2013'de Asya Ekonomisini Çin Domine Etti

ALİ İHSAN ÇAM/RECEP ŞAKAR - Çin 2013'te ekonomik kalkınma hızı ve bu alanda giderek artan gücüyle yine bölge ülkelerinin ekonomik aktivitesini domine etti.

Bölge ülkeleri, Çin ile ikili ticaretlerinde her ne kadar yüksek cari açık verse de özellikle Çinli devlet şirketlerinin yatırımlarını kendi ülkelerine çekmek için büyük çaba harcıyor.

Dünyanın fabrikası konumundaki dev ülkenin, Hong Kong Özel İdari Bölgesi, Güneydoğu Asya Ülkeler Birliği, Avrupa Birliği, Avustralya, ABD, Rusya ve Japonya'ya yaptığı yatırımlar ise 57 milyar 870 milyon doları buldu.

Dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin, Japonya başta olmak üzere Güney Kore'den Avustralya'ya kadar birçok bölge ülkesinin en büyük ticari ortağı durumunda... Buna ek olarak bölgedeki gelişen ülkelerden Endonezya, Tayland ve Vietnam gibi birçok ülke için Çin pazarı, kendi kalkınmalarında büyük bir motivasyon kaynağı olarak görülüyor.

Çin hala yabancı yatırımın cazibe merkezi

Çin'e ocak-kasım döneminde yapılan doğrudan yabancı yatırımlar, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5,48 artış kaydederek 105,51 milyar dolara ulaştı. Ülkede yılın 11 ayında faaliyet gösteren yatırımcılar, 156 ülke ve bölgeden 4 bin 522 şirkete doğrudan yatırım gerçekleştirdi.

Çin'e yılın 11 ayında AB ülkelerinden gelen doğrudan yabancı yatırımlar yüzde 17,36'lık artışla 6,82 milyar dolar, ABD'den ise yüzde 8,6'lık yükselişle 3,16 milyar dolar oldu. Aynı dönemde 10 Asya ülkesi ve bölgesinden Çin'e gelen doğrudan yabancı yatırımlar ise yüzde 7,45 artarak 91,41 milyar doları buldu.

Çin buna ek olarak komşularıyla ticaretinde ABD doları yerine kendi para birimi Yuan'ın (RMB) kullanımı için girişimlerde bulunuyor.

Bunun yanında Çin, Japonya ve Güney Kore gibi Asya'nın üç ekonomi devinin bölgedeki kıta sahanlığı, ihtilaflı adalar ve egemenlik tartışmaları 2013 gündemine damgasını vururken, buna karşın bu ülkelerin aralarında ekonomi hacmi her geçen gün büyüyor. Yapılan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) görüşmeleriyle daha da genişletilmeye çalışıyor. Şu ana kadar STA görüşmelerinde üç tur yapıldı ve anlaşmanın temel ilkelerinden, yöntemlerine kadar birçok konu istişare edildi. Görüşmelerin dördüncü turunun 2014 Şubat ayında Güney Kore'nin başkenti Seul'de yapılması bekleniyor.

Çin, Japonya ve Güney Kore'nin ekonomik büyüklüğü 2012'de 14,3 trilyon dolarlık Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya ulaşmıştı. Üç ülkenin ithalat ve ihracat hacminin toplamı 5,4 trilyon dolar seviyelerinde bulunuyor.  Bu da dünya toplamının yüzde 35'ine denk geliyor.

Çin'in iç tüketimi dünya ve bölge ekonomisine de yarayacak

Çin'de yönetimin mart ayında el değiştirmesinin ardından yeni liderler ülkedeki gelirler arası dengesizlik, yolsuzluk, bölgeler arası eşitsizlik gibi konularla mücadele edeceğini açık bir dille belirtirken, bugüne kadar süren büyüme hızının bundan sonra da istikrarlı bir şekilde devamını sağlamak için gerekli tedbirleri alma kararı aldı. Bunun yanında yeni yönetim ihracata bağlı büyüme, iç talep ve tüketimi artırarak çeşitlendirip bu unsurları da büyüme dinamosuna katmayı hedefliyor. Ülkede iç tüketimin artmasıyla yapılan ithalatın da aynı oranda yükselmesi bekleniyor. Ayrıca bu durumun bölge ülkelerinden, AB ve ABD ekonomilerine kadar katkısı olacağı öngörülüyor.

Ülkede yılın 11 ayında perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13 artarak 21,13 trilyon Yuan'a (yaklaşık 3,48 trilyon ABD doları) ulaştı. Çin'in iç tüketimini büyütmeye 2014 yılında da devam ettirmesi beklenirken, 2013 sonu için perakende satışların yüzde 13'ten fazla artması öngörülüyor.

Çin'de 2013'ün 10 aylık döneminde toplam ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,8 artarak 1,8 trilyon ABD dolarına ulaşırken, toplam ithalat ise yine bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,3 yükselerek 1,6 trilyon ABD dolarına çıktı.

Çin'de, 2013 büyümesinin yüzde 7,5 seviyelerinde ve enflasyonun da yüzde 3,5 civarında olması bekleniyor. Ayrıca ülke bu yılın başında 9 milyon yeni istihdam oluşturulacağı beklentisini açıklamıştı.

Çin ekonomisi ilk 3 çeyrekte yüzde 7,8 büyüdü. Resmi verilere göre, yılın 9 aylık döneminde GSYH 38,68 trilyon Yuan'a (yaklaşık 6,3 trilyon ABD doları) ulaştı. Sanayi üretimi ise 9 ayda yüzde 9,6 oranında yükseldi.

Çin Merkez Bankası her fırsatta ülkenin proaktif mali politika ve ihtiyatlı para politikasını sürdüreceğini belirtirken, devlete bağlı birçok kuruluşta bu yönde telkinlerde bulunuyor.

Enflasyonun ülke ekonomisine 2014'te biraz daha fazla baskı yapabileceği ifade edilirken, Çin'de 2013 enflasyonunun yüzde 3,2 oranında artması bekleniyor.

Bunlara ek olarak Çin'de hükümetin emlak piyasalarını soğutmak için çalışmaları sürerken, ülkede emlak fiyatları her ay düzenli olarak artıyor. Gelecek yıl emlak fiyatlarında yüzde 5'lik bir artışın olabileceği belirtiliyor. Çin'de kentlerdeki sabit varlık yatırımları ocak-kasım döneminde yüzde 19,9 büyüyerek 39,13 trilyona ulaştı.

Tarihi reformlar

Ülkede 12 Kasım'da Çin Komünist Partisi'nin 18'inci Ulusal Kongresi'nin üçüncü genel kurulu yapıldı ve gelecek 10 yılı belirleyecek reformlar açıklandı. Bu kapsamda ekonomi açısından en önemli reform, "piyasanın kaynakların dağılımında belirleyici rol oynayacağı"nın belirtilmesi oldu. Ayrıca ülkede modern bir finans sistemi kurulacağı, bütçe ve vergilendirme sisteminde iyileştirmeler yapılacağı ve harcamaların yetkilerin gerektirdiği ölçüde yeniden düzenleneceği ifade edildi. Ülke bütçenin şeffaflaşması ve vergi sistemi reformunu geliştireceğini ve ilgili mevzuatlarda iyileştirmelere gideceğini açıkladı.

Çin'de en önemli sorunlardan gelir ve bölgesel eşitsizliğin de gündeme geldiği reformlarda, çiftçi haklarının genişletileceği, kırsal ve kentsel kesim arasındaki kaynak eşitsizliğinin ortadan kaldırılacağı vurgulandı. Ayrıca bu konuda en dikkat çeken diğer bir husussa çiftçilerin mülkiyet haklarında iyileştirme yapılacağı oldu. Buna göre tarım ticaret sistemi yeniden düzenlenecek ve çiftçilere daha fazla mülkiyet hakkı verileceği belirtildi.

Çin'deki tek çocuk politikasının gevşetilmesinin ülke ekonomisine katkısı olacağı söyleniyor. Zira birçok kuruluş, tek çocuk politikasında ısrar edilmesi halinde 10 yıl sonra yaşlı nüfusun artacağı, iş gücünün azalacağı, dolayısıyla ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınmasının tehlikeye düşeceğini belirtti. Reform paketinin ardından tek çocuk politikasının gevşetilmesi hamlesiyle hali hazırda 20 milyon kişinin etkileneceği ve ikinci çocuk yapma hakkına sahip olduğu kaydediliyor.

Serbest ticaret bölgeleri atılımı yaşandı

Çin'de eylül ayında ekonomi devi Şanghay kentinde serbest ticaret bölgesi kurularak,  serbest döviz ticareti, vergi muafiyeti, ihracat teşvikleri gibi kolaylıklar yerli ve yabancı yatırımcılara sunuldu. Yetkililer ülkede 18 yeni serbest ticaret bölgesinin daha kurulacağını, bu bölgelerin inşa ve kurulum aşamasında olduğunu açıkladı.

Bu proje kapsamında ASEAN Singapur, Pakistan, Yeni Zelanda, Şili, Peru, Kosta Rika, İzlanda ve İsviçre ile 12 ayrı serbest ticaret anlaşması imzalayan Pekin yönetimi, Hong Kong ve Makao arasında daha sıkı ekonomik ve ticari ilişkiler kurulmasını öngören bir anlaşmayla Tayvan Boğazı'nın iki yakasının arasında ekonomik işbirliği çerçeve anlaşmasını hayata geçirdi.

Bunlara ek olarak bölgede yaşanan diğer önemli bir gelişme ise Çin- Myanmar arasındaki doğalgaz boru hattının faaliyete geçmesi oldu. Boru hattının Myanmar'dan Çin'in güneybatısına yıllık ortalama 12 milyar metreküp doğalgaz taşıması ve kömür tüketimini 30,72 milyon ton azaltması bekleniyor.

Japonya'da büyüme aşağı revize edildi

Dünyanın üçüncü büyük ekonomisi Japonya'da, 3. çeyrek büyüme verisinin beklentilerin altında kalmasıyla, ülkedeki yıllık büyüme tahmini yüzde 1,9'dan yüzde 1,1'e revize edildi.

Japonya Merkez Bankası, en son 20 Aralık'ta gerçekleştirdiği toplantıda, parasal tabanı yıllık 60-70 trilyon yen artırma hedefini korudu. Ayrıca, Japonya'da hükümet 2014 mali yılı için 921 milyar dolarlık rekor bütçe tasarısını onayladı.

Singapur ekonomisi 3. çeyrekte yüzde 5,8 büyüme kaydetti. Bu büyüme ülke ekonomisinde rahatlamaya neden olurken, yıllık 2,3-3 oranındaki büyüme hedefi yüzde 3,5-4'e revize edildi. Ekonomideki bu gelişmelerin temelinde, 3. çeyrek imalat sektöründeki yüzde 5,5'lik artış gösteriliyor.

Buna ek olarak dünyada iş yapma kolaylığı açısından Singapur bu yıl yine dünyanın en iyi ekonomisi seçildi. Dünya Bankası'nın yaptığı dünyada iş yapma kolaylığı araştırmasında, Singapur'u Hong Kong ve Yeni Zelanda takip etti.

- Küresel kriz Avustralya'da üretimi durdurma noktasına getirdi

Dünyanın birçok ülkesini etkileyen küresel kriz 2013 yılının ilk yarısında Avustralya ekonomisini özellikle üretim sektörünün durma noktasına gelmesiyle derinden etkiledi. Avustralya'da kişi başına düşen milli gelir 67 bin 304 Avustralya doları seviyesinde bulunuyor.

Avustralyalı sanayiciler son yıllarda ülkede kurulu fabrikalarını yüksek maliyetler ve vergiler yüzünden Asya'ya taşımaya başladı. Ekonomik krizin Avustralya'yı etkilemesinin ana nedenlerinden biri  olarak da 7 Eylül'de yapılan genel seçimler gösterildi.

Ülkeden birçok fabrikanın ayrılma kararına karşın enflasyon yüzde 2,2 ve faizler ise yüzde 2,5 ve işsizlik oranı da yüzde 5,8 seviyelerinde bulunuyor.

Avustralya ekonomisi, bölgenin baskın ekonomisi Çin'den etkilenmiş durumda ve iki ülke arasında büyük ticari ilişkiler bulunuyor. Avustralya'da ihracatın yüzde 29,5'inin gerçekleştirildiği Çin bu rakamla ilk sırada yer alırken, bunu yüzde 19,3 ile Japonya takip ediyor. Diğer yandan ithalatta ise Çin yine yüzde 18,2'lik oranla birinci sırada yer alırken, ikinci sırada yüzde 11,6 ile ABD, üçüncü sırada ise yüzde 7,8 ile Japonya yer alıyor.

Asya'nın 10 büyük ekonomisine genel bakış

Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, bu yıl önde gelen 10 Asya ülkesi içinde yüzde 7,6 ile en fazla Çin büyüyecek. Çin'i, yüzde 5,3 ile Endonezya, yüzde 4,7 ile Malezya takip edecek.

Kişi başı milli gelirde bu yıl 64 bin 156 dolarla Avustralya ilk sırada yer alırken, 52 bin 917 dolarla Singapur ikinci sırada ve 39 bin 321 dolarla Japonya üçüncü sırada yer aldı.

Toplam yatırımların Gayri Safi Yurtiçi Hasıla içindeki payına bakıldığında yüzde 48,9'luk oranla Çin, gelirine göre en fazla yatırıma pay ayıran ülke konumunda... Çin'i gelirinin yüzde 35,6'sını yatırıma ayıran Hindistan takip etti.

10 büyük Asya ekonomisi içinde bu yıla ilişkin enflasyonun en fazla yüzde 10,9 ile Hindistan'da artması beklenirken, yüzde 2 enflasyon hedefi olan Japonya'da bu rakamın yüzde 0,045 olacağı öngörülüyor.

Bu yıl ihracatın en fazla artması beklenen ülke 7,5 ile Pakistan olurken, bu ülkeyi 6,5 ile Çin, 6,1 ile Avustralya ve yüzde 5,7 ile Kore takip etti.

İthalatın en fazla artacağı tahmin edilen ülkeler ise yüzde 7,6 ile Çin, yüzde 6,7 ile Tayland, yüzde 5,98 ile Pakistan ve yüzde 4,2 ile Kore şeklinde sıralandı.

2013 Avustralya Çin Hindistan Endonezya Japonya Malezya Kore Pakistan Singapur Tayland Sabit Fiyatlarla GSYH (% değişim) 2.471 7.600 3.796 5.298 1.953 4.700 2.844 3.587 3.543 3.107 Kişi Başı milli gelir (Dolar) 64,156.918 6,569.348 1,414.110 3,498.505 39,321.185 10,428.572 23,837.706 1,295.359 52,917.951 5,878.751 Toplam yatırımın GSYH içindeki payı (%) 28.487 48.886 35.016 34.581 20.675 27.110 26.835 14.224 26.398 30.026 Enflasyon (% değişim) 2.193 2.735 10.879 7.257 0.045 2.000 1.390 7.361 2.284 2.204 İthalat (% değişim) 1.915 7.550 3.115 1.442 2.269 3.843 4.156 5.987 2.615 6.713 İhracat (% değişim) 6.134 6.500 3.696 1.069 4.090 1.259 5.748 7.485 2.919 5.403

Gelecek yıla ilişkin öngörüler

IMF projeksiyonlarına göre gelecek yıl öne çıkan 10 Asya ülkesi içinde en fazla büyümeyi yüzde 7,2 ile Çin kaydedecek. Çin, her ne kadar bu rakamla bölge ülkeleri içinde öne çıksa da ülke ekonomisi gelecek yıl bu yıla göre daralacak. Çin'i yüzde 5,5 büyüme oranı ile Endonezya ve yüzde 5,2 ile tayland takip edecek.

Kişi başı milli gelirde gelecek yıla ilişkin sıralama değişmezken, ülkeler 62,1 bin dolar ile Avustralya, 53,7 bin dolarla Singapur ve 41,1 bin dolarla da Japonya sıralamadaki yerini korudu.

Gelecek yıl Çin'in GSYH'ının yüzde 48,7'sini yatırıma dönüştürmesi bekleniyor. Çin'i yüzde 35,1 ile Hindistan ve 33,7 ile Endonezya'nın takip etmesi öngörülüyor.

Japonya'nın gelecek yıl yüzde 2,9 enflasyon oranı ile yüzde 2'lik hedefini aşması bekleniyor. Ayrıca, en düşük enflasyon rakamının ise yüzde 2,1 ile Tayland'da gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

Gelecek yıl ithalatın en fazla artacağı ülkelere bakıldığında, yüzde 7,8 ile Tayland ilk sırada yer alırken, ihracat artışında ise yüzde 7,8 ile Hindistan ilk sırada bulunuyor.

2014 Avustralya Çin Hindistan Endonezya Japonya Malezya Kore Pakistan Singapur Tayland Sabit Fiyatlarla GSYH (% değişim) 2.776 7.254 5.147 5.500 1.244 4.900 3.679 2.530 3.433 5.249 Kişi Başı milli gelir (Dolar) 62,127.156 7,137.886 1,389.198 3,432.372 41,149.596 10,651.946 25,188.929 1,234.246 53,670.978 6,165.616 Toplam yatırımın GSYH içindeki payı (%) 28.423 48.684 35.100 33.688 20.424 27.725 27.138 14.881 26.794 31.223 Enflasyon (% değişim) 2.463 2.971 8.878 7.542 2.852 2.600 2.258 7.927 2.698 2.131 İthalat (% değişim) 2.865 6.800 5.479 5.488 3.835 6.121 6.211 3.656 6.210 7.838 İhracat (% değişim) 6.045 6.800 7.818 5.242 7.107 6.047 7.504 7.336 5.756 6.365 - İstanbul