Ukrayna-Rusya krizi: Rusya, Ukrayna'ya karşı bilgi savaşı mı başlatıyor?

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etme olasılığı devam ediyor. Batılı ülkeler bu saldırının her an başlayabileceğini ifade ederken Ukrayna, Rus yetkililerle görüşme yapmak için davette bulundu.

Uzmanlara göre Rusya, yaşanan gerilimin medyaya nasıl yansıdığını kontrol ediyor. Peki Rusya medyasının yansıttıkları ne kadar doğru? Ukrayna'ya karşı bilgi savaşı mı başlatıyor?

Doğrulanmamış bilgilerin paylaşımı

Uzmanlar, Rus medyasının Ukrayna'yı dünyaya olumsuz şekilde yansıttığını ve doğrulanmamış bilgileri haberleştirdiğini belirtiyor.

2014'te Rus devlet televizyon kanalları, Ukrayna askerlerinin üç yaşındaki bir çocuğu öldürdüğünü iddia eden bir mülteciye birçok kez söz hakkı vermişti. Ancak mültecinin ifadeleri hiçbir zaman kanıtlanmadı ve ardından geri çekildi.

Hükümet yanlısı medya kanalları yakın zamanda da Belarus sınırında Ukraynalı askerlerin bir grup mülteciye ateş açtığını gösteren bir video paylaşmıştı. Kızılötesi kamera ile çekilen bu düşük kaliteli video, Aralık ayında Facebook'ta bir askerin hesabında paylaşıldı ve ardından Rusya medyası tarafından haberleştirildi. Bu olaydan hemen sonra, videonun paylaşıldığı Facebook hesabının ve haberin yer aldığı yerel bir haber kanalının hack'lendiği ortaya çıktı.

BBC bu ifadeleri tek tek doğrulayamadı.

Ukrayna'yı Nazi yanlısı olarak tasvir etmek

Rus medyası, Ukrayna'yı Nazi yanlısı bir ülke olarak tanımlamak ile de biliniyor.

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Aralık ayında sosyal medya hesabında yaptığı bir paylaşımda Ukrayna ve ABD'nin, Rusya'nın desteklediği ve Nazizmin yüceltilmesini kınayan bir Birleşmiş Milletler (BM) kararına karşı oy kullandığını ortaya koydu.

İki ülkenin kararı desteklemediği bilgisi doğruydu. Ancak Ukrayna'nın kararı propaganda olduğu gerekçesiyle reddettiği ortaya çıktı ancak yapılan haberlerde bu detaya yer verilmedi.

ABD ve Ukrayna, açıklamalarından sonra Nazizm'i kınadıklarını belirtti.

Bir süredir Ukrayna'da aşırı sağ gruplar ve neo-naziler arasında bağlantılar olduğu konusunda endişeler doğmaya başlasa da bu gruplar ülkede hala azınlık durumunda. 2019 seçiminde ise Svoboda gibi aşırı sağ partiler parlamentoda koltuk alamadı.

Rusya hükümet yanlısı medyanın sosyal medya hesaplarını takip eden Logically adlı bir teknoloji şirketine göre, Kasım ayından bu yana Ukrayna'yı Nazizm ile ilişkilendiren birçok haber ortaya çıktı.

Logically'den Brian Murphy, "Rusya'nın diplomatik çalışmalarına aykırı durumlarda haber sayısının artığını görüyoruz" diye konuştu.

Rusya uzmanı Keir Giles ise Rusya'nın sıkça "Düşmanlarını Nazi olarak tanımladığını, bunu sadece Ukrayna için değil, diğer Baltık Devletleri için de uyguladığını" söylüyor.

Okuyucu yorumları

Geçtiğimiz haftalarda Rusya'da bazı devlet haber kanallarının Ukrayna'ya olan uluslararası desteği Batılı sosyal medya hesaplarındaki okuyucu yorumlarından edindikleri bilgileri kullanarak yanıltıcı şekilde haberleştirdiği tespit edildi.

Ocak ayında devlet haber ajansı RIA Novosti'nin web sitesinde, "İngiliz Daily Express gazetesi" okuyucularının Rusya'nın askeri olarak bölgede NATO'dan daha güçlü olduğunu, bu yüzden Ukrayna'yı savunmanın yanlış olduğunu düşündüğüne yer verildi.

Bir başka haber kanalı ise okuyucuların Ukrayna'nın askeri durumunun gülünç bulduğunu öne sürdü.

Bazı hükümet yanlısı internet trollerinin ise sahte hesaplar kullanarak yabancı haber kanallarına Rusya'nın çıkarlarını destekleyen yorumlar yazdığı düşünülüyor.

Cardiff Üniversitesi Suç ve Güvenlik Araştırma Enstitüsü'nün geçen sene yaptığı bir çalışmaya göre 16 ülkede bulunan 32 farklı haber sitesi, Rusya hükümet yanlısı troller tarafından hedef alındı.

Araştırmacılara göre Batı karşıtı ve Rusya yanlısı bu yorumlar daha sonra Rus medyasında haberleştirildi.

Batı görüşlerinin kullanımı

Dezenformasyona karşı çalışmalar yürüten Mythos Labs kuruluşu, çeşitli sosyal medya hesaplarında Rus yanlısı propagandanın Kasım ayında ciddi oranda artış gösterdiğini, Twitter'da ay boyunca Ukrayna hakkında günde ortalama 213 defa paylaşım yapıldığını kaydetti.

Araştırmacılar, sosyal medyada Rus çıkarlarını desteklemek için kullanılan yöntemlerden bir tanesinin ise Rusya'nın duruşuyla eşleşen Batılı görüşlerin kullanılması olduğunu belirtiyor.

Avustralyalı gazeteci John Pilger, yakın zamanda Twitter hesabında yaptığı bir paylaşımda, ABD'yi 2014 yılında Ukrayna hükümetini devirmekle suçluyor. Araştırmacılar bu paylaşımın Rus sosyal medya hesapları tarafından 87 defa paylaşıldığı ve Rusya yanlısı propaganda yaydığını öne sürüyor.