de 17.4 milyon tona, bu yıl 18.4 milyon tona yükseldi. İthalat önemli oranda düşerken ihracat 200 bin tondan, 227 bin tona çıktı.

-TÜRK PEYNİRİ NİHAYET DÜNYA SAHNESİNDE: FAO TÜRKİYE'YE "ÖNEMLİ İHRACATÇI" DEDİ-

Oldukça çeşitli ve değerli peynir varlığına sahip olmasına rağmen bunu dünya sahnesine çıkarmada güçlük çeken Türkiye FAO'nun son raporunda peynirde "önemli ihracatçı" sayıldı. Raporda, "AB en büyük peynir ihracatçısı durumunu koruyor, dünya peynir arzının yüzde 30'unu yapıyor, buna AB ülkelerinin kendi aralarında ticaretini yaptığı önemli miktardaki peynir dâhil değil. Diğer önemli ihracatçılar ise ABD, Suudi Arabistan, Yeni Zelanda, Avustralya, Belarus, Mısır, Ukrayna, İsviçre, Arjantin, Türkiye ve Uruguay" denildi.

-BUĞDAY ÜRETİMİ YÜZDE 9.5 ARTTI-

Raporda dünyanın önemli buğday üreticileri arasında 9'uncu sırada gösterilen Türkiye, 2013'te üretimini bir önceki yıla göre yüzde 9.5 artırdı. Brezilya, Paraguay ve Türkiye'nin 2013/2014 satış döneminde daha düşük ihracat yapacağı tahmin ediliyor. Asya'da kişi başına (per caput) buğday tüketimi gelecek yıl 64 kilo olacak. Türkiye 199.3 kiloyla tüketimde Asya lideri durumunda bulunuyor.

İri taneli tahıllarda en büyük 14'üncü üretici olan Türkiye kategoride üretimini yüzde 9.7 artırdı. Pirinçte Türkiye, İran, Ürdün'ün bulunduğu Yakın Doğu Asya bölgesi bu yıl dışarıdan yüzde 6 daha fazla alım yaptı.

Asya'da şeker üretiminin 2012/13 satış dönemine göre yüzde 1.3 artması, artışın Hindistan, Tayland ve Pakistan kökenli olması bekleniyor. Şeker üretimi Çin, Endonezya ve Türkiye'de düşmeye başlıyor. Türkiye'deki daralma temelde yeni sezona tahsisli ekili pancar alanlarında kota uygulamasından kaynaklanacak.

-DÜNYADA GIDA PİYASASI BEKLENTİLERİ-

FAO dünya gıda piyasasında durum ve beklentileri şöyle özetlendi:

-2002-2004=100 kabul edilen FAO Gıda Fiyat Endeksi 100'ün altını 2000'li yılların başında görmüştü. Sonra yükselen Endeks, 2008 yılında ilk kez 200'e çıktı. Endeks sonraki yıllarda şu değerleri aldı: 2008: 201.4, 2009: 160.6, 2010: 188, 2011: 230.1, 2012: 213.4, 2013: 210.5

-Gıda piyasaları geçen yıllara oranla daha dengeli ve fiyat oynaklığı daha az. Bu yıl dünya gıda ithalatı yüzde 3 düşerek 1.15 trilyon dolara inecek. Hububat, şeker, bitki yağları ve tropikal içeceklerde görülecek, mandıra ürünleri, et ve balık sabit kalacak.

-Buğday: 2013'te rekor ürün dünyaya stoklarını doldurmada yardımcı olacak. Uluslararası fiyatlar düştü. İhracat mevcudu anca yeterliyken ithalat talebi güçlü olmaya devam ediyor. Sonuçta ürünle ilgili herhangi bir sorun buğdayda fiyat hareketini diğer hububatlardan daha fazla etkileyecek.

-İri taneliler: ABD'deki rekor mısır rekoltesinden kaynaklanan güçlü toparlanma dünyada stokları rahat seviyeye yükseltti, fiyatı düşürdü.

-Pirinç: Birkaç aylık istikrardan sonra uluslararası pirinç fiyatları Eylül'de düştü. Yavaşlayan ithalat talebi 2014'te piyasalar üzerinde yük oluşturabilir. Üretim düşüşüne rağmen dünya üretiminin kullanımı aşağı bunun stoklarda yeni artışa neden olacağı sanılıyor.

-Manyok: Küresel üretimin bu yıl yeni bir rekora ulaşması bekleniyor.

-Yağlı tohumlar: 2013/2014 arz talep tahminleri yeni bir iyileşmeye işaret ediyor.

-Şeker: Üretim 2012/2013'ten marjinal bir oranda artacak. Ancak küresel tüketimi karşılayacağı ve küresel stoklarda bir artışa neden tahmin ediliyor. Dünya şeker üretiminin, düşen uluslararası şeker fiyatları geleneksel ithalatçı ülkelerden talebi yükseltirken 2013/2014'te önemli artış göstermesi bekleniyor.

-Et: Dünya et üretiminin bu yıl yüzde 1.4 artması bekleniyor. Fiyatlar 2011 başından bu yana çıktığı tarihi yüksek seviyede kaldı. Türler arası farklılıklar görülmekle birlikte düşen yem fiyatlarına rağmen genel fiyatlarda bir düşüş beklenmiyor.

-Mandıra ürünleri: Uluslararası fiyatlar nisandaki zirveden sonra düşmesine rağmen hala tarihi zirvesini koruyor. Süt üretimi özellikle Asya'da istikrarlı şekilde artarken bazı ana ihracatçı ülkelerde üretim kısıtlı oldu."