Tufan Erhürman'ın seçilmesi Kuzey Kıbrıs-Türkiye ilişkileri için ne anlama geliyor?

Kıbrıs'ın kuzeyinde 19 Ekim'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini resmi olmayan sonuçlara göre Tufan Erhürman kazandı.

Ana muhalefetteki Cuhmuriyetçi Türk Partisi (CTP) liderinin Kıbrıs meselesine yaklaşımı ve Ankara ile nasıl bir ilişki kuracağı Kıbrıslı Türklerin dış politikası açısından belirleyici olacak.

Erhürman, Ankara'nın desteklediği iki devletli çözüm yerine Kıbrıs Cumhuriyeti ile federasyon temelli müzakerelere geri dönülmesini savunuyor.

BBC Türkçe'ye konuşan uzmanlar, CTP liderinin Ankara ile istişare etmeden resmi federasyon müzakerelerini başlatmayacağını söylüyor.

Uzmanlara göre Erhürman'ın oyların yüzde 62,76'sını alarak rakibi Ersin Tatar'ı yenmesi, 2027'de yapılması planlanan genel seçimlerin erkene alınmasına da yol açabilir.

Yalnızca Türkiye'nin tanıdığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) şu anda Tatar'ın cumhurbaşkanlığı öncesi liderliğini yaptığı Ulusal Birlik Partisi (UBP) ile Demokrat Parti (DP) ve Yeniden Doğuş Partisi'nden (YDP) oluşan koalisyon iktidarda.

'İyi bir başlangıç sinyali'

Tufan Erhürman, seçim zaferini ilan ettikten sonra yaptığı konuşmada dış politikada Türkiye ile eşgüdümlü hareket edeceği mesajını verdi.

Erhürman "Özellikle dış politikaya ilişkin sorumlulukları elbette Türkiye Cumhuriyeti ile yakın istişare içerisinde yürüteceğim. Bundan da kimsenin kuşkusu, endişesi olmasın" diye konuştu.

Erhürman, Anadolu Ajansı'na verdiği bir demeçte ise Türkiye ile ilişkilerin ilerlemesini "bir misyon olarak" gördüğünü ve ilişkilerin "doğru zeminde" gelişerek devam edeceğini vurguladı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP'li üst düzey siyasetçiler de Erhürman'ın seçim zaferini kutladı.

Erdoğan'ın müttefiki MHP lideri Devlet Bahçeli ise katılım oranının az olduğunu söyleyerek Kıbrıs'ın kuzeyindeki meclise seçimleri iptal etme çağrısı yaptı ve bölgenin Türkiye Cumhuriyeti'ne bağlanması gerektiğini ifade etti.

Seçime katılım oranı yüzde 64,87 olarak kaydedildi.

Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ahmet Sözen, konuyla ilgili BBC Türkçe'ye yaptığı değerlendirmede Erdoğan ve Erhürman'ın karşılıklı açıklamalarının "iyi bir başlangıç sinyali verdiğini" söyledi.

Uzman, Erdoğan'ın tebrik mesajının Bahçeli'nin çağrısından sonra gelmesinin MHP liderinin sözlerinin "geçerliliğini ortadan kaldırdığı" değerlendirmesini yaptı.

Ersin Tatar'ın selefi Mustafa Akıncı'nın iktidara geldiği 2015'te Cumhurbaşkanı Erdoğan ile gerginlik yaşadığını hatırlatan Sözen, Erhürman dönemi için şu değerlendirmeyi yaptı:

"Burada geleneksel olarak baktığımızda yapılması gereken Kıbrıs Türk toplumuyla Türkiye'nin durumu kabullenerek diyalogla işleri götürmesi."

Akademisyen ayrıca Kıbrıslı Türklerin Erhürman'ı seçerek Ankara'ya "Evet iki kardeş ülkeyiz ama içişlerime bu kadar karışılmasını istemiyorum" mesajı verdiğini savundu.

'Çok sert ilişkiler kurmayacaktır'

İngiltere'deki Middlesex ve York Üniversitelerinde araştırmacı olarak çalışan Dr. Sinem Arslan ise Cumhurbaşkanı Erdoğan ve hükümetinin Ersin Tatar lehine açıklamalarını hatırlattı.

Uzman, Erdoğan'ın seçim tebriğine karşın Erhürman'ı "zor bir dönemin beklediğini" vurguladı ve şunları söyledi:

"Açıklama çok zarafet, nezaket dahilinde ama ben bunun ileride Kıbrıs'a bir bedel olarak yansıyacağını düşünüyorum."

Arslan, Erhürman'ın Ankara ile zorlukları aşabileceğini savundu:

"Türkiye'yle kötü geçinmeyecektir, çok sert ilişkiler kurmayacaktır.

"Ama bir taraftan da Ersin Tatar'ın aksine kendi fikirlerini de nezaket dahilinde söyleyebilecek, çok da biat etmeyecek bir lider."

Erhürman ve Tatar arasındaki en kilit farklardan biri de iki adayın Kıbrıs meselesinin çözümüne yaklaşımı.

Uzmanlar, Erhürman'ın oyların büyük kısmını almasının Kıbrıs Türkleri tarafından resmi müzakerelerin yeniden başlatılması yönünde bir talebe işaret ettiğini söylüyor.

Ancak Prof. Dr. Ahmet Sözen, Erhürman'ın seçilmesinin "otomatik olarak Kıbrıs'ta resmi bir müzakere sürecinin başlayacağı anlamına gelmediğini" vurguladı.

Sözen, müzakerelere devam etme sürecinin de başlı başına bir müzakere konusu olduğunu söyledi ve Erhürman'ın muhtemel yaklaşımını şöyle yorumladı:

"Kıbrıs Türk tarafının daha çok masada olması gerektiğini vurgulayacaktır, bunu da Türkiye ile sıkı bir istişare ile yapmaya çalışacaktır."

Tufan Erhürman, seçim kampanyasında Kıbrıs Cumhuriyeti ile müzakerelere yeniden başlanması için bazı önkoşulların sağlanması gerektiğini vurguladı.

Bu önkoşullar Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Kıbrıs Türklerinin siyasi eşitliğini önden kabul etmesi, müzakere takviminin ucunun açık olmaması, Kıbrıs'ın kuzeyindeki yönetimin şimdiye kadar edindiği kazanımların korunması ve müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlanması durumunda mevcut statükoya dönülmemesi.

Dr. Sinem Arslan da Erhürman'ın Ankara'yı federasyon çözümü konusunda ikna edebileceğini düşündüğünü belirtti.

"Türkiyesiz bir müzakere süreci Kıbrıs'ta başlayamaz" diye konuşan Arslan, Erhürman ve CTP'nin Ankara ile Kıbrıs meselesi konusunda mutabakata varması ile ilgili olarak "bugünden yarına olabilecek bir şey değil" ifadelerini kullandı.

Erken seçim tartışmaları

Tufan Erhürman'ın Ersin Tatar karşısında oyların %60'ından fazlasını alması Kıbrıs'ın kuzeyindeki mevcut iktidarın devamlılığını da tartışmaya açtı.

Uzmanlara göre Tatar'ın sandıkta beklenenden daha ağır bir yenilgiye uğraması mevcut UBP-DP-YDP koalisyonunun işini zorlaştıracak.

Dr. Sinem Arslan, "Kimse Ersin Tatar'ın bu seviyede oy alacağını düşünmüyordu" dedi ve ekledi:

"Bu da halkın aslında bu hükümete de destek vermiyor olması demek. Dolayısıyla orada çatlaklar olacaktır ve muhakkak bir erken seçime gideceklerdir."

Prof. Dr. Ahmet Sözen de mevcut iktidar için "2027'ye kadar rahat bir şekilde koalisyonu götürmelerinin çok zor olduğunu ve bu sonuçların ülkeyi erken seçime götürme konusunda itici güç olacağını düşünüyorum" dedi.

Sözen, "2026'da tahmin ediyorum ufukta bir erken genel seçim görünüyor" diye konuştu.

İlgili haberler