Türkiye neden aylardır İngiltere'nin kırmızı listesinde?

Haber - Video: Osman Kaytazoğlu, Esra Yalçınalp

Röportajlar: Efe Öç, Esra Yalçınalp, Fundanur Öztürk

Grafikler: Osman Kaytazoğlu

Binlerce kişi bugünlerde Sırbistan, Arnavutluk, Ukrayna gibi Türkiye'den vize istemeyen ülkelerde pek de hevesli olmadan en az 11 gün geçiriyor. Bunun nedeni, Türkiye'nin İngiltere'nin kırmızı listesinde olması.

Eğer Türkiye'den İngiltere'ye dönecekseniz, önce İngiltere'nin kırmızı listesinde olmayan bir ülkeye gideceksiniz, 11 gün bekleyeceksiniz. Ancak bundan sonra İngiltere'ye giriş yapabilirsiniz.

11 gün beklediğiniz ülke bu sırada kırmızı listeye girerse, bir an önce kırmızı listede olmayan başka bir ülkeye geçmeniz gerekiyor.

Üçüncü bir ülkeye gitmek istemiyorsanız, İngiltere'de 2250 sterlin ödeyerek 10 gün boyunca zorunlu otel karantinasına girmek de bir seçenek olabilir.

Türkiye 17 Mayıs'tan beri kırmızı listede

İngiltere, trafik ışıkları gibi işleyen sistemi 17 Mayıs'ta devreye soktu.

Vaka sayıları ve varyantlara istinaden, Türkiye o günden itibaren kırmızı listeye alındı.

İngiltere'nin 5 Ağustos'taki güncellemesinde şu an dünyada en yaygın halde dolaşan delta varyantının ilk tespit edildiği yer olan Hindistan'ın kırmızı listeden çıkarılması şaşkınlık yaratmıştı.

Seyahat tedbirleri üç haftada bir güncelleniyor. 25 Ağustos'taki son güncellemeye göre Türkiye halen kırmızı listede.

Turizm danışmanı Paul Johnson, İngiliz hükümetinin ülkelerin hangi listeye alınacağına dair kriterlerin net ve şeffaf olmamasını eleştiriyor.

Covid-19 veri analisti Tim White ise vaka sayılarının aşılama oranları, o ülkede dolaşan varyantlar ve varyant tespiti için o ülkede ne kadar genetik inceleme yapıldığı gibi kriterlerin ön plana çıktığını söylüyor.

White, özellikle kırmızı listedeki ülkelerin, varyantları tespit edebilmek açısından virüslerin genetik dizilimini çıkartıp İngiltere'nin kendi veritabanı GISAID'e yüklenmesinin önemli olduğunu vurguluyor.

Johnson, Türkiye, İngiliz hükümetiyle yaptığı ne tip veri istendiğine dair görüşmeler sonrasında, GISAID'le doğru veri paylaşımı yaptığını söylüyor.

GISAID'e yüklenen veriler eski mi, güncel mi?

Verileri paylaştığı halde Türkiye'nin neden hala kırmızı listede kaldığını İngiltere Ulaştırma Bakanlığı'na sorduk. Bir bakanlık sözcüsü sorumuza yazılı olarak yanıt verdi.

Açıklamaya göre İngiltere hükümeti, Türkiye'de kaygı verici varyantlardan kaynaklanan risklerin hala yüksek olduğu görüşünde. Açıklamada, Türkiye'nin GISAID sitemine verileri yüklediği ama bu verilerin çoğunun eski olduğu yazıyor.

Sağlık Bakanı Fahretin Koca ise BBC Türkçe'ye yaptığı açıklamada verilen güncel olduğunu vurguladı:

"Veriler güncel. Biz 50 küsur bin veri girdik ve her gün de girmeye devam ediyoruz. Dolayısıyla verinin analizini yapamayan, beceremeyen ülkelere açıyor İngiltere, Türkiye'ye açmıyor. Takdirlerinize bırakıyorum."

Türkiye'nin genetik dizilim çıkarma kapasitesi kararda kritik

GISAID web sitesi kamuya açık.

Buradaki tablolara baktığımızda Türkiye'nin paylaştığı verileri görebiliyoruz.

Uzmanlar, diikkat edilmesi gereken verinin genetik dizilimine ayrılarak paylaşılan vakaların girilen tüm vakalara oranı olduğunun altını çiziyor.

Bu veride de Türkiye'nin, sarı ya da yeşil lsitede olan Polonya, Hollanda, Norveç, Hırvatistan, İtalya, gibi birçok ülkenin üzerinde yer aldığını görüyoruz.

Uzmanlar da bu tabloya bakarak Türkiye'nin en azından sarı liste şansını yüksek görüyordu fakat şimdiye kadar bu öngörü gerçekleşmedi.

'Bir sonraki güncellemede Türkiye sarıya geçecek'

İngiltere'nin bir sonraki seyahat tedbirleri güncellemesi 15 Eylül'de olacak.

Uzmanların tahmini Türkiye'nin kırmızıdan sarıya geçeceği yönünde.

Johnson, "Bence durum değişecek. İngiliz hükümetinin üzerinde Türkiye'yi kırmızı listede tutmasının sebeplerinin altını doldurması için çok baskı var. Şu anda geçerli bir sebep yok" diyor ve ekliyor:

"Türkiye eskisinden çok daha iyi durumda. Sarı listede olan birçok ülkeden, çok daha düşük vaka sayılarına sahip. İngiliz hükümetinin de bunu görüp Türkiye'yi kırmızıdan sarıya geçireceğine eminim."

White ise "Türkiye bir AB ülkesi olsaydı ve vaktinde biraz daha iyi bir veri paylaşımı yapsaydı, bence zaten kırmızı listede bu kadar uzun süre kalmazdı" diye konuşuyor.