Serbest Kıyafet Tartışmasına İnat Takım Elbise Dönemi Geliyor

ABD serbest giyimden uzaklaşıyor. Kravat ve silindir şapkalar 50 yıl sonra yok mu olacak derken bir taraftan dev şirketler geleneksel giyime dönüyor. Öte yandan Türkiye'de okullardan kamuya giyimde serbestlik altında bir tünelde ilerliyoruz.

Sergio Marchionne, henüz kendisiyle tanışmayanlar için 2004 yılında göreve geldiği Fiat'ı iflastan kurtarıp 2006'da karlılığa geçiren, iki markanın ortaklığı sonrası devraldığı Chrysleri de iflastan kurtaran CEO diye tanıtabilirim.

Ben kendisini Steve Jobs'dan sonra diğer siyah süeterli olarak tanıdım- Steve Jobs dik yaka kazakların elçisiyse Marchionne'de yakasını iliklemeden giydiği gömlekleri ve siyah kazaklarıyla karşıma çıktı. İlginç söylemleriyle nevi şahsına münhasır bir yönetim tarzı benimsediği çok açıktı, başarıları hemen ardından geldi, Chyrsler'i de göreve gelişinden 2 yıl sonra, karlılık haberleri geldi. Kendisiyle ilgili çıkan hemen her haberde giyim tarzına değiniliyordu ve rivayete göre İtalyan Sergio Marchionne, Papa John Paul II ile görüştüğü günden bu yana bir daha takım elbiseli görülmemişti, ki bu 90'lara denk geliyor.

Takım elbise giymeyen CEO kavramı yeni birşey değil. Facebook ve Google CEO'ları basın karşısına sweetshirtle çıkarken 2004 yılında Davos Dünya Ekonomik Forumu'nda da kravat takan işadamlarına, CEO'lara kesilen 5 Franklık ceza sonrasında UNICEF'e 10 bin Franklık katkı sağlanmıştı. Tony Blair halk önüne "düzgün" boyun bağıyla çıkmayan ilk İngiliz başbakanlarındandı, hemen ardından Başkan Obama, tüm zamanının neredeyse yarısı kravatsız gezerek yeni bir seviyeye taşıdı. Başbakan Erdoğan ve CHP lideri Kılıçdaroğlu sıksık kravatsız görmeye alıştığımız isimler.

Ancak ilginç olan bunca yıllık serbest giyim taraftarı CEO, bu aybaşı itibariyle, Nisan 1 şakası gibi bir haberle hemen uygulamaya alınmak üzere bir yönetmelik yayınlayarak Chrysler'de tüm beyaz yakalı çalışanların gerçekten beyaz yakalı giyim kültürüne dönmelerini istedi. Erkek çalışan için takım ve kravat, kadın çalışan için ise yine etek ya da pantolonlu takım elbiseler zorunlu giyim olarak yönetmelikte yer alıyor.

Bugüne dek değil takım elbiseli, kravatlı dahi görülmemiş Marchionne kendisi ne yapacak acaba diye düşünebilirisiniz, benim de makaleyi okurken ilk aklıma gelen bu oldu. 60 yaşındaki patron çalışanlarına kendisinin de aynı kurallara uygun giyineceğini bildirmiş. "Fiat ve Chrysler de her günü Free Friday-Serbest Cuma tadında geçirdikten sonra iş yerinde yetişkin profesyoneller gibi giyinmenin zamanının geldiğine karar verdim" diyor. Firmada Cuma ve Cumartesi günleri yarı serbest olacak, daha net bir ifadeyle kadın ve erkek çalışanlar takım yerine uyumlu ceketlerden oluşan 'Business Casual' tanımında kıyafetler giyebilecekler, kravat takmaksa mecburi. Sadece Pazar günleri kravatlar çıkabilecek zira Marchionne'nin ekipleri genellikle haftasonları da çalışıyorlar. Yayınlanan yönetmelik sadece Chrysler'i değil Fiat'ı da ilgilendiriyor, orda da çalışanlar aynı kurallara uyacaklar.

Bu ani değişiklik neden?

Motivasyon, performans, konfor gibi kavramların her geçen gün daha çok önem kazandığı iş dünyasında kravat hakkında görüşler ikiye bölünüyor. Bir kısım 'kravat resmi ve güveni ifade ediyor derken kimisi de 'kravat motivasyonu düşürüyor ve sıcak yaz günlerinde iş gücünü olumsuz etkiliyor ' diyor.

Chrysler'da yönetmelik değişikliğinin daha geleneksel ve resmi bir tavrı da geliştirmek üzere getirildiğini söylense de, bu kararın yeni Chrysler 300 modeliyle doğrudan ilişkili olduğunu iddia edenler de var. Bu kararın yeni Chyrsler 300 modeli için iç tasarımına adını verecek John Varvatos ile yapılan anlaşmanın ön koşulu olduğu iddia ediliyor. John Varvatos çok beğendiğim erkek markası olmanın yanında Bowery üzerindeki mağazası her New York ziyaretimde atlamadan uğradığım, aksesuarlarına bayıldığım, Perşembe akşamları yaptıkları Rock performanslarıyla cazip ziyaret noktalarından. Böyle bir anlaşmada kadın erkek tüm çalışanlara takım elbise ön koşulu koymasını ben pek tutarlı bulmadım.

Genel Merkez'de ne oluyor derseniz, kafalar karışık. Automobile Magazine'de yayınlanan haberde çalışan görüşleri yer alıyor. Tasarım işindeki mühendisler ne giyeceklerini bilmez haldeler, mühendislik, tasarım ve araba üretiminde kravat ve takım elbisenin ne alakası var diye sorguluyorlar. Siyah takımlarımla ne renk kravat takacağımı bilmiyorum serzenişlerinin yanında saat 5'ten sonra kravatları gevşetirsek acaba Marchionne'nin çatık kaşlarıyla karşılaşır mıyız diye merak edenlere yer verilmiş. Michigan'daki genel merkeze yakın bir mağazadaysa yönetmeliğin yayınından hemen sonra siyah kravat stokları erimiş. Kadın çalışanlar da kravat detaylarına değinerek biz de takmalı mıyız yorumlarıyla Woody Allen'ın Annie Hall filmine göndermeler yapılmış.

Aykırı çıkışlarına alışılan Marchionne'den beklediğim bir açıklama değil bu. Açıklamayı duyduğum 1 Nisan'dan bu yana Beyaz Saray bile şaka yapmışken acaba bu da şaka mıdır diye düşünmüyor değilim ama bugüne dek aksi bir açıklama gündeme gelmedi. Geleneksel pek çok uygulamaya karşı çıkan nevi şahsına münhasır yönetim ve iletişim stiliyle nam salan CEO niye kravat takmadığı sorulduğunda böyel rahatım diyordu, Chrysler'de ilk icraati ofisini gökdelenin çatı katından mühendislik katı olan 4. kata indirip, sekreterleri ile iletişim kuran yöneticilerini de direkt iletişime yönlendirmekken bu hareketiyle neden mesafeli ve geleneksel bir yöntemi seçti, merak ediyorum. Bir yandan bunu bir yandan da takım elbiseli fotoğraflarını…

Bu konu doğrudur ya da yanlıştır görüş belirtmeden önce, Chrysler dinamiklerine daha yakından bakmayı tercih ederim. Artık sadece müzelerde görebildiğimiz uzun silindir şapkalar gibi kravatlar da 50 yıl sonra tarih olacak mı diye düşünürken, iş dünyasında kravat takılmasının finans, hukuk, kamu gibi geleneksel alanlarda hizmet kalitesine bir katkı sağladığına inanıyorum. Sadece kravat detayında değil herhangi bir kıyafet kodu belirlenirken sektörel ayrımlar kadar firmanın faaliyette bulunduğu bölge, iklim, çalışma koşulları, çalışanın müşteri ve tüketiciyle iletişim sıklığı, bu süreçlerde sergilemesi beklenen duruş ayrımları da belirlenmeli. Ben yazımı yazarken bizden gelen haber güzel: Az önce meclis iç tüzük 56. Madde düzeltilerek kadın milletvekiline pantolonlu takım serbestliği de getirildi.Gereksiz bir tartışma konusu ortadan kalktı.

Önce Yahoo CEO'su evden çalışanları ofise çağırdı sonra da bu haberle Chrysler'de geleneksel giyime dönüş: Amerika'da birşeyler oluyor. Ne dersiniz? Düşünmeye değer.

Suna Kabadayı kimdir?

1997'de Boğaziçi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Politika bölümünden mezun olan Suna Kabadayı; 2004'de Conselle Institute of Image Management, İmaj Yönetimi eğitim programı ve 2005'de Science and Art of Color'da Kişisel Renk Analizi programına katıldı ve aynı yıl kendi firması Sekizincirenk'i kurarak imaj danışmanlığı yapmaya başladı. 2012 yılında New York Üniversitesi Yönetici Koçluğu programına katılan Kabadayı, çalışmalarını imaj danışmanlığı ve imaj koçluğu olarak tekrar yapılandırdı.

2006'da Uluslararası İmaj Danışmanları Derneği (AICI, Association of Image Consultants International) sertifikalı üyesi olan Kabadayı, 2011'den bu yana derneğin Türkiye Global Elçilik görevini de sürdürmektedir.

ntvmsnbc