19. Uluslararası Enerji ve Çevre Konferansı

Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi(BOTAŞ) Yönetim Kurulu Başkan ve Genel Müdür Vekili Mehmet Konuk, doğalgaz kesintisinin kısıtlı olabileceğini ama şu anki öngörülerine göre yıllık ve günlük ihtiyaçta bir sıkıntı olmayacağını belirtti.

19. Uluslararası Enerji ve Çevre Konferansı'nda konuşan Konuk, "12 bin kilometreyi aşan yüksek doğalgaz basınçlı ana iletim hattı, 71 vilayete ulaşan iletim hattı ve 64 dağıtım şirketinin olduğu bir yapıya ulaştık. Buna bağlı olarak nüfusun yüzde 80'ine ulaştırılan bir doğalgaz var. Taleple ilgili de arz talep dengesini ve depolama tesisleri gibi çalışmalar içindeyiz. Arz güvenliği arz ve talebin olduğu her durumda dikkat edilmesi gereken ayrı bir konu" dedi.

Ülkemizde tüketilen doğalgazın yüzde 80'inin kış dönemini kapsayan 6 aylık dönemde tüketildiğini belirten Konuk, şu bilgileri verdi:

Doğalgazın yüzde 50'si elektrik üretiminde, yüzde 50'si endüstri ve konutta kullanılıyor. Mesela yaptığımız anlaşmalar çerçevesinde talepte olan daralmadan dolayı al ya da öde yükümlülüğü çerçevesinde 1 metreküp bile borcumuz yok.

Yapmamız gerekenler içinde yeraltı tesislerin yeter seviyeye getirilmesi lazım. Çünkü yıllık yüzde 25 tüketimin yüzde 80'ini kışın tüketen bir konut sektörü var. Bunların talebini kesintisiz sağlamak mecburiyetimiz var. Türkiye'nin yeraltı depolama kapasitesine baktığımızda yüzde 4,5-5 seviyesinde. İçinde bulunduğumuz coğrafya ve doğalgaz kanunu çerçevesinde yüzde 10 bir yer altı depolama tesisi bulundurmamız lazım. Gelecek yıllarda özel sektörün desteği ile bu açık kapatılacak diye ümit ediyorum."

-"Santrallerden dolayı talep artıyor"-

Doğalgaz tüketiminin arttığına işaret eden Konuk, "Santrallerden dolayı talep artıyor. Tabi sadece santraller değil, teşvik çerçevesinde diğer yenilebilir enerji santralleri de var. Ayrıca genel tüketimde de artış var. 2011 yüzde 20 artış olmuş. 3 milyar metreküp artış olmuş bu yıl. Önümüzdeki yıl da 3 milyar metreküp talep olacak. Gelecek taleplerin karşılanması için bugünden çalışmaların yapılması lazım" dedi.

Alternatif kaynaklara da değinen Konuk, şunları söyledi:

"Alternatif kaynaklara baktığımızda Azerbaycan, Irak ciddi doğalgaz ve petrol kaynaklarına sahip. Biz 2011 yılında hükümetlerarası anlaşmayla Azerbaycan'dan 6 milyar metreküp ilave anlaşma imzaladık. 2017-2018 yıllarında sevkiyatı başlayacak"

Yer altı depolaması tesisi olarak Tuz Gölü projesinin ihalesinin geçen yıl yapıldığını belirten Konuk, "İlk kısmı olan 500 milyon metreküp 2016 yılında, kalan 500 milyon metreküp ikinci kısmı da 2018 yılında tamamlanacak. Toplam 1 milyar metreküplük bir alan oluşturmuş olacağız. İlave yatırımlar yapılması gerek" diye konuştu.

Konuk, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Kış dönemine girdiğimiz bu zamanda yüzde 98'ini ithal ettiğimiz bir kaynakta bir kesinti olabiliyor. Bunu büyütmememiz lazım. Herkesin bilinçli hareket etmesi lazım. Kısıtlı kesinti olabilir ama şu anki öngörümüz yıllık ve günlük ihtiyaç olarak bir sıkıntı gözükmüyor. Olağanüstü hava şartları ve teknik nedenlerden ötürü olacak talep artışı etkisini tatbiki gösterir. Gecikmeli yatırımlar mevzuata tabi. Enerji piyasası hızlı bir sektör mevzuatlar hızlandırılmalı. Üst makamlara bunu iletiyoruz. Önümüzdeki iki yıl için talepte bir patlama olmadığı müddetçe bir sıkıntı gözükmüyor. Gelecek dönemler için alternatif kaynakların devreye girmesi lazım. Mevcutta tasarruf tedbirleri de alınması gerek."

-"Kaya gazı enerjisi, katı yakıt enerjilerine bakmak lazım"-

İlave kaynaklar hakkında da bilgi veren Konuk, "Türkmenistan değerlendirilmesi gereken kaynaklara sahip. Kaya gazı enerjisi, katı yakıt enerjilerine bakmak lazım. Türkiye üretici konumunda olursa gerçek rekabet o zaman ortaya çıkacaktır" dedi.

Soruları da yanıtlayan Konuk, önceki dönemlerde yapılmış anlaşmaların o zamanki tarihte belirlenen fiyata göre mi, esnek mi olduğuna ilişkin yöneltilen bir soruya, "Doğalgaz anlaşmaları uzun dönemli anlaşmalardır. Anlaşmanın yapıldığı tarihteki fiyatlar, gelişmeler ışığında iki tarafın karşılıklı müzakereleriyle tekrar pazarlık konusu yapılabiliyor. Anlaşmaların durumu buna müsait. Eğer anlaşma gerçekleşemezse Uluslararası Tahkime gidilir. Sonuca göre hareket edilir" şeklinde karşılık verdi.

-"Talep tahminlerinde çok da başarılı olmadığımız bir durum var"-

Doğalgaz İthalatçılar ve İhracatçılar Derneği (DİVİD) Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Baltacı ise geçen yıl dünyada da Türkiye'de de istisnai, çok sert bir kış geçirildiğini anımsatarak, "Mevsimsel hareketler çok da ciddi bir kış geçirmeyeceğimizi belirtiyor" ifadesini kullandı.

Doğalgaz sektörünün en önemli sorunlarından biri olan "arz güvenliği" konusundaki görüşlerini aktaran Baltacı, "Arz güvenliğinin en önemli sorunlarından biri temin ve alt yapı yetersizliği. Türkiye, üreticilere Avrupa'ya kıyas çok yakın olması açısından avantaja sahip. Rusya, Azerbaycan, İran ile direk bağlantımız var. Irak inşallah devreye girer. Türkiye'nin doğalgaz kontratları ile bir sorunu bulunmamaktadır. Talep tahminlerinde çok da başarılı olmadığımız bir durum da var. Bu altyapı çalışmalarının yapılmasında çok önemli bir konu" dedi.

Bu alanda karşılaşılan idari sorunlara da dikkati çeken Baltacı, "Kamu kuruluşlarının tabi olduğu KİK ihale yasaları enerji ihalelerinde hızlı olması gereken BOTAŞ gibi kuruluşların elini kolunu bağlayan unsurlar haline gelmiştir. Mesela bir kompresör ihalesinin defalarca ihale edilip, iptal edilmesi gibi. Bunlar ciddi zaman kaybına neden olmuştur" ifadelerini kullandı.

Geçen yıl Türkiye'de 48,5 milyar metreküp doğalgaz tüketildiğini hatırlatan Baltacı, şunları kaydetti:

"Bu yıl 46 milyar metreküp olur, 47'ye varmayacaktır. 2013 yılında ise 48-49 metreküp olur diye düşünüyoruz. Türkiye'nin yüzde 23 ithalatı özel sektör eliyle gerçekleşti. Son 3 yılda özel sektör ve BOTAŞ evsel satışı aynı oranlarda gerçekleşti. BOTAŞ satışın yüzde 22'sini evsel kullanıma sunmaktadır."

-"Özel sektörün doğalgazı saklayarak pahalı sattığına dair bir durum yok"-

Doğalgaz fiyatlarına ilişkin Baltacı, "Doğalgaz fiyatlarının ne olacağını herkes bekliyor. Çünkü elektrik üretimini de etkiliyor. En azından 5 yıl fiyatının düşmeyeceğini, değişmeyeceğini söyleyebiliriz" diye konuştu.

Özel sektörün doğalgazı saklayarak pahalı sattığına dair bir durum olmadığını savunan Baltacı, sözlerini şöyle tamamladı:

"Öncelikle bunu saklamanın maliyeti çok yüksektir. Bunun için saklama depoları için yatırımlar yapmanız gerek. Böyle bir saklama alanı yok. Ayrıca fiyatı belirleyen BOTAŞ. Bizim bu yüzden pahalı fiyatta satmak gibi bir durumumuz söz konusu olamaz. Zaten özel sektörün durumuna baktığımızda yüzde 20'lik bir paya sahip. Diğer bir açıdan zamlardan biz sorumlu değiliz. Çünkü ne biz ne de BOTAŞ üretim yapmıyor. İthal ediliyor. Herkes bunu bilmeli ve kendini buna göre planlamalı."

Muhabir: Ahmet Hacıfazlıoğlu

Yayıncı: Yılmaz Yıldız - İSTANBUL